Suchergebnisse

What is the philosophy of politics in contemporary times and how can the need for its presence be justified? The philosophy of politics is no longer needed by politicians themselves, primarily because it cannot be applied to an electoral campaign and will thus not ensure them an electoral victory. Public opinion probably feels no such a need either, bearing in mind that what it expects is more along the lines of new episodes of a political serial rather than a holistic philosophical interpretation of political reality. Public opinion might begin to feel such a need if it were to prove possible to restore, partly at least, its civic awareness, which is to say, the awareness that emerges on becoming conscious of the necessity for political freedom, for there is no politics without citizens; there is, at most, social policy and its clientele. Without a community of the free and equal, which may consist of citizens alone, there will be no philosophy itself, including that of politics. Philosophy should not treat politics as a certain, particular field or a distinct area of study, It has to learn to recognise in it the basis of this particular form of being, a community of 'good life' which is also its own fount.

CEL NAUKOWY: Celem badań będzie przemyślenie na nowo relacji pomiędzy filozofią polityki a praktyką polityczną. Jako przesłanki w tych analizach zostaną wykorzystane poglądy Michaela Oakeshotta, Costicy Bradatana i Sokratesa. Można spróbować wskazać nowe kryterium odróżnienia tych dwóch obszarów, odwołując się częściowo do tradycji sceptycznej, akcentującej niedopowiedzenie i nieskrępowanie.
PROBLEM i METODY BADAWCZE: Artykuł zawiera rozważania metafilozoficzne odnoszące się do obszaru filozofii polityki. Wykorzystane zostaną przede wszystkim metody filozoficzne stosowane na metapoziomie w stosunku do dociekań z zakresu filozofii polityki.
PROCES WYWODU: Najpierw postaram się dookreślić frazę "filozofia polityki" i "filozofia polityczna". W dalszej części wywodu przedstawię poglądy Oakeshotta i Bradatana dotyczące filozofii i polityki. Finalnie skontrastuję te ustalenia z wizerunkiem Sokratesa i ukażę pola synergii.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analizy z zakresu metafilozofii, w odniesieniu przede wszystkim do filozofii polityki, pozwolą dookreślić sam status refleksji filozoficznej i ograniczenia związane z próbami podania wyczerpującej ich definicji. Na podstawie porównania tych koncepcji ujawniają się także inne metafilozoficzne problemy wynikające z wyzwań filozofii polityki.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Z przeprowadzonych badań wynika, że istnieje potrzeba głębszego przeanalizowania zagadnień metafilozoficznych w odniesieniu do filozofii polityki. Takie badania powinny pogłębić dociekania zarówno z zakresu filozofii, jak i nauk o polityce.

Myśliciele polskiego romantyzmu, tworzący tzw. Filozofię czynu (A. Cieszkowski, B. Trentowski i J. M. Hoene-Wroński), powrócili de facto do koncepcji polityki wypracowanej już przez Arystotelesa, który sądził, że polityka jako część filozofii spełnia dwojakie funkcje: 1) poznawczą, gdy formułuje model doskonałego społeczeństwa, i 2) instrumentalną, gdy podaje wskazówki na temat działalności sprzyjającej utrzymaniu doskonałego ustroju. Myśliciele polscy uświadamiali sobie dobrze zarówno funkcję poznawczą i instrumentalną polityki. B. Trentowski sprecyzował te funkcje dobitnie. Funkcje poznawcze pełni filozofia polityki, która ustala cele polityki. Natomiast funkcje instrumentalne polityki Trentowski rozszerzył i wzbogacił. Wyróżnił bowiem wiedzę o strategii politycznej, która ma określać metody, dzięki którym narody mogą się zbliżać do doskonałego ustroju, oraz cybernetykę jako sztukę politycznego sterowania masami i osiągania skutecznych zmian politycznych. Koncepcja cybernetyki jako umiejętności sterowania sprawami państwowymi stanowi ważny i oryginalny wkład polskiego romantyzmu do filozofii politycznej.

Artykuł jest próbą wyodrębnienia poszczególnych elementów filozofii nowożytnej, które, po pierwsze, odegrały istotny wpływ w uformowaniu fundamentów stosunkowo nowej nauki, jaką są stosunki międzynarodowe, a po drugie, w istotny sposób wpłynęły na politykę zagraniczną państw w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Tekst składa się z czterech części, pierwsze trzy stanowią całościową syntezę istotnych elementów twórczości wybranych, najważniejszych myślicieli politycznych okresu od XVI do XIX wieku, których przemyślenia w istotny sposób uformowały teorię i praktykę dwudziestowiecznej polityki zagranicznej. Część czwarta stanowi syntetyczne podsumowanie najważniejszych tez poszczególnych myślicieli, które ma ukazać ewolucję wiedzy na ten temat. Ciekawym i wyróżniającym elementem pracy jest rozbudowany wstęp i zakończenie, których celem jest ukazanie twórczości filozoficzno-naukowej pierwszych myślicieli liberalizmu, konserwatyzmu i marksizmu w kontekście historii i filozofii politycznej, jak również w mniejszym stopniu filozofii nauki. Nieco odmienny charakter ma część trzecia, która odnosi się do rdzenia filozofii marksizmu. Pomijając filozofie boczne (choć być może właściwszym słowem jest słowo "uboczne" w negatywnym znaczeniu tego słowa) tego nurtu (np. leninizm, stalinizm), opisano w niej współczesną, wybraną neomarksistowską teorię struktury polityczno-ekonomicznej świata, celem zaprezentowania ciekawej, a zarazem naukowej modyfikacji teorii marksistowskiej, która, co ciekawsze, nie miała głębszego wyrazu międzynarodowego, ale istotnie wpłynęła na przebieg procesów międzynarodowych.

CEL NAUKOWY: Celem pracy jest charakterystyka koncepcji prawa natury, społeczeństwa, umowy społecznej, własności głównych filozofów Oświecenia J. Locke'a i J.J. Rousseau.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problematyka badań zaprezento‑ wana w pracy ma charakter eksploracyjny i odpowiada na następujące pytania: Jakie są główne elementy Oświecenia jako epoki filozoficznej? Jakie były kon‑ cepcje społeczeństwa i umowy społecznej J. Locke'a oraz J.J. Rousseau? Jakie były teorie własności w teoriach obu myślicieli ?Metodę badawczą oparto na analizie poglądów i fragmentów tekstów głównych prac J. Locke'a i J.J. Rousseau.
PROCES WYWODU: Artykuł składa się z dwóch części. W pierwszej zawarta jest charakterystyka okresu Oświecenia. Druga obejmuje charakterystykę spo‑ łeczeństwa, umowy społecznej, własności i władzy politycznej obu myślicieli.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Autor przedstawia, że obie koncepcje Locke'a i Rousseau uznają za najistotniejsze: samodzielność świata przyrody, społeczeństwa i podmiotu ludzkiego w porównaniu z wcześniejszymi teoriami filozoficzno­-społecznymi. Prawa natury i umowy społeczne są podstawą norm moralnych.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Obie przedstawione oświeceniowe koncepcje człowieka i społeczeństwa oparte są na koncepcji na‑ tury i praw natury stworzonych przez Boga. Natura jest okresem pierwotnym, wzorcowym, doskonałym. Własność, relacje egoistyczne między ludźmi i władza utrudniają życie i rozwój człowieka. Na podstawowych ideach teorii filozoficz‑ nych Locke'a i Rousseau zbudowane zostały fundamenty całej epoki Oświecenia.

В статье анализируются основные направления интерпретации феномена терроризма в современной политической науке и политической философии. В общественном созна- нии терроризм как важнейший фактор современной политики воспринимается, как пра- вило, весьма поверхностно. Многие современные интерпретации терроризма, при всей их кажущейся внешней объективности, на самом деле постоянно воспроизводят трафа- ретную историческую логику, основанную на чисто внешнем восприятии терроризма как подрывных акций индивидов и небольших групп, руководствующихся самыми различ- ными политическими мотивами. Данная тенденция постоянно используется средствами массовой информации, закрепляющими в политической памяти шаблонные образы тер- рористов и тем самым ложное восприятие как истинных целей, которые они преследуют, так и тех реальных корпоративных структур, которые финансируют и направляют их деятельность. Повсеместно возникающие дилеммы в трактовках террористической активности в различных регионах мира связаны с господством в современном полити- ческом дискурсе практик насилия, несвободы и чрезвычайных ситуаций, постоянно под- питывающих риторику «войны с террором». Эти практики сами по себе накладывают ограничения на субъективную свободу суждений, способствуя формированию структур «дисциплинарной власти», основные механизмы которой были в свое время всесторон- не исследованы в политической философии М. Фуко. В статье обосновывается тезис, согласно которому вопреки устойчивым либеральным стереотипам, государственный терроризм следует рассматривать в теоретическом плане в качестве универсальной ос- новы или «матрицы», в то время как все другие формы индивидуального и группового терроризма, независимо от их социальной, классовой или идеологической ориентации, являются производными от данной основы. В статье отмечается, что адекватные научные определения терроризма способствуют разрушению некоторых историософских концеп- ций, которые в последние десятилетия превратились в устойчивые политические мифы ; The article analyzes the main directions of interpretation of the phenomenon of terrorism in modern political science and political philosophy. In the public орinion terrorism as the most important factor of contemporary politics is often perceived very superficially. Many modern interpretations of terrorism, despite their apparent objectivity have consistently produced a sten- cil historical logic, based on purely external perception of terrorism as a subversive activity of individuals and small groups, guided by very different political motives. This trend is constantly reproduced by the media, creating conventional images of terrorists in political memory and thereby false perception of the true objectives they pursue and the real corporate structures that finance and direct their activities. Throughout the emerging dilemmas in the interpretation of terrorist activity in various regions of the world associated with the dominance of practices of violence, the lack of freedom and emergency situations in the modern political discourse. These practices constantly nourish the rhetoric of the "war on terror" imposing restrictions on the freedom of subjective judgments and contributing to the formation of "disciplinary power," the basic mechanisms of which had been once extensively considered in M. Foucault's political philosophy. The article proves the thesis that despite the stable liberal stereotypes, state terrorism should be viewed in theory as a universal matrix while all other forms of individual and group terrorism, regardless of their social, class or ideological orientation, are derived from this base. The paper proves the thesis according to which the adequate scientific definitions of terrorism contribute to the destruction of some historiosophical concepts, which in recent decades have transformed into a stable political myths. ; W artykule poddano analizie podstawowe kierunki interpretacji zjawiska terroryzmu we współczesnej nauce o polityce oraz filozofii politycznej. W świadomości społecznej terroryzm jako jeden z najważniejszych czynników współczesnej polityki traktuje się, na ogół, bardzo powierzchownie. Wiele współczesnych interpretacji terroryzmu, przy całym ich pozornym zewnętrznym obiektywizmie, w rzeczywistości stale odtwarza szablonową logikę historyczną, opartą na czysto zewnętrznym pojmowaniu terroryzmu jako akcji wywrotowych jednostek i niewielkich grup, kierujących się przeróżnymi motywami politycznymi. Dana tendencja stale posługuje się środkami masowej informacji, utrwalającymi w pamięci politycznej szablonowe obrazy terrorystów i tym samym fałszywe pojmowanie zarówno rzeczywistych celów, które starają się oni osiągać, jak i realnych struktur korporacyjnych, które finansują i ukierunkowują ich działalność. Powszechnie występujące dylematy w zakresie interpretacji aktywności terrorystycznej w wielu regionach świata wiążą się z panowaniem we współczesnym dyskursie politycznym praktyk przemocy, braku swobody i sytuacji nadzwyczajnych, stale zasilających retorykę "wojny z terrorem". Praktyki te same z siebie nakładają ograniczenia na subiektywną swobodę opinii, sprzyjając formowaniu struktur "władzy dyscyplinującej", której podstawowe mechanizmy były swego czasu wszechstronnie przebadane w filozofii politycznej M. Foucaulta. W artykule sformułowano tezę, zgodnie z którą, wbrew stabilnym stereotypom liberalnym, terroryzm państwowy należy rozpatrywać w planie teoretycznym w charakterze uniwersalnej zasady lub "matrycy", podczas gdy inne formy terroryzmu indywidualnego i grupowego, nie- zależnie od ich orientacji socjalnej, klasowej lub ideologicznej, jawią się jako wywodzące się z tejże podstawy. W artykule zauważa się, że adekwatne naukowe określenia terroryzmu sprzyjają zburzeniu niektórych koncepcji historiozoficznych, które w ciągu ostatnich dziesięcioleci przekształciły się w stabilne mity polityczne.

The article analyzes the main directions of interpretation of the phenomenon of terrorism in modern political science and political philosophy. In the public орinion terrorism as the most important factor of contemporary politics is often perceived very superficially. Many modern interpretations of terrorism, despite their apparent objectivity have consistently produced a stencil historical logic, based on purely external perception of terrorism as a subversive activity of individuals and small groups, guided by very different political motives. This trend is constantly reproduced by the media, creating conventional images of terrorists in political memory and thereby false perception of the true objectives they pursue and the real corporate structures that finance and direct their activities. Throughout the emerging dilemmas in the interpretation of terrorist activity in various regions of the world associated with the dominance of practices of violence, the lack of freedom and emergency situations in the modern political discourse. These practices constantly nourish the rhetoric of the "war on terror" imposing restrictions on the freedom of subjective judgments and contributing to the formation of "disciplinary power," the basic mechanisms of which had been once extensively considered in M. Foucault's political philosophy. The article proves the thesis that despite the stable liberal stereotypes, state terrorism should be viewed in theory as a universal matrix while all other forms of individual and group terrorism, regardless of their social, class or ideological orientation, are derived from this base. The paper proves the thesis according to which the adequate scientific definitions of terrorism contribute to the destruction of some historiosophical concepts, which in recent decades have transformed into a stable political myths. ; W artykule poddano analizie podstawowe kierunki interpretacji zjawiska terroryzmu we współczesnej nauce o polityce oraz filozofii politycznej. W świadomości społecznej terroryzm jako jeden z najważniejszych czynników współczesnej polityki traktuje się, na ogół, bardzo powierzchownie. Wiele współczesnych interpretacji terroryzmu, przy całym ich pozornym zewnętrznym obiektywizmie, w rzeczywistości stale odtwarza szablonową logikę historyczną, opartą na czysto zewnętrznym pojmowaniu terroryzmu jako akcji wywrotowych jednostek i niewielkich grup, kierujących się przeróżnymi motywami politycznymi. Dana tendencja stale posługuje się środkami masowej informacji, utrwalającymi w pamięci politycznej szablonowe obrazy terrorystów i tym samym fałszywe pojmowanie zarówno rzeczywistych celów, które starają się oni osiągać, jak i realnych struktur korporacyjnych, które finansują i ukierunkowują ich działalność. Powszechnie występujące dylematy w zakresie interpretacji aktywności terrorystycznej w wielu regionach świata wiążą się z panowaniem we współczesnym dyskursie politycznym praktyk przemocy, braku swobody i sytuacji nadzwyczajnych, stale zasilających retorykę "wojny z terrorem". Praktyki te same z siebie nakładają ograniczenia na subiektywną swobodę opinii, sprzyjając formowaniu struktur "władzy dyscyplinującej", której podstawowe mechanizmy były swego czasu wszechstronnie przebadane w filozofii politycznej M. Foucaulta. W artykule sformułowano tezę, zgodnie z którą, wbrew stabilnym stereotypom liberalnym, terroryzm państwowy należy rozpatrywać w planie teoretycznym w charakterze uniwersalnej zasady lub "matrycy", podczas gdy inne formy terroryzmu indywidualnego i grupowego, niezależnie od ich orientacji socjalnej, klasowej lub ideologicznej, jawią się jako wywodzące się z tejże podstawy. W artykule zauważa się, że adekwatne naukowe określenia terroryzmu sprzyjają zburzeniu niektórych koncepcji historiozoficznych, które w ciągu ostatnich dziesięcioleci przekształciły się w stabilne mity polityczne. ; В статье анализируются основные направления интерпретации феномена терроризма в современной политической науке и политической философии. В общественном сознании терроризм как важнейший фактор современной политики воспринимается, как правило, весьма поверхностно. Многие современные интерпретации терроризма, при всей их кажущейся внешней объективности, на самом деле постоянно воспроизводят трафаретную историческую логику, основанную на чисто внешнем восприятии терроризма как подрывных акций индивидов и небольших групп, руководствующихся самыми различными политическими мотивами. Данная тенденция постоянно используется средствами массовой информации, закрепляющими в политической памяти шаблонные образы террористов и тем самым ложное восприятие как истинных целей, которые они преследуют, так и тех реальных корпоративных структур, которые финансируют и направляют их деятельность. Повсеместно возникающие дилеммы в трактовках террористической активности в различных регионах мира связаны с господством в современном политическом дискурсе практик насилия, несвободы и чрезвычайных ситуаций, постоянно подпитывающих риторику «войны с террором». Эти практики сами по себе накладывают ограничения на субъективную свободу суждений, способствуя формированию структур «дисциплинарной власти», основные механизмы которой были в свое время всесторонне исследованы в политической философии М. Фуко. В статье обосновывается тезис, согласно которому вопреки устойчивым либеральным стереотипам, государственный терроризм следует рассматривать в теоретическом плане в качестве универсальной основы или «матрицы», в то время как все другие формы индивидуального и группового терроризма, независимо от их социальной, классовой или идеологической ориентации, являются производными от данной основы. В статье отмечается, что адекватные научные определения терроризма способствуют разрушению некоторых историософских концепций, которые в последние десятилетия превратились в устойчивые политические мифы.

W artykule autor próbuje "odczarować" negatywny obraz instrumentalizacji prawa, jaki został ukształtowany w literaturze teoretycznoprawnej. Polskie prawoznawstwo za sprawą doświadczeń tzw. realnego socjalizmu miało szczególne powody do uprzedzeń względem tej problematyki. W tekście wykorzystywane są teoretyczne inspiracje pochodzące spoza nauk prawnych (filozofia pragmatycznego instrumentalizmu Johna Deweya, koncepcja polityki Maxa Webera, koncepcja polityczności Chantal Mouffe) oraz stricte prawnicze teorie instrumentalizacji (Sanne Taekemy wariant pluralistyczno-responsywny, Wiesława Langa ujęcie rekonstrukcjonistyczne). Głównym przesłaniem opracowania jest zmiana problemowego podejścia do instrumentalizacji prawa: zastąpienie tradycyjnego pytania o granice instrumentalizacji prawa stanowionego przez państwo pytaniem, jak prawo – nie ryzykując utraty swoich zasadniczych wartości i funkcji – może kooperować z naturalną skłonnością ludzi do instrumentalizowania swojego zachowania w warunkach demokratycznego, pluralistycznego społeczeństwa. Tezy artykułu osadzone są w liberalnej wizji porządku społecznego, jednak z istotną korektą polegającą na odwołaniu się do założeń pragmatyzmu i poststrukturalizmu. W zakończeniu autor wskazuje również na perturbacje, jakie może powodować w prawoznawstwie aplikowanie niektórych twierdzeń z obszaru teorii polityki opartych na poststrukturalistycznych założeniach.

The paper summarizes the nature of Eric Voegelin's and Leo Strauss's methodological approaches to the study of the history of political thought, in particular, the Western political thought. The paper concludes that in both cases the thinkers stray away from the mainstream, which is currently represented by contextualism. However, in their dissenting voices both authors take very different routes. Voegelin focuses on political symbols which are grounded in the metaphysical experience of their creators, and Strauss focuses on the perennial question of philosophy and classical, discursive rationality as the criterion of philosophical inquiry. They also differ in their opinions on the role of the political philosopher. For Voegelin, the philosopher is a defender or a co-creator of political creeds. For Strauss s/he is mainly the educator of politically savvy youths and, above all, the defender of philosophy as the most noble pursuit of the mind. The paper concludes by pointing out the importance and prominence of both thinkers. ; Artykuł opisuje metodologiczne podejścia Erica Voegelina oraz Leo Straussa w zakresie studiów nad historią myśli politycznej, zwłaszcza zaś historią zachodniej myśli politycznej. Artykuł stawia tezę, iż obaj myśliciele oddalają się od głównego nurtu metodologicznego, który jest obecnie reprezentowany przede wszystkim przez przedstawicieli kontekstualizmu. W swoich poszukiwaniach obaj podążają jednak zupełnie odmiennymi drogami. Voegelin skupia się na badaniu symboli politycznych i ich zakorzenienia w metafizycznych doświadczeniach ludzi je tworzących. Strauss natomiast bada raczej odwieczne pytania filozofii, stosuje też pojęcie klasycznej dyskursywnej racjonalności jako kryterium oceny odpowiedzi na kluczowe zagadnienia filozoficzne. Obaj myśliciele różnią się też w sposobie postrzegania roli filozofa polityki. Dla Voegelina miałby on/ona konserwować lub współtworzyć swego rodzaju wiary polityczne. Dla Straussa zaś filozof to nauczyciel politycznie rozwiniętej młodzieży, a przede wszystkim obrońca samej filozofii, jako najszlachetniejszej formy działalności umysłowej. W końcowej części artykuł opisuje znaczenie obu autorów dla współczesnej myśli politycznej.