Suchergebnisse

W konsekwencji stałego przyspieszenia procesu cywilizacyjnych zmian, w znacznym stopniu generowanego dynamicznym rozwojem technologii informatycznych, w ostatnich latach doszło do istotnych przemian niemal wszystkich otaczających nas i współtworzonych przez nas przestrzeni świata życia codziennego. W efekcie powyższych tworzą się, nieistniejące wcześniej, nowe płaszczyzny pokoleniowych relacji – subświaty teraźniejszej przeszłości i teraźniejszej przyszłości, oraz nowe linie podziałów, skutkujące nowymi sposobami realizacji roli przedstawiciela własnego pokolenia. W subświecie pokoleń obserwujemy coraz wyraźniej zarysowujące się modyfikacje cech charakteryzujących tożsamość społeczną pokoleń oraz zmiany w procesie dyferencjacji pokoleń. Prezentowany tekst stanowi próbę wstępnej diagnozy zasygnalizowanych powyżej zmian.

Zmiany polityczne, ekonomiczne, cywilizacyjne i społeczne ostatnich kilkudziesięciu lat doprowadziły do globalnego rozregulowania, w której to rzeczywistości mogła zaistnieć ideologia dezorganizacji. W społeczeństwie niepogrążonym w procesie dekompozycji dotychczasowych regulacji normatywnych (anomia) ten typ marketingowych quasi-rewolucyjnych idei skazany byłyby na porażkę. Podważanie sensu normatywnych regulacji celów i zastępowanie ich nowymi (otoczonymi fałszywym mitem udoskonalania świata), to przykład anomii wykorzystywanej do maksymalizacji zysku (nie tylko w sensie finansowym). Równolegle wypracowane zostały i uległy utrwaleniu dwa nowe mechanizmy kontroli społecznej – kontrola przez emocje i kontrola przez tworzenie iluzji. Niniejszy tekst stanowi wstępną próbę analizy wskazanych powyżej zjawisk i procesów.

W ostatnich latach wielopłaszczyznowa i wielowątkowa zmiana społeczna stała się stanem nie tyle przejściowym, ile ciągłym, a proces dekompozycji obowiązujących regulacji normatywnych i wzorów zachowań wyraźnie wyprzedza konstruowanie nowych stabilnych i trwałych ich form. Społeczny świat znalazł się stanie permanentnej anomii, nie zawsze łatwo dostrzegalnej, zarówno przez samych uczestników rozmaitych społecznych przestrzeni, jak i z zewnątrz, przez ich obserwatorów. W otaczającej nas współczesności normatywne rozregulowanie stało się normą. Niniejszy tekst stanowi próbę wstępnej diagnozy naszkicowanych powyżej przemian, a tok analizy podporządkowany zostanie perspektywie połączonych ze sobą trzech teorii średniego zasięgu: teorii socjalizacji, teorii kontroli społecznej i teorii anomii.

Pokoleniowa sytuacja współczesnej polskiej młodzieży jest dość szczególna i stanowi efekt zarówno przemian w skali makro, do których wypada zaliczyć dominację kultury konsumpcyjnego kapitalizmu, szybki skok cywilizacyjny (głównie rozwój technologii komunikacyjnych), globalizację, akcesję do UE, jak i mikro – dotychczas niewystępujące w podobnej skali zmiany wzorów socjalizacyjnych.Na pokoleniową sytuację interesujących nas dzisiaj młodych Polaków (roczniki 1990-1997), przypuszczalnie stanowiących pierwsze kohorty nowej grupy pokoleniowej, składają się przede wszystkim trzy elementy: 1) socjalizacyjne "wykorzenienie z historii"; 2) nieustanne poddawanie niespotykanemu dotychczas, intensywnemu, wieloźródłowemu wpływowi bodźców zewnętrznych oraz 3) fakt, że żyje w świecie zróżnicowanych form uzależnień i ulega im. Warto będzie się wskazanym cechom w najbliższych latach uważnie przyglądać, gdyż odnoszę wrażenie, że pierwszy raz od wielu lat obserwujemy wyraźne znamiona zupełnie nowej jakości młodzieżowej pokoleniowości, i to nie tylko w swoich regionalnych wcieleniach, lecz również w wymiarze globalnym.

Na skutek przemian cywilizacyjno-kulturowych w ostatnich kilkudziesięciu latach w polskich rodzinach pojawiły się zmiany sposobów kształtowania rzeczywistości życia rodzinnego. Dzisiejszy zinfantylizowany kapitalizm konsumpcyjny bardziej podsyca, niż stara się gasić nastroje niejednoznaczności i elastyczności większości norm i wzorów, gdyż dzięki temu może maksymalizować sprzedaż-konsumpcję, na której się opiera, i promuje nowy typ bohatera – nałogowego konsumenta. Z tego też między innymi powodu procesy socjalizacji zaczynają współcześnie charakteryzować się cechami nowej (teraz pożądanej) niepomyślnej socjalizacji. W ramach socjalizacji pierwotnej nieudolnie realizowane modele życia rodzinnego wprowadzają zawirowania socjalizacyjno-wychowawcze skutecznie wykorzystywane przez dzieci, które zamiast uczyć się przestrzegania reguł, uczą się ich obchodzenia – przeważnie manipulacyjnego dryfowania pomiędzy różnymi wersjami tego samego lub różnych światów – gry własną, jeszcze kształtującą się tożsamością. Ta zdolność z kolei staje się kluczową dla współczesnych socjalizacji wtórnych, które aby móc podsycać cechy nałogowego konsumenta, oczekują możliwości płynnego przemieszczania się pomiędzy różnymi tożsamościami. Prezentowany artykuł jest próbą diagnozy zmian, które w trochę niezauważalny na co dzień sposób, wprowadziły istotne nowe jakości w rodzinie – podstawowej przestrzeni naszego życia.

Przez wiele lat subkulturowa aktywność młodzieży odgrywała znaczącą rolę w procesie socjalizacji, szczególnie na jej wtórnym etapie. Dorastająca młodzież, wzmocniona wcześniejszymi i równoległymi doświadczeniami wyniesionymi z grup rówieśniczych i szkoły, wkraczając w sfery subkulturowych subświatów, sytuowała się w opozycji do rodziców i dorosłych, ich norm, wartości, wzorów zachowań, ich sposobu postrzegania świata i w nim funkcjonowania. Subkulturowość wyostrzała podziały pomiędzy młodzieżą i młodością a dorosłymi i dorosłością. Subkultury młodzieżowe inicjowały i wyznaczały kierunki przemian zarówno relacji międzypokoleniowych, jak i rozwoju zachodniej cywilizacji. Gdy jednak subkultury młodzieżowe wracały po latach w swoich kolejnych subkulturowych wcieleniach, nierzadko powyżej zasygnalizowany element przestawał w ogóle istnieć. Różnice i podziały pomiędzy pokoleniami w rodzinie zanikały, a innowacyjny potencjał ulegał osłabieniu. Prezentowany artykuł stanowi próbę przyjrzenia się kilku przykładom subkulturowych powrotów i ich konsekwencjom.