Suchergebnisse

We współczesnych dyskusjach na temat rasizmu mamy do czynienia z dwoma – rozumianymi często jako rywalizujące ze sobą – ujęciami: pierwsze to rasizm kulturowy, drugie to marksistowska problematyzacja rasizmu jako rezultatu sprzeczności o charakterze ekonomiczno-politycznym. Zgodnie z tym pierwszym (jego najnowsze konceptualizacje – nawiązujące do antyesencjalistycznych koncepcji kultury i tożsamości rozwijanych przez licznych autorów w ramach sporu o wielokulturowość w latach 90-tych ubiegłego wieku – znajdziemy w pracach Asha Amina czy Simona Weavera, ale też Zygmunta Baumana, np. w jego Life in Fragments [Bauman 1993] czy Płynnym życiu [Bauman 2007]) rasa to kategoria konstruowana w ramach złożonych procesów natury polityczno-historyczno-kulturowych. Perspektywa marksistowska w znacznym stopniu rozwijana jest w ramach krytyki tej pierwszej orientacji (chodzi tu w głównej mierze o koncepcję Edny Bonacich, Erica Hobsbawma czy Jamesa Blauta). W jej myśl, wszelkie "dyskursywne strategie urasowienia", o których mówi teoria rasizmu kulturowego (prowadzące do arbitralnej produkcji "kozłów ofiarnych") stanowią odzwierciedlenie, a ściślej – fasadę – mechanizmów działających w bazie, w sferze produkcji: wyzysku robotników w wyniku kapitalistycznego parcia do minimalizacji kosztów pracy, możliwemu dzięki istnieniu "rezerwowej armii kapitału" (wieś podczas rewolucji przemysłowej opisywanej przez Marksa czy tania siła robocza w koloniach, w państwach peryferyjnych oraz w obrębie postnarodowych społeczeństw obywatelsko-imigranckich [Europa Zachodnia] w analizach marksistów, post- i neomarksistów 20-wiecznych i współczesnych). Główne pytanie, które zostanie zadane w niniejszym artykule dotyczy możliwości zaproponowania ujęcie łączącego, syntetyzującego ze sobą te dwa powyższe, gdzie rasizm będzie definiowany jako wspólny motyw przewijający się w licznych rasistowskich zjawiskach – konkretnych, historycznych narracjach i praktykach. Konieczne jest odwołanie się do konceptualizacji unikającej zarówno "upłynnienia" problemu rasizmu, sprowadzenia go do zbioru niestabilnych napięć między pozycjami społeczno-dyskursywnymi, typowego dla ujęć (post) modernistycznych, jak i instrumentalizacji różnic etnicznych i kulturowych w poszukiwaniu "podmiotu emancypacji", możliwości eliminacji ekonomicznego wyzysku oraz dróg do postkolonialnego "narodowego wyzwolenia". Strategia ta może okazać się owocnym zabiegiem zmierzającym do rozpoczęcia właściwej, wolnej z jednej strony od uproszczeń, a z drugiej od tworzenia zbyt pospiesznych analogii, refleksji nad współczesnymi tendencjami rasistowskimi.

Članak je nastojanje da se razmisli o budućnosti komparativne političke i socijalne filozofije na temelju interakcije s empirijskim i teorijskim istraživanjima u društvenim znanostima i humanistici. Sastoji se od četiri dijela: 1. Kratke prezentacije izvora »komparativnog zaokreta« i četvrtog vala kritike eurocentrizma; 2. Razmišljanja o problemu »višestrukih moderna« (»nove moderne«) kao posljedice »komparativnog zaokreta« i izazova za ideju društva i politike temeljene na konceptu sekularnog javnog uma; 3. Reference na izazov klasičnoj postavci javne sfere (ukorijenjene u idealu javnog uma) razvijene od strane Nilüfer Göle koja je istraživala novu »islamsku javnu vidljivost kao kritiku sekularne verzije javne sfere« u Zapadnoj Europi. ; The paper is an effort to reflect on the prospects of comparative political and social philosophy based on interaction with empirical and theoretical research in the social sciences and humanities. It consists of the following components: 1. Short presentation of the sources of the "comparative turn" and the fourth wave of the critique of Eurocentrism. 2. Reflection on the problem of "multiple modernities" ("new modernities") as the consequence of the "comparative turn", and a challenge for the idea of society and politics based on the concept of secular public reason. 3. Reference to a challenge to the classical notion of the public sphere (rooted in the ideal of public reason) which was developed by Nilüfer Göle while studying new "Islamic public visibility as a critique of a secular version of the public sphere" in Western Europe. ; Cet article, constituant une tentative pour penser les perspectives d'avenir de la politique comparée et de la philosophie sociale, se base sur l'interaction entre les recherches empiriques et théoriques dans les sciences sociales et humaines. Il est composé des trois parties suivantes : 1. d'une brève présentation de la source du « tournant comparé » et de la quatrième vague de la critique de l'eurocentrisme ; 2. d'une réflexion sur le problème des « multiples modernités » (« nouvelles modernités ») comme conséquence du « tournant comparé » et sur le défi se rapportant à l'idée d'une société basée sur la raison publique séculaire ; 3. d'une référence concernant la récusation de la notion classique de sphère publique (incarnée dans l'idéal de la raison publique) développée par Nilüfer Göle dans sa recherche sur la nouvelle « visibilité publique islamique en tant que critique d'une version séculaire de la sphère publique » dans l'Europe de l'ouest. ; Der Artikel ist bestrebt, über die Perspektiven der komparativen politischen Philosophie und Sozialphilosophie zu reflektieren, basiert auf der Interaktion mit der empirischen und theoretischen Forschung in den Sozial- und Geisteswissenschaften. Er besteht aus folgenden Komponenten: 1. Kurze Darstellung der Quelle der "komparativen Wende" und die vierte Welle der Kritik des Eurozentrismus; 2. Nachdenken über das Problem der "multiplen modernitäten" ("neue modernitäten") als Folge der "komparativen Wende" und der Herausforderung an die sich auf das Konzept der säkularen öffentlichen Vernunft stützende Idee der Gesellschaft und Politik; 3. Bezugnahme auf die Herausforderung für die klassische Vorstellung von der öffentlichen Sphäre (verwurzelt im Ideal der öffentlichen Vernunft), entwickelt von Nilüfer Göle, die die neue "islamische öffentliche Sichtbarkeit als Kritik der säkularen Version der öffentlichen Sphäre" in Westeuropa erforscht hat.