Predmet istraživanja u ovom radu je izgradnja identiteta NATO, koji danas sebe određuje kao političko-vojnu organizaciju i već šest i po decenija, ponekad i presudno, utiče na međunarodne odnose i bezbednosne procese u svetu. Cilj rada je da se na osnovu teorijske i praktične deskripcije i analize procesa konstituisanja identiteta NATO, uočavanjem različitih dometa pojedinih teorija međunarodnih odnosa i studija bezbednosti u opisivanju, objašnjenju i prognoziranju društvenih pojava i uloge Alijanse u njihovom oblikovanju, pokaže dostignuti nivo izgradnje činilaca identiteta NATO. Da bi se odgovorilo ovom zadatku, u prvom poglavlju izlažu se osnovni koncepti identiteta i bezbednosti kao ključnih kategorija, koje se posmatraju u dinamičnom uzajamnom odnosu, smisao dobijaju društvenom konstrukcijom i proizvodnjom značenja, socijalno su uslovljene i promenljive zavisno od konteksta. U drugom poglavlju izlažu se stavovi tri uticajne teorije međunarodnih odnosa: realizma, liberalizma i socijalnog konstruktivizma, o karakteru, ulozi i budućnosti NATO. U trećem i četvrtom poglavlju, teorijski uvidi iz prva dva poglavlja primenjuju se u studiji slučaja izgradnje identiteta NATO posle Hladnog rata, a težište analize je na promenama karaktera bezbednosnih pretnji i odgovorima NATO koji se opredeljuje za širenje i vojno delovanje izvan svoje teritorije. Peto poglavlje posvećeno je analizi činilaca identiteta NATO: političkog jedinstva, vojnih sposobnosti, razvijene institucionalne infrastrukture i nove bezbednosne kulture. Zbirnim delovanjem grade NATO, koji u novom multipolarnom nadmetanju za raspodelu moći i kontrolu resursa i teritorija, predvođen najjačom silom – SAD, nastoji da spreči opadanje, sačuva i unapredi dostignutu moć i uticaj. ; This paper studies building the identity of NATO, which now defines itself as a politico-military organization and, for the past six and a half decades, has had, sometimes decisive, influence over the international relations and security processes in the world. The aim of this paper is to show the achieved level of building the NATO identity factors, on the basis of theoretical and practical description and analysis of the process of NATO identity constitution, noticing different range of certain theories of international relations and security studies in describing, explaining and forecasting of social phenomena and the role of the Alliance in their design. In order to accomplish this task, the first chapter addresses the basic concepts of identity and security as key categories, which are viewed in a dynamic correlation, receiving its meaning through social construction and production of meanings, are socially conditioned and variable depending on the context. The second chapter presents the views of three prominent theories of international relations: realism, liberalism and social constructivism, the character, the role and future of NATO. In the third and the fourth chapter, the theoretical insights from the first two chapters are applied in the case study of building NATO identity after the Cold War, and the focus of the analysis is on changing the character of security threats and responses of NATO which opts for the expansion and military action outside its territory. The fifth chapter is devoted to the analysis of NATO identity factors: political unity, military capabilities, developed institutional infrastructure and new security culture; their aggregate action builds NATO, which, in the new multipolar competition for the distribution of power and control of resources and territories, led by the strongest power – the United States, seeks to prevent degradation, preserve and improve the achieved power and influence.
Slobodan protok roba, usluga, ljudi i kapitala, razvoj informacione i komunikacione tehnologije, učinili su da lokalni problemi postanu globalni. Finansijska kriza 2007. godine vrlo brzo je postala globalna. Pandemija kovida-19 izazvala je svetsku zdravstvenu krizu, koja je ubrzo prerasla u ekonomsku, uz pretnju da postane i društvena kriza. Makroekonomski troškovi pandemije ogledaju se u padu bruto domaćeg proizvoda (GDP), rastu nezaposlenosti, povećanju fiskalne i eksterne neravnoteže. Fiskalna politika je u svim zemljama bila okosnica ekonomske politike u borbi protiv posledica pandemije. Ono što se sa sigurnošću može reći je da je šok pandemije pogodio ekonomiju i sa strane agregatne tražnje i sa strane agregatne ponude. U radu pokušavamo da sagledamo kako je pandemija delovala na privrede zemalja Zapadnog Balkana, sa kolikim privrednim padom su se suočile u 2020. godini. U radu takođe analiziramo koliko su javni sektor, zdravstvo i obrazovanje bili efikasni u borbi protiv posledica pandemije. ; The free flow of goods, services, people and capital, and the development of information and communication technology have all made local problems global. The 2007 financial crisis very quickly became global. The COVID-19 pandemic caused a worldwide health crisis, which quickly became an economic one, with threats of becoming a social one as well. The macroeconomic costs of the pandemic are visible in the form of shrinking GDP, the rise of unemployment, as well as fiscal and external imbalance. In all countries fiscal policy was the cornerstone of economic policy in the fight against the consequences of the pandemic. What we can say for certain is that the shock of the pandemic hit the economy both from the aspect of aggregate demand, as well as aggregate supply. In this paper we take a look at how the pandemic affected the economies of the Western Balkan countries, and the scale of the economic downturn they will face in 2020. We will also analyze how effective the public sector, the medical system, and education have been in the fight against the consequences of the pandemic.
Osnovni cilj doktorske disertacije predstavlja analiza činilaca nastanka i održivosti radničkog samoupravljanja, kao oblika kolektivnog delanja radničke klase. U cilju utvrđivanja determinističke vrednosti različitih faktora analiza je smeštena u uporedni okvir. Model radničkog samoupravljanja u obliku 'oporavljenih preduzeća' (Empresas recuperadas por sus trabajadores – ERT) u Argentini do čije pojave je došlo u jeku dramatične ekonomske krize početkom dvehiljaditih izabran je kao iskustveni okvir na čijem primeru su empirijskim istraživanjem analizirani faktori održivosti. Pored usmerenosti analize na 'oporavljena preduzeća' u Argentini, predmet razmatranja predstavljao je i model radničkog samoupravljanja u Jugoslaviji. U radu se pošlo od hipoteze da su nastanak i održivost radničkog samoupravljanja uslovljeni kombinacijom unutrašnjih i spoljašnjih činilaca (odnosno činilaca unutar i izvan preduzeća). Preciznije, testirana je hipoteza da spoljašnji činioci osiguravaju opšte okvire pojave radničkog samoupravljanja, dok mogućnost njegove konsolidacije počiva na konstelaciji niza unutrašnjih faktora. Rezultati analize radničkog samoupravljanja u Jugoslaviji i Argentini pokazali su da je hipoteza o činiocima uspostavljanja i učvršćivanja radničkog samoupravljanja u velikoj meri potvrđena. Na osnovu relativno opširne istorijske i empirijske analize donosi se zaključak da spoljašnji faktori obezbeđuju opšte pretpostavke za pojavu radničkog samoupravljanja, dok unutrašnji ostvaruju direktan uticaj na održivost ovakvog jednog procesa. Preciznije, spoljašnje pretpostavke u vidu sistemskih i strukturalnih činilaca stvaraju opštu mogućnost nastanka radničkog samoupravljanja, dok je veza između ove grupe faktora i održivosti radničkog samoupravljanja posredovana organizacijskim i akcijskim činiocima koji imaju neposredan uticaj. Ipak, kao osnovni faktori koji organizuju i oblikuju ostale faktore ističu se sistemski činioci. U sklopu unutrašnjih faktora, poredbeni plan analize je pokazao da ekonomski, organizacijski i vrednosni činioci (u smislu vrednosne i interesne konzistentnosti) imaju posebnu važnost za održivost radničkog samoupravljanja. ; The primary objective of the doctoral dissertation is to analyze factors related to the emergence and sustainability of workers' self-management, as a form of the collective action of the working class. In order to establish the deterministic values of different factors, the analysis was set within a comparative framework. A model of workers' self-management in the form of "worker- recuperated enterprises" (Empresas recuperadas por sus trabajadores – ERT) in Argentina, which emerged in the midst of the dramatic economic crisis in early 2000, was chosen as an experiential framework in which sustainability factors were analyzed applying empirical research. In addition to the focus on "worker-recuperated enterprises" in Argentina, the analysis also considered the workers' self-management model in Yugoslavia. The dissertation started from the hypothesis that the sustainability of workers' self-management is conditioned by a combination of internal and external factors (i.e. factors within and out of the company). More specifically, it tested the hypothesis that external factors ensure the general framework supporting the emergence of workers' self-management, while the possibility of its consolidation relies on the constellation of a number of internal factors. The analysis of workers' self-management in Yugoslavia and Argentina resulted in confirming the hypothesis about the factors affecting establishment and consolidation of workers' self-management to a great extent. A relatively extensive historical and empirical analysis led to the conclusion that external factors ensure the general assumptions for the emergence of workers' self-management, while internal factors have direct effects on the sustainability of such a process. In other words, external assumptions in the form of systemic and structural factors create the general possibility of the emergence of workers' self-management, whereas the interconnection between these groups of factors and the sustainability of workers' self-management are interposed by organizational and activity factors which have direct influence. Nevertheless, systemic factors stand out as key factors that organize and shape other factors. As regards internal factors, a comparative analysis plan showed that economic, organizational and value factors (in terms of value and interest consistency) have a special significance in the sustainability of workers' self-management.
Osnovni cilj doktorske disertacije predstavlja analiza činilaca nastanka i održivosti radničkog samoupravljanja, kao oblika kolektivnog delanja radničke klase. U cilju utvrđivanja determinističke vrednosti različitih faktora analiza je smeštena u uporedni okvir. Model radničkog samoupravljanja u obliku 'oporavljenih preduzeća' (Empresas recuperadas por sus trabajadores – ERT) u Argentini do čije pojave je došlo u jeku dramatične ekonomske krize početkom dvehiljaditih izabran je kao iskustveni okvir na čijem primeru su empirijskim istraživanjem analizirani faktori održivosti. Pored usmerenosti analize na 'oporavljena preduzeća' u Argentini, predmet razmatranja predstavljao je i model radničkog samoupravljanja u Jugoslaviji. U radu se pošlo od hipoteze da su nastanak i održivost radničkog samoupravljanja uslovljeni kombinacijom unutrašnjih i spoljašnjih činilaca (odnosno činilaca unutar i izvan preduzeća). Preciznije, testirana je hipoteza da spoljašnji činioci osiguravaju opšte okvire pojave radničkog samoupravljanja, dok mogućnost njegove konsolidacije počiva na konstelaciji niza unutrašnjih faktora. Rezultati analize radničkog samoupravljanja u Jugoslaviji i Argentini pokazali su da je hipoteza o činiocima uspostavljanja i učvršćivanja radničkog samoupravljanja u velikoj meri potvrđena. Na osnovu relativno opširne istorijske i empirijske analize donosi se zaključak da spoljašnji faktori obezbeđuju opšte pretpostavke za pojavu radničkog samoupravljanja, dok unutrašnji ostvaruju direktan uticaj na održivost ovakvog jednog procesa. Preciznije, spoljašnje pretpostavke u vidu sistemskih i strukturalnih činilaca stvaraju opštu mogućnost nastanka radničkog samoupravljanja, dok je veza između ove grupe faktora i održivosti radničkog samoupravljanja posredovana organizacijskim i akcijskim činiocima koji imaju neposredan uticaj. Ipak, kao osnovni faktori koji organizuju i oblikuju ostale faktore ističu se sistemski činioci. U sklopu unutrašnjih faktora, poredbeni plan analize je pokazao da ekonomski, organizacijski i vrednosni činioci (u smislu vrednosne i interesne konzistentnosti) imaju posebnu važnost za održivost radničkog samoupravljanja. ; The primary objective of the doctoral dissertation is to analyze factors related to the emergence and sustainability of workers' self-management, as a form of the collective action of the working class. In order to establish the deterministic values of different factors, the analysis was set within a comparative framework. A model of workers' self-management in the form of "worker- recuperated enterprises" (Empresas recuperadas por sus trabajadores – ERT) in Argentina, which emerged in the midst of the dramatic economic crisis in early 2000, was chosen as an experiential framework in which sustainability factors were analyzed applying empirical research. In addition to the focus on "worker-recuperated enterprises" in Argentina, the analysis also considered the workers' self-management model in Yugoslavia. The dissertation started from the hypothesis that the sustainability of workers' self-management is conditioned by a combination of internal and external factors (i.e. factors within and out of the company). More specifically, it tested the hypothesis that external factors ensure the general framework supporting the emergence of workers' self-management, while the possibility of its consolidation relies on the constellation of a number of internal factors. The analysis of workers' self-management in Yugoslavia and Argentina resulted in confirming the hypothesis about the factors affecting establishment and consolidation of workers' self-management to a great extent. A relatively extensive historical and empirical analysis led to the conclusion that external factors ensure the general assumptions for the emergence of workers' self-management, while internal factors have direct effects on the sustainability of such a process. In other words, external assumptions in the form of systemic and structural factors create the general possibility of the emergence of workers' self-management, whereas the interconnection between these groups of factors and the sustainability of workers' self-management are interposed by organizational and activity factors which have direct influence. Nevertheless, systemic factors stand out as key factors that organize and shape other factors. As regards internal factors, a comparative analysis plan showed that economic, organizational and value factors (in terms of value and interest consistency) have a special significance in the sustainability of workers' self-management.
Jedno od osnovnih svojstava posebnih bezbednosnih problema, ali i zadataka kojima se oni rešavaju predstavlja složenost. U zavisnosti od osnovih obeležja složenosti posebnih bezbednosnih problema i zadataka, kao odgovora na njih, primenjuju se odgovarajuće koncepcije složenosti. Radi se o logičkoj, teoretsko-informacionoj, algoritamskoj, teoretsko-množinskoj i statističkoj koncepciji. U zavisnosti od primenjene koncepcije složenosti varira struktura procesa odlučivanja o načinu angažovanja snaga određenih za rešavanje konkretnog posebnog bezbednosnog problema, kao i ishodi tog procesa. S tim u vezi, postavlja se pitanje posledica izbora odredjenje koncepcije složenosti na proces i ishod odlučivanja u uslovima rešavanja posebnih bezbednosnih problema. Značaj odgovora na ovo pitanje je u pravilnom shvatanju koncepcija složenosti i njihovog uticaja na odlučivanje povodom rešavanja posebnih bezbednosnih problema. Odgovorom na ta pitanja olakšaće se edukacija u oblasti bezbednosnog menadžmenta s jedne strane i primena stečenih znanja u toj oblasti, s druge strane. ; One of the basic characteristics of special security problems, as well as the tasks with which they are solved is their complexity. Depending on the basic characteristics of the complexity of special security problems and tasks, as responses to them, adequate complexity concepts are implemented. This refers to logical,theoretical-information, algorithm, theoretically multiple and statistical concept. Depending on the implemented complexity concept, the structure of the decision-making process varies regarding the method of engaging the forces determined for the solving of concrete special security problem, as well as the outcomes of this process. Thus, there is the question about the consequences of the selection of certain complexity concepts for the process and outcome of decision-making in the conditions of solving special security problems. The significance of the answer to this question is in proper understanding of the concepts of complexity and their influence on the decision-making regarding solving of special security problems. The answer to this question will facilitate the education in the field of security management on the one hand and implementation of the acquired knowledge in this field, on the other hand. ; Book of papers / 4th International Conference "Crisis management days", 25 - 26 May 2011, Velika Gorica, Croatia
Demokratski optimizam devedestih godina prošlog veka zamenjuje osobita forma javnog razočarenja u demokratiju. Kriza demokratije praćena institucionalnim deficitima, konfuzijom, niskim stepenom upravljačke sposobnosti da se rešavaju pitanja siromaštva, nezaposlenosti, imigracije, korupcije, simptomi su ovoga stanja. Globalni val populizma najizoštreniji je izraz ove političke patologije. Početak novoga veka rađa uzlet otvorenog neprijateljstva prema demokratiji. Deskriptivni pristupi oslonjeni na proceduralnu dimenziju režima moći ("hibridni režimi", "ograničena demokratija" "iliberalna demokratija", "kompetitivni autoritarizam" ) pokazuju se nedostatnim. U ovome radu autor se vraća klasičnom konceptu "despotizma" i pokazuje normative i teorisjke prednosti ovoga koncepta ("novi despotizam") u analizi novoga režima moći koji izrasta na pretpostvkama sve šireg nepoverenja u demokratske instituciije. ; The democratic optimism of the 1990s has been replaced by a particular form of public disillusionment with democracy. The crisis of democracy, accompanied by institutional deficits, confusion, low levels of management capacity to tackle poverty, unemployment, immigration, corruption, are symptoms of this condition. The global wave of populism is the sharpest expression of this political pathology. The beginning of the new century has given birth to an open hostility to democracy. Descriptive approaches based on the procedural dimension of the regime of power ("hybrid regimes", "limited democracy", "liberal democracy", "competitive authoritarianism") are proving insufficient to capture the new political system. In this paper, the author returns to the classical concept of "despotism" and shows the normative and theoretical advantages of this concept ("new despotism") in the analysis of a new regime of power that grows on the premise of growing distrust of democratic institutions.
After the economic crisis of 2008, the degree of economic and environmental impact has increased. Challenges encountered by enterprises ranges from fulfilling the legal obligations of integral prevention and pollution control to the adaptation of the environmental management system in order to successfully apply the ISO 14001 standard. Companies face problems arising from soil pollution, climate change and legislation. Companies must take into account the successful management of sustainable development and social responsibility. To date, the basic responsibility of the company is to create profits for the owners of the company. However, including "social aspects", it emphasizes the participation of other stakeholders. The subject of research in this paper focuses on realizing the situation in terms of company's readiness to fulfill legal obligations for integrated pollution prevention and the application of appropriate environmental management standards. The main objective of this paper is to indicate the opportunities that companies have in favor of effective environmental management through cost reduction and cost savings achieved through efficient waste and energy recycling initiatives. Considering the fact that waste management is inappropriate, it can cause numerous consequences for the population and the environment, work for the welfare of the public, management and employees in enterprises, academic researchers and the general public is expected. The contribution of this paper is to expand the literature in this field and to the need to implement an appropriate management concept for integrated environmental management and prevention in order to successfully manage sustainable development. ; Posle ekonomske krize 2008. godine, stepen ekonomskih i ekoloških uticaja je povećan. Izazovi sa kojima se susreću poduzeća kreću se od ispunjavanja zakonskih obaveza integralnog sprečavanja i kontrole zagađenja do prilagođavanja sistema upravlјanja zaštitom životne sredine kako bi se uspješno primijenio standard ISO 14001. Preduzeća se suočavaju sa problemima koji proizlaze iz zagađenja zemlјišta, klimatskih promena i zakonodavstva. Preduzeća moraju voditi računa o uspešnom upravlјanju sa održivim razvojem i društvenom odgovornošću. Do danas je osnovna odgovornost preduzeća stvaranje profita za vlasnike preduzeća. Međutim, uklјučujući i "socijalne aspekte" naglašava učešće drugih zainteresovanih strana (Hopkins, M. 2004). Predmet istraživanja u ovom radu fokusira se na sagledavanje stvarne situacije u smislu spremnosti preduzeća da ispune zakonske obaveze za integriranu prevenciju zagađenja i primenu odgovarajućih standarda za upravlјanje životnom sredinom. Glavni cilј ovog rada je ukazati na mogućnosti koje preduzeća imaju u korist efektivnog upravlјanja životnom sredinom kroz mogućnosti smanjenja troškova i uštede troškova postignutih kroz efikasne inicijative za reciklažu otpada i energije. S obzirom na činjenicu da je upravlјanje otpadomne prikladno, može izazvati brojne posledice na stanovništvo i životnu sredinu, očekuje se rad za dobrobit javnosti, menadžmenta i zaposlenih u preduzećima, akademskih istraživača i šire javnosti. Doprinos ovog rada sastoji se u proširenju literature u ovoj oblasti i na neophodnost primene odgovarajućeg koncepta upravlјanja za integrisano upravlјanje i sprečavanje zagađenja životne sredine kako bi se uspešno upravlјalo održivim razvojem.
The financial crisis has adversely affected all the countries of the world in the conditions of globalization with different intensity, no matter if it is higher or lower level of development and different economic structures. In the context of globalization in the countries in transition, the banking system was reformed, thus creating a new financial market. The International Monetary Fund has taken an active part in the transition process of Eastern European countries by providing advice and approving financial arrangements. Developed countries of the world have implemented measures of non-standard monetary policy to overcome the global financial crisis. In some parts of Central and Eastern Europe, in addition to the general corporate identity (bank name, abbreviated name, trademark and slogan of the bank), the countries also applied qualitative features of the bank's corporate identity (image, reputation and goodwill). As they enter the 21st century, banks in developed countries are increasingly emphasizing the corporate culture and style of business of the bank. In the practice of banks, the following performances are most often present: financial, marketing, performance management, employee performance, business philosophy, reputation and the image of the bank. The banks' performance analysis included 13 Central and Eastern European countries divided into three groups. Performance over the period 2008-2018 is analyzed, related to: share of total assets in GDP, share of total loans in GDP, share of total deposit in GDP and level of capital adequacy of Central and Eastern European countries. The analysis shows that the central banks of the countries of Central Europe are dominant, and that in certain performances they are approached by the banks of the countries of Eastern Europe (members of the European Union and the Western Balkans). ; Finansijska kriza je negativno uticala na sve zemlje sveta u uslovima globalizacije sa različitim intezitetom, bez razlike da li se radi o višem ili nižem nivou razvijenosti i različitim privrednim strukturama. U uslovima globalizacije u zemljama u tranziciji izvršena je reforma bankarskog sistema i na taj način je započeto stvaranje novog finansijskog tržišta. Međunarodni monetarni fond uzeo je aktivno učešće u procesu tranzicije zemalja istočne Evrope pružanjem saveta i odobravanjem finansijskih aranžmana. Razvijene zemlje sveta su radi prevazilaženja svetske finansijske krize primenile mere nestandardne monetarne politike.Zemlje centralne i istočne Evrope su u određenom delu pored opšteg korporativnog identiteta (naziv banke, skraćenog imena, zaštitnog znaka i slogana banke) primenjivale i kvalitativna obeležja korporativnog identiteta (imidž, reputacije i gudvila) banke. Ulaskom u 21. vek banke razvijenih zemalja sve više stavljaju naglasak na korporativnu kulturu i stil poslovanja banke. U praksi banaka najčešće su prisutne sledeće performanse: finansijske, marketing, menadžment performanse, performanse zaposlenih, poslovne filozofije, ugleda, reputacije i imidža banke. Analiza performansi banaka obuhvatila je 13 zemalja centralne i istočne Evrope podeljenih u tri grupe. Analizirane su performanse u vremenskom periodu od 2008-2018. godine koje se odnose na: učešće ukupne aktive u BDP-u, učešće ukupnih kredita u BDP-u, učešće ukupnog depozita u BDP-u i nivo adekvatnosti kapitala zemalja centralne i istočne Evrope. Analiza pokazuje da su dominantne banke zemalja centralne Evrope, a da se njima u određenim performansama približavaju banke zemalja istočne Evrope (članice Evropske Unije i zapadnog Balkana).
The debtors' crisis at the end of the 20 century is a hard reality facing the transitional countries. (And not only them.) However, to borrow or not to borrow, is a false dilemma. In the situation when in most transitional countries the local accumulation is insufficient for financing the economic development and completing the transitional process, the only alternative is borrowing. This is particularly unavoidable when the influx of foreign capital via direct investments is meagre. This is also true for the Republic of Croatia, in which the level of direct investments is, for the time being, very modest. That is why borrowing, particularly from foreign countries, calls for a high degree of caution, a well-thought out approach to borrowing, and the rational use of the loans. (SOI : S. 204)
У овом раду сам настојала да укажем на могућност истраживања културне политике у Србији на примеру рада Опере Нaродног позоришта у Београду, као и репертоарске политике Управе опере у друштвено-политичком и културолошком оквиру у периоду од 1971. до 2011. године. Разлог да се посветим истраживању рада Опере у поменутом временском раздобљу јесте питање: шта се догађало са Опером после златног периода? Сазнање да не постоји ниједна студија у којој је прикупљена и систематизована грађа о раду Опере Народног позоришта у протеклих четрдесет година, подстакло ме је да истражим могуће разлоге за "сумрак" институције која је, током златног периода била једна од најјачих адута југословенске културне политике. ; In this paper I tried to address the possibility of researching the cultural politics in Serbia in the case of Belgrade National Th eatre Opera as well as the repertoire politics of Opera's management in the social-political and the cultural context between 1971 and 2011. I wanted to address the following question: What was happening with the Opera after the Golden period? Th is paper discusses the changes that have infl uenced the development of the given cultural institution's work. Within the institution, there were problems as evidenced by the White Book, which was published 1970 in order to inform the general public about the idea of opera's all-round reform. Th e book stated that the main reasons for the reform were: 'insuffi cient professionalism', material and fi nancial situation and the Opera's repertory. At the end of the 1960s, the National Th eatre failed to "prepare" basic conditions for reform. In 1968 Th eater Community was founded, as well as specifi c self-association and through the activities of the organization National Th eatre secured substantial funding. Th ere were several reform initiatives to improve the situation in Opera, such as the idea of establishing a chamber theater - Krug 101 and the improvement of professional work in Opera. By the beginning of the 1980s, Yugoslavia was economically falling even deeper into crisis and that refl ected in the work of Opera. Th e beginning of 1990s was marked by strong political interference in all spheres of life, which was typical for a society in transition. Preliminary concept of cultural politics of this period was to propagate the desirable national values of the new Yugoslavia. Th is was confi rmed by the fact that the repertoire of the Opera exempted all the works of the composers of the former countries of Yugoslavia and set only a part of Serbian authors. It was a time when the theater faced insuffi cient funding from the state budget. Th is situation infl uenced the quality and quantity of performance. Former Socialist Party was replaced with Democratic Party, which in the next ten years (2000–2010) strived towards 'modern' Serbia. Th is was confi rmed by the work of the Opera, which aimed to return to the European stage (travel abroad, setting the forgotten and the new opera). From the early 1970s to 2011 in the work of the Opera, we tried to fi nd possible reasons that led to the "twilight" institutions. It is necessary now to focus on the cultural life by establishing a cultural policy that will determine the goals and strategies of cultural action. Th is direction may be possible after the transition, which means "regulated society" that will have a stable cultural policy, and thus defi ned the relationship between the state and national opera, and its repertoire. ; Први национални научни скуп са међународним учешћем
У теорији постоји сагласност да тероризам представља политички мотивисано насиље и да у том смислу представља један од облика насилне политичке борбе. Специфична разлика тероризма у односу на друге облике политичког насиља је примарна усмереност ка стварању, одржавању и експлоатацији страха ради застрашивања противника и јачања подршке међу присталицама. Суштинска одступања од теоријских и правних критеријума при одређивању тероризма постоје у пракси Савета безбедности. Општа оцена деловања Савета безбедности приликом доношења резолуција о тероризму јесте да прати владајући политички дискурс у коме су најпре државе биле одговорне за тероризам, да би потом "слабе", "неодговорне" и "репресивне" државе биле одговорне за омогућавање деловања међународних терористичких организација на својој територији. Савет безбедности усвајао је резолуције у којима је терористичке акте одређивао спрам природе акта, али и спрам извршиоца чиме су сви акти претходно одређене терористичке организације квалификовани као терористички акти. Истраживањем је утврђено и да је приликом усвајања појединих резолуција политичка сврсисходност утицала да се истоврсна понашања не квалификују увек као терористички акти. На основу изведених закључака утврђено је да сложеност борбе против тероризма представља последицу првенства политичке сврсисходности при квалификовању акта насиља као терористичког акта, а не због тешкоћа у дефинисању тероризма. Промене у концепцији тероризма у резолуцијама Савета безбедности и њихова усклађеност са владајућим јавним дискурсом одвијају се истовремено са настојањем САД и других западних држава да преобликују међународну заједницу и успоставе нови светски поредак. У таквим околностима тероризам почиње да егзистира као офанзивно политичко средство хибридног ратовања, при чему се негативна конотација тероризма експлоатише на два начина. Прво, тероризам постаје политичка оцена нечијег деловања без обзира на природу тако означене активности. Друго, тероризам се употребљава као насилно политичко средство које, у зависности од интереса онога ко цени одређено понашање, неће у свакој ситуацији бити означено као тероризам, већ понекад и као легитиман облик политичке акције. Офанзивни карактер одлуке истовремено води занемаривању научних критеријума у корист политичке сврсисходности при квалификацији неког понашања као терористичког акта. Доминација политичког критеријума при квалификовању терористичког акта утиче на инструментализацију тероризма и његово претварање у ефикасно средство хибридног ратовања. Садржај хибридног ратовања није последица неограниченог избора средстава односно оружја нити њихове софистицираности, већ способности безбедносног менаџмента да у свакој конкретној ситуацији независно од организационог нивоа примени такву комбинацију различитих, али међусобно компатибилних појединачних начина ратовања којом се остварује синергијски ефекат ради реализације претходно постављеног циља. Управо због тога тероризам као облик сложеног политичког насиља постаје предмет експлоатације у сврху хибридног ратовања. На основу резултата истраживања описана су три модела експлотације тероризма у сврху хибридног ратовања. Први модел експлоатације тероризма изведен је из политичке праксе САД да државе за које САД сматрају да користе тероризам као политичко средство ставе на Листу спонзора тероризма. Имајући у виду политички и сваки други утицај који САД имају, овакава пракса и њене последице формално или неформално су прихваћене широм света. Основне последице стављања на Листу спонзора тероризма су санкције, дискредитација у међународној јавности и легитимисање мера против таквих држава, док се у исто време таквом праксом врши притисак на државе које нису на Листи да ускладе своју политику са интересима великих сила. Други модел експлоатације тероризма у сврху хибридног ратовања манифестује се кроз организовање, финансирање, опремање, обуку и усмеравање сурогат снага против влада држава са којима није остварена компатибилност интереса, при чему су сурогат снаге представљене у јавном дискурсу као борци за слободу. Предмет експлоатације у Другом моделу јесте насиље које испуњава теоријске критеријуме да буде означено као тероризам, али је због политичке сврсисходности квалификовано као борба за слободу, отпор против угњетавања и сл. Експлоатација насиља у Другом моделу врши се у циљу промене носилаца политичке власти, стварање аутономних регија односно држава које би биле кооперативне са политиком државе која примењује Други модел или као део шире стратегије управљања безбедносним процесима. Трећи модел експлоатације тероризма у сврху хибридног ратовања подразумева организовање и управљање сурогат снагама које су квалификоване као терористичке организације или се врши инфилтрација појединаца у изворне и самосталне народне побуне ради преузимања руководећих места и управљања њиховим деловањем у складу са интересима државе која предузима Трећи модел. Предмет експлоатације у Трећем моделу јесте насиље које је квалификовано као тероризам, при чему је циљ експлоатације вишеструк: 1. Путем насиља и страха који настаје као последица вршења терористичких аката управља се безбедносном ситуацијом у држави која је мета агресије или у региону који је потребно политички и територијално контролисати, са или без физичког присуства оружаних снага државе која примењује Трећи модел; 2. Стварање страха код одређеног или унапред неодређеног броја држава од потенцијалних напада терористичких организација ради вршења латентног политичког притиска на државе да буде кооперативне, и 3. Стварање разлога за војну интервенцију ради присуства и политичке контроле одређене државе или региона. На основу претходно изнетих резултата истраживања изведен је закључак да први корак у спречавању експлоатације тероризма против наше државе представља отклањање или смањивање потенцијала за друштвене сукобе који настаје услед стварања или продубљивања друштвених противречности. Из тог разлога извршена је анализа нормативно – политичког и институционалног оквира у релевантним областима друштвеног живота. Истраживањем је утврђено да у Републици Србији постоји добар основ за ангажовање и интегрисање свих ресурса друштвене моћи на плану остваривања националне безбедности, али и да постоји потреба да се актуелни политички и безбедносни институционални оквир усклади са таквим могућностима. Као резултат истраживања предложене су три групе мера чија примена треба за резултат да има: отклањање и смањивање опасности од стварања потенцијала за друштвене сукобе; успостављање ефикасног и интегрисаног институционалног оквира за супротстављање политичком насиљу које евентуално проистекне из постојећих противречности и отклањање и смањивање штетних последица таквог политичког насиља. ; U teoriji postoji saglasnost da terorizam predstavlja politički motivisano nasilje i da u tom smislu predstavlja jedan od oblika nasilne političke borbe. Specifična razlika terorizma u odnosu na druge oblike političkog nasilja je primarna usmerenost ka stvaranju, održavanju i eksploataciji straha radi zastrašivanja protivnika i jačanja podrške među pristalicama. Suštinska odstupanja od teorijskih i pravnih kriterijuma pri određivanju terorizma postoje u praksi Saveta bezbednosti. Opšta ocena delovanja Saveta bezbednosti prilikom donošenja rezolucija o terorizmu jeste da prati vladajući politički diskurs u kome su najpre države bile odgovorne za terorizam, da bi potom "slabe", "neodgovorne" i "represivne" države bile odgovorne za omogućavanje delovanja međunarodnih terorističkih organizacija na svojoj teritoriji. Savet bezbednosti usvajao je rezolucije u kojima je terorističke akte određivao spram prirode akta, ali i spram izvršioca čime su svi akti prethodno određene terorističke organizacije kvalifikovani kao teroristički akti. Istraživanjem je utvrđeno i da je prilikom usvajanja pojedinih rezolucija politička svrsishodnost uticala da se istovrsna ponašanja ne kvalifikuju uvek kao teroristički akti. Na osnovu izvedenih zaključaka utvrđeno je da složenost borbe protiv terorizma predstavlja posledicu prvenstva političke svrsishodnosti pri kvalifikovanju akta nasilja kao terorističkog akta, a ne zbog teškoća u definisanju terorizma. Promene u koncepciji terorizma u rezolucijama Saveta bezbednosti i njihova usklađenost sa vladajućim javnim diskursom odvijaju se istovremeno sa nastojanjem SAD i drugih zapadnih država da preoblikuju međunarodnu zajednicu i uspostave novi svetski poredak. U takvim okolnostima terorizam počinje da egzistira kao ofanzivno političko sredstvo hibridnog ratovanja, pri čemu se negativna konotacija terorizma eksploatiše na dva načina. Prvo, terorizam postaje politička ocena nečijeg delovanja bez obzira na prirodu tako označene aktivnosti. Drugo, terorizam se upotrebljava kao nasilno političko sredstvo koje, u zavisnosti od interesa onoga ko ceni određeno ponašanje, neće u svakoj situaciji biti označeno kao terorizam, već ponekad i kao legitiman oblik političke akcije. Ofanzivni karakter odluke istovremeno vodi zanemarivanju naučnih kriterijuma u korist političke svrsishodnosti pri kvalifikaciji nekog ponašanja kao terorističkog akta. Dominacija političkog kriterijuma pri kvalifikovanju terorističkog akta utiče na instrumentalizaciju terorizma i njegovo pretvaranje u efikasno sredstvo hibridnog ratovanja. Sadržaj hibridnog ratovanja nije posledica neograničenog izbora sredstava odnosno oružja niti njihove sofisticiranosti, već sposobnosti bezbednosnog menadžmenta da u svakoj konkretnoj situaciji nezavisno od organizacionog nivoa primeni takvu kombinaciju različitih, ali međusobno kompatibilnih pojedinačnih načina ratovanja kojom se ostvaruje sinergijski efekat radi realizacije prethodno postavljenog cilja. Upravo zbog toga terorizam kao oblik složenog političkog nasilja postaje predmet eksploatacije u svrhu hibridnog ratovanja. Na osnovu rezultata istraživanja opisana su tri modela eksplotacije terorizma u svrhu hibridnog ratovanja. Prvi model eksploatacije terorizma izveden je iz političke prakse SAD da države za koje SAD smatraju da koriste terorizam kao političko sredstvo stave na Listu sponzora terorizma. Imajući u vidu politički i svaki drugi uticaj koji SAD imaju, ovakava praksa i njene posledice formalno ili neformalno su prihvaćene širom sveta. Osnovne posledice stavljanja na Listu sponzora terorizma su sankcije, diskreditacija u međunarodnoj javnosti i legitimisanje mera protiv takvih država, dok se u isto vreme takvom praksom vrši pritisak na države koje nisu na Listi da usklade svoju politiku sa interesima velikih sila. Drugi model eksploatacije terorizma u svrhu hibridnog ratovanja manifestuje se kroz organizovanje, finansiranje, opremanje, obuku i usmeravanje surogat snaga protiv vlada država sa kojima nije ostvarena kompatibilnost interesa, pri čemu su surogat snage predstavljene u javnom diskursu kao borci za slobodu. Predmet eksploatacije u Drugom modelu jeste nasilje koje ispunjava teorijske kriterijume da bude označeno kao terorizam, ali je zbog političke svrsishodnosti kvalifikovano kao borba za slobodu, otpor protiv ugnjetavanja i sl. Eksploatacija nasilja u Drugom modelu vrši se u cilju promene nosilaca političke vlasti, stvaranje autonomnih regija odnosno država koje bi bile kooperativne sa politikom države koja primenjuje Drugi model ili kao deo šire strategije upravljanja bezbednosnim procesima. Treći model eksploatacije terorizma u svrhu hibridnog ratovanja podrazumeva organizovanje i upravljanje surogat snagama koje su kvalifikovane kao terorističke organizacije ili se vrši infiltracija pojedinaca u izvorne i samostalne narodne pobune radi preuzimanja rukovodećih mesta i upravljanja njihovim delovanjem u skladu sa interesima države koja preduzima Treći model. Predmet eksploatacije u Trećem modelu jeste nasilje koje je kvalifikovano kao terorizam, pri čemu je cilj eksploatacije višestruk: 1. Putem nasilja i straha koji nastaje kao posledica vršenja terorističkih akata upravlja se bezbednosnom situacijom u državi koja je meta agresije ili u regionu koji je potrebno politički i teritorijalno kontrolisati, sa ili bez fizičkog prisustva oružanih snaga države koja primenjuje Treći model; 2. Stvaranje straha kod određenog ili unapred neodređenog broja država od potencijalnih napada terorističkih organizacija radi vršenja latentnog političkog pritiska na države da bude kooperativne, i 3. Stvaranje razloga za vojnu intervenciju radi prisustva i političke kontrole određene države ili regiona. Na osnovu prethodno iznetih rezultata istraživanja izveden je zaključak da prvi korak u sprečavanju eksploatacije terorizma protiv naše države predstavlja otklanjanje ili smanjivanje potencijala za društvene sukobe koji nastaje usled stvaranja ili produbljivanja društvenih protivrečnosti. Iz tog razloga izvršena je analiza normativno – političkog i institucionalnog okvira u relevantnim oblastima društvenog života. Istraživanjem je utvrđeno da u Republici Srbiji postoji dobar osnov za angažovanje i integrisanje svih resursa društvene moći na planu ostvarivanja nacionalne bezbednosti, ali i da postoji potreba da se aktuelni politički i bezbednosni institucionalni okvir uskladi sa takvim mogućnostima. Kao rezultat istraživanja predložene su tri grupe mera čija primena treba za rezultat da ima: otklanjanje i smanjivanje opasnosti od stvaranja potencijala za društvene sukobe; uspostavljanje efikasnog i integrisanog institucionalnog okvira za suprotstavljanje političkom nasilju koje eventualno proistekne iz postojećih protivrečnosti i otklanjanje i smanjivanje štetnih posledica takvog političkog nasilja. ; There is a consensus in security studies that terrorism is a politically motivated violence and, therefore, it represents one of the forms of violent political struggle. What distinguishes terrorism from other forms of political violence is its primary focus on creating, maintaining and exploiting fear in order to intimidate opponents and strengthen support among allies. Fundamental deviations from theoretical and legal criteria in determination of terrorism are identified in the pratice of the Security Council. The general assessment of the Security Council's actions related to terrorism is that the Council has been following the prevailing political discourse in which, initially, states in their entirety were responsible for terrorism, and later the blame was put on "weak", "irresponsible" and "repressive" states for enabling international terrorist organizations to operate on their territories. The Security Council passed resolutions in which it classified terrorist acts according to the nature of the act but also to the nature of the perpetrator, which resulted in treating all acts of a previously designated terrorist organization as terrorist acts. The research also determined that during the adoption of certain resolutions, political expediency influenced the fact that similar behaviors do not always qualify as terrorist acts. Based on the previously derived conclusions, it could be said that the complexity of fight against terrorism is a consequence of the primacy of the political criterion in designation of an act of violence as a terrorist act, and not because of the difficulties in defining the notion of terrorism. Changes in the concept of terrorism in the Security Council Resolutions and their harmonization with the prevailing public discourse coincides with the efforts of the United States and other Western countries to reshape the international community and establish a new world order. In such circumstances, terrorism becomes an offensive political tool of hybrid warfare, with the negative connotation of terrorism being exploited in two ways. First, terrorism has become a political assessment of one's actions, regardless of the nature of the such activities. Second, terrorism has become a violent political tool which, depending on the interests of those in the position to evaluate certain behaviors, will not be labeled as terrorism in each situation, but rather as a legitimate form of political action at times. Offensive character of the decision leads to the neglect of scientific criteria in favor of political expediency in the process of terrorist act designation. Dominance of the political criterion in designation of a terrorist act influences the instrumentalisation of terrorism and its transformation into an effective means of hybrid warfare. Content of hybrid warfare is not a consequence of an unlimited variety of weapons used, nor their sophistication, but the ability of security management to apply such combinations of different, yet mutually compatible types of warfare in order to achieve a previously determined aim. These are reasons why terrorism, as a form of complex political violence, is exploited in hybrid warfare. Based on the results of the research, three models of exploitation of terrorism for the purposes of hybrid warfare are described. The First Model of exploitation is derived from the political practice of the United States to put countries on the U.S list of state sponsors of terrorism. In accordance with the political and any other influence that the United States has, this practice and its consequences are formally or informally accepted around the world. The main consequences of being placed on the List are sanctions, discredit on the international level and legitimization of measures against such states, while at the same time putting pressure on countries that are not on the List to harmonize their policies with the interests of great powers. The Second Model of exploitation of terrorism for the purpose of hybrid warfare consists of organizing, financing, equipping, training and directing surrogate forces against the governments of countries with whom compatibility of interests has not been achieved, where surrogate forces are presented in the public discourse as freedom fighters. The subject of exploitation in the Second Model is violence that meets the theoretical criteria to be designated as terrorism. However, due to its political expediency it is qualified as a fight for freedom, resistance against oppression etc. The exploitation of violence used in the second model is done with the intention of shifting political power in order to create autonomous regions or states that would be cooperative with the policy of the state that applies the Second Model or as a part of a broader strategy for managing security processes. The Third Model of exploitation of terrorism for the purposes of hybrid warfare implies organization and managing of surrogate forces that are qualified as terrorist organizations or infiltrating individuals into original and independent popular uprisings in order to take leadership positions and manage their actions in accordance with the interests of the state which apply the Third Model. The subject of exploitation in the Third Model is violence that is qualified as terrorism, with multiple goals: 1. Violence and fear that arises as a result of terrorist acts allows crisis management in the country targeted by aggression or in the region in need of political and territorial control, with or without the physical presence of the armed forces of the State applying the Third Model; 2. Creating fear of potential terrorist attacks in order to exert latent political pressure on states to be cooperative, and 3. Creating reasons for a military intervention which results in physical presence and political control of a certain state or region. Based on the previously presented research results, it may be concluded that the first step to prevent terrorist exploitation against our country should be to eliminate or reduce the potential for social conflicts driven by social contradictions. For this reason, an analysis of the normative - political and institutional framework in the relevant areas of social life was conducted. The research has determined that in the Republic of Serbia there is a good basis for engaging and integrating all resources of national power in terms of achieving national security. In addition, there is a need to harmonize the current political and institutional framework for national security with such possibilities. As a result of the research, three groups of measures have been proposed: elimination or reduction of the potential for social conflicts; establishment of an effective and integrated institutional framework for countering political violence that may arise from the aforementioned contradictions, and elimination and reduction of harmful consequences of such political violence.
