In: Kwartalnik historii nauki i techniki: Kvartal'nyj žurnal istorija nauki i techniki = Quarterly journal of the history of science and technology, Heft 4, S. 135-143
History of Medicine at the Intersection of Disciplines. Reflections on the Margins of Medicina, antiqua mediaevalis et moderna. Historia – filozofia – religia [Medicina, antiqua mediaevalis et moderna. History – Philosophy – Religion], ed. by S. Konarska-Zimnicka, L. Kostuch and B. Wojciechowska, Kielce 2019 The article discusses the status of the history of medicine at the intersection of disciplines, with reference to the edited volume: Medicina, antiqua mediaevalis et moderna. Historia – filozofia – religia [Medicina, antiqua mediaevalis et moderna. History – Philosophy – Religion] (ed. by S. Konarska-Zimnicka, L. Kostuch and B. Wojciechowska, Kielce 2019). The author focuses on the ancient idea of the unity of body and soul to draw attention to the dependence of medical practices on cultural conditions, using the example of the recipe for headache from Plato's Charmides and the articles in Medicina, antiqua mediaevalis et moderna.
Działalność Wincentego Priessnitza, Sebastiana Kneippa oraz prof. Wilhelma Winternitza sprawiła, że w XIX-wiecznej Europie ogromną popularnością cieszyła się hydroterapia. Powstawały nowe uzdrowiska oraz zakłady wodolecznicze, "bywanie u wód" stało się modne w coraz szerszych kręgach społecznych. Proces ten miał miejsce również w Galicji, czego najlepszym przykładem był Lwów. Miasto to przed I wojną światową było ośrodkiem metropolitalnym, siedzibą galicyjskiego Rządu Krajowego, miejscem, w którym rozwijały się różne kierunki kultury społecznej. Prowadzona była działalność w zakresie opieki zdrowotnej mieszkańców, sportu i rekreacji. Prężnie rozwijały się zakłady wodolecznicze, gimnastyczne oraz ortopedyczne. Opracowanie powstało w wyniku dokonanej kwerendy materiałów źródłowych pochodzących z Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie, Zakładu Narodowego Ossolińskich we Wrocławiu oraz fachowych czasopism medycznych i prasy codziennej ukazującej się w dobie galicyjskiej. W oparciu o dokonaną analizę wytworzona została narracja, w której udzielono odpowiedzi na podjęty problem skierowany na ukazanie początków wodolecznictwa we Lwowie przed 1914 r. W opracowaniu zwrócono szczególną uwagę na przedstawienie prekursorskich metod wodolecznictwa, fizykoterapii i masażu oraz różne formy gimnastyki leczniczej, jakie miały miejsce w lwowskich zakładach wodoleczniczych. Wnioski, jakie wynikają z analizy materiałów źródłowych dowodzą, że wodolecznictwo we Lwowie, szczególnie w sanatoriach Kisielka i Maryówka, miało znamiona kompleksowej rehabilitacji, a swoim poziomem nie odbiegało od ówczesnych renomowanych europejskich sanatoriów. Działalność opisywanych zakładów miała charakter prekursorski w rozwoju fizjoterapii, balneologii, medycyny fizykalnej, a w kolejnych latach stanowiła podstawy do powstania rehabilitacji w Polsce. ; Abstract: It is due to Vincent Priessnitz, Sebastian Kneipp and prof William Winternitz that hydrotherapy enjoyed great popularity in the nineteenth century Europe. New spas and hydrotherapy facilities were created, "frequenting the waters" became a buzzword in ever widening circles of society. This process also took place in Galicia, and the best example was Lviv. This city before World War I was a metropolis with the seat of the National Government of Galicia, a place where different branches of social culture were developed. Much activity was observed in the area of public health, sport and recreation. Hydrotherapy centers, gyms and orthopedic clinics were developing dynamically. This article is the result of exhaustive study of the source materials from the Central State Historical Archive of Ukraine in Lviv, the Department of the Ossolinskis National Institute in Wroclaw, numerous medical journals and newspapers which appeared in the Galicia period. Based on the analysis of all available materials we produced this narrative showing the beginnings of hydrotherapy in Lviv before 1914. The paper pays particular attention to the presentation of pioneering methods of hydrotherapy, physiotherapy, massage and various forms of physiotherapy, which were practiced in Lviv hydrotherapy facilities. The conclusions arising from the analysis of source materials show that hydrotherapy in Lviv, especially in sanatoriums Kisielka and Maryówka, had markings of rehabilitation and their levels did not differ from the then renowned European spas. Activity of the above mentioned institutions was pioneering in the development of physiotherapy, balneology, physical medicine, and in subsequent years was the basis for the establishment of rehabilitation in Poland.
Tekst jest fragmentem książki Complaints & Disorders. The Sexual Politics of Sickness, stanowiącej kontynuację monografii Witches, Midwives, and Nurses. Autorki próbują w nim dowieść, że historia medycyny jest skażona seksizmem, lekarze konsekwentnie traktowali kobiety z klasy robotniczej jako siedlisko chorób, a rządzący posługiwali się darwinizmem do uzasadniania seksistowskich i klasistowskich praktyk.
In: Ogrody nauk i sztuk: debiuty naukowe ; rocznik multi-, inter- i transdyscyplinarny internetowe czasopismo naukowe recenzowane, Band 4, Heft 4, S. 81-88
W swoim artykule autorka analizuje wizerunek bioenergoterapeuty, opierając się na badaniach własnych z obszaru Łodzi oraz zgromadzonych materiałach zastanych, dotyczących całej Polski. W dobie rozkwitu biomedycyny, zastanawia fakt niezwykłej popularności bioenergoterapeutów i tzw. medycyny alternatywnej. Popularność ta nie jest wyłącznie rezultatem kryzysu służby zdrowia, lecz posiada uzasadnienie historyczno-kulturowe. Wizerunek bioenergoterapeuty kształtuje również nadzieja chorych na odzyskanie zdrowia, ich pragnienie bycia świadkiem interwencji sacrum w ludzki porządek świata, lub wynika ze świeckiej potrzeby widowiska, show, które wprowadzi jednostkę w świat głębszych doznań.
Objective: During the interwar period, the healthcare system in Europe experienced a dramatic transformation. It was perceived that preventive medicine was no less important than curative medicine. Moreover, without proper prevention of the so-called social diseases, all later therapeutic measures were expensive and ineffective. The former battle against the consequences was replaced by measures targeting the causes. The fight against social diseases involved a state-owned strategy and a broad arsenal of measures. The University's scholars also took part in this process. Our study revealed that the significance of the disease prevention in the Faculty of Medicine at the University of Stephen Bathory was well understood. Moreover, the treatment was not segregated from hygiene as strictly as it is today. Many hygienists as well as clinicians contributed to the development of preventive mechanisms. The broad specialization of doctors enabled them to see not only biomedical, but also social and economic aspects of a disease. Hygienists and doctors encouraged cooperation and coordination of their activities with the central and local authorities as well as education of the local population.The progress of medical science in Europe and the World, as well as the Soviet ideology in Eastern Europe distracted doctors from the search for the etiology of social illness. Biomedical treatment had become much more effective, and the development of social hygiene research in Eastern Europe had experienced stagnation. For ideological reasons the disease etiology in the Soviet bloc could not be associated with social factors. Social hygiene in the Soviet Union was highly politicized; it could only be interpreted in a frame of Soviet models. The healthcare system that had been created in the Soviet Union was named as the best in the world. The actual medical statistics were concealed from the public, since their logical interpretation could reveal the social causes of illnesses and the disadvantages of the soviet system.Sometimes we must return to basic ideas to improve current public health mechanisms. It is worth reconsidering fundamental questions, i.e. what public health is and how to achieve it. The breadth of the approach of the interwar Vilnius hygienists and doctors, the sensitivity to the social origins of diseases and persistence in combating them by all possible means could serve as an example for today's doctors. At that time, hygienists approached the idea that the highest goal of prevention was to create a healthy environment, healthy living and working conditions. Although today we live in a much safer environment than those individuals did, new threats are emerging because of changing technology and lifestyle. The broad approach of physicians remains equally important in order not only to combat individual precedents, but also to overcome the preconditions for emerging precedents. Therefore, the purpose of this paper is to reveal the theoretical patterns of hygiene and public health established by the hygienists of the Vilnius Hygiene Department as well as the attempts to apply them in practice.Methods: The study was conducted by analyzing the primary and secondary historical sources using the comparative method. A lot of data from the Lietuvos Centrinis Valstybės Archyvas (Lithuanian Central State Archives) that had been used in this research were published for the first time. According to the original archival data, an analysis of the scientific publications of the Faculty of Medicine of the University of Stephen Bathory was made to find out the priorities of the research carried out at that time.Conclusions: The complicated economic conditions, the lack of support from the local and central government as well as the imperfections in health legislation of that time hindered the full implementation of the hygienist strategies of the University of Stephen Bathory. However, the activities of the Department of Hygiene of Stephen Bathory University had a significant impact on the development of hygiene science as well as medical practice in the Vilnius region during the Interwar period (1919–1939). ; Cel badań: W okresie międzywojennym system opieki zdrowotnej przeżył dramatyczną transformację. Uważano, że medycyna zapobiegawcza jest nie mniej ważna niż medycyna lecznicza. Ponadto, bez zapobiegania tzw. chorobom społecznym wszystkie późniejsze działania stawały się kosztowniejsze i nieefektywne. Walkę z konsekwencjami zastąpiono środkami ukierunkowanymi na zapobieganie. Zwalczanie chorób społecznych wymagało odpowiedniej strategii państwowej i obszernego zestawu narzędzi. Uniwersyteccy naukowcy też mieli udział w tej walce. Badanie wykazało, że w okresie międzywojennym, na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, wartość – jaką było zapobieganie chorobom – była zrozumiała, a samo leczenie nie było oddzielone od higieny tak wyraźnie, jak to jest dzisiaj. Mechanizmy zapobiegawcze zostały opracowane zarówno przez wielu higienistów, jak i klinicystów. Szeroka wiedza lekarzy pozwoliła im dostrzec nie tylko biomedyczne, ale także społeczne i ekonomiczne aspekty choroby. Higieniści i lekarze zachęcali władze centralne i lokalne do współpracy i koordynacji działań zapobiegających chorobom oraz do edukacji lokalnej ludności.Postęp nauk medycznych w Europie i na świecie, a także ideologia sowiecka w Europie Wschodniej, odwracały uwagę lekarzy od poszukiwań społecznej etiologii chorób. Leczenie biomedyczne było skuteczniejsze i od tego czasu rozwój badań nad higieną społeczną w Europie Wschodniej, bardzo spowolnił. Higiena społeczna w Związku Radzieckim była bardzo upolityczniona, można ją było interpretować tylko w kategoriach sowieckiego modelu pojęciowego. System opieki zdrowotnej stworzony w Związku Radzieckim został uznany za najlepszy na świecie. Dane statystyk medycznych były ukrywane przed opinią publiczną, ponieważ ich logiczna interpretacja mogła ujawnić społeczne przyczyny choroby i wady obecnego systemu.Dzisiaj, aby ulepszyć mechanizmy zdrowia publicznego, czasami musimy powracać do podstawowych idei. Warto zastanowić się nad podstawowymi pytaniami – czym jest zdrowie publiczne i jak je osiągnąć. Szerokie podejście do problemu, wrażliwość na pochodzenie społeczne choroby i wytrwałość w walce z nią, wszelkimi możliwymi środkami, mogłaby być wzorem dla dzisiejszych lekarzy. W tamtym czasie nauka o zdrowiu zbliżyła się do idei, że najwyższym celem zapobiegania chorobom jest stworzenie zdrowego środowiska oraz zapewnienie zdrowych warunków do życia i pracy. Chociaż dzisiaj żyjemy w o wiele bezpieczniejszym środowisku niż ludzie w tamtych czasach, zmiany w technologii i stylu życia, mogą powodować nowe zagrożenia. Szerokie podejście lekarzy pozostaje dziś równie ważne, aby zwalczać nie tylko same precedensy, ale także wstępne warunki ich pojawiania się. Celem niniejszego opracowania jest ujawnienie teoretycznych wzorców w zakresie higieny i zdrowia publicznego ustanowionego przez higienistów Zakładu Higieny w Wilnie, a także prób ich zastosowania w praktyce.Metody: Badanie przeprowadzono poprzez analizę pierwotnych i wtórnych źródeł historii. Zastosowano metodę porównawczą. Wiele danych z Lietuvos Centrinis Valstybės Archyvas (Litewskiego Centralnego Archiwum Państwowego) zostanie opublikowanych po raz pierwszy. Zgodnie z oryginalnymi danymi archiwalnymi przeprowadzono analizę publikacji naukowych Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Stefana Batora, aby ustalić priorytetowe kierunki prowadzonych w tym czasie badań.Wnioski: Skomplikowane warunki ekonomiczne, brak poparcia ze strony władz lokalnych i centralnej administracji oraz niedoskonałości ustawodawstwa zdrowotnego w tamtym okresie uniemożliwiły pełne wdrożenie strategii higienistycznych wypracowanych w Uniwersytecie Stefana Batorego. Jednakże uważamy, że działania higienistów USB miały znaczący wpływ na rozwój nauki higieny i praktyki lekarskiej na Wileńszczyźnie w okresie międzywojennym (1919–1939).
Until the 1950s, the first results in the studies of calcitonin-thyrocalcitonin were ignored in the accepted research scheme. However, it was José Fernández Nonídez from the Spanish School of Histology, died in Augusta (Georgia, USA) in 1947, whose expertise in the parafollicular cells of the mammalian thyroid had led him to an advanced understanding of this separate endocrine organ, which secretes calcitonin. The antecedent of the secretion was present in the cytoplasm of these cells, which Nonídez explained in a paper published in 1932.In 1973, a Spanish group from the Instituto Gregorio Marañón (Madrid) leading the research into the ectopic production of calcitonin identified the precursor responsible for its biosynthesis. Nonetheless, given the informal power in connection with the communication between the scientists, this significative contribution was absolutely discarded in terms of acknowledgment within their social circle. The services responsible for dissemination of scientific knowledge considered that priority should be given to another group of young scientists dedicated to pro-calcitonin evidence.The nature and extent of informal communication are highlighted in countries with different measures to guarantee the autonomy and independence of their state powers. Irrespectively of political circumstances, the paper is focused on the competition between two different approaches in science particularly important for progress in medicine: the perspective presented by experimental studies in basic sciences (in animals) and the models developed in clinical sciences. ; Do lat 50. XX w. nie uwzględniano w przyjętym schemacie badawczym pierwszych dowodów przemawiających za istnieniem kalcytoniny-tyrokalcytoniny. Jednakże, znajomość przez José Fernándeza Nonídeza (z hiszpańskiej szkoły histologii, który zmarł w Augusta (Georgia, USA) w 1947 r.) komórek pęcherzykowych tarczycy ssaków doprowadziła go do zaawansowanego rozumienia tarczycy jako odrębnego narządu endokrynnego, wydzielającego kalcytoninę. W artykule opublikowanym w 1932 r. Nonídez wyjaśnił, że prekursor wydzielania znajdował się w cytoplazmie komórek tarczycy.W 1973 r. hiszpańska grupa z Instituto Gregorio Marañón (Madryt), prowadząca badania nad ektopowym wydzielaniem kalcytoniny, zidentyfikowała prekursora odpowiedzialnego za biosyntezę kalcytoniny. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę nieformalną władzę związaną z komunikacją między naukowcami, znaczący wkład Nonídeza został absolutnie odrzucony i nie zdobył uznania w tej grupie społecznej. Upowszechnianie usług wiedzy naukowej spowodowało, że przyznano priorytet odkrycia grupie młodych naukowców zajmujących się badaniami pro-kalcytoniny.Podkreślono charakter i zakres nieformalnej komunikacji w krajach, które wykorzystują różne środki dla zagwarantowania autonomii i niezależności uprawnień państwowych.Niezależnie od uwarunkowań politycznych artykuł koncentruje się na konkurencji między dwoma różnymi podejściami w nauce, szczególnie ważnymi dla postępu w medycynie: perspektywą przedstawioną w badaniach eksperymentalnych w naukach podstawowych (u zwierząt) i modelach opracowanych w naukach klinicznych.
In: Ogrody nauk i sztuk: debiuty naukowe ; rocznik multi-, inter- i transdyscyplinarny internetowe czasopismo naukowe recenzowane, Band 5, Heft 5, S. 141-145
Macierzyństwo od wieków uznawane było za prawdziwe powołanie kobiety. Opieka nad dzieckiem i troska o jego zdrowie należały do jej najważniejszych obowiązków. Niemniej jednak historia pokazuje, że przyjście dzieci na świat oznaczało nie tylko radość i szczęście, ale także niepokój o życie i zdrowie ich matek. Okres ciąży, porodu i połogu wiązał się bowiem z występowaniem licznych dolegliwości i chorób, prowadzących do śmierci rodzących. Nic więc dziwnego, że stały się one przedmiotem zainteresowania autorów poradników medycznych. Godne uwagi są zwłaszcza dzieła wydawane w Polsce w drugiej połowie XVIII w., a więc w czasie szczególnego rozwoju medycyny i położnictwa.
Artykuł zawiera kulturową analizę wpływu przymusowego odpoczynku od aktywności intelektualnej i domowej nałożonego na XIX-wieczne pacjentki diagnozowane jako cierpiące na neurastenię. Historia terapii Weira Mitchella Rest Cure, stworzona dla kobiet cierpiących z powodu nerwów, stanowi kontekst dla interpretacji sztandarowego opowiadania C.P. Gilman Żółta tapeta. Teoria choroby zaproponowana przez słynnego lekarza była wyraźnie skorelowana z płcią. Mimo że sam opis terapii (odpoczynek, dieta, masaże) brzmi trywialnie, to Mitchell stał się czarnym charakterem w opowiadaniu amerykańskiej prozaiczki. Tekst Gilman w metaforyczny sposób pokazuje, jak rygorystycznie zastosowana terapia nudą doprowadza narratorkę do szaleństwa. Terapia spoczynkowa pokazuje represyjne oblicze medycyny, tym samym nuda, stanowiąca główne założenie leczenia, jest nudą wręcz zabójczą. Nie ma tu miejsca na odpoczynek, postrzegany pozytywnie, pozostaje nuda, która w tym przypadku ma znaczenie wyłącznie pejoratywne.
<div class="text-wrap tlid-copy-target"><div class="result-shield-container tlid-copy-target"><p>W III w. p.n.e. greccy lekarze przywieźli medycynę naukową do Rzymu. Pojawienie się nowych praktyk terapeutycznych, będących dziedzictwem odmiennych ram mentalnych i kulturowych, wywołało podwójną reakcję w Rzymie. Z jednej strony kręgi filhellenistyczne promowały obecność lekarzy w mieście i domach arystokratycznych, z drugiej zaś część elity, która broniła grawitacji rzymskiej, potępiła zarówno nową medycynę, jak i lekarzy. Asymilacja medycyny greckiej w Rzymie została dokonana w I w. p.n.e., jednak postawa elity rzymskiej wobec lekarzy była nadal niejednoznaczna, ponieważ lekarze ci przychodzili zwykle ze Wschodu i praktykowali lekarstwo obce. Celem artykułu była analiza postawy elity rzymskiej wobec tych, którzy musieli zadbać o swoje zdrowie. Za pomocą źródeł literackich autorstwa m.in. Kato Starszego, Cycerona czy Pliniusza, oceniono, do jakiego stopnia ci lekarze, którzy oddziaływali na życie arystokracji, byli postrzegani jako <em>carnifici</em>, którzy zabijali, lub <em>amici</em>, którzy uzdrawiali.</p></div></div>
