Socio-economic transformation as profound and thorough reform of the system and institutions promotes corruption practices and can be the mean to fight against one, too. Two kinds of understanding of corruption may be indicated: narrow (pathologic and functional interpretation) and wider underlined the neo-institutional argumentation, pointing out to systemic and structural causes of corruption. A theoretical and practical problem remains, whether corruption are of systemic nature (fundamental institution), or are secondary (consequence institutuion). The analysis of corruption, may be done by means of the new institutionalism and consequence theories: transaction costs, theory of property rights, theory of clubs, principal-agent theory, theory of asymmetry information, capture theories, rent seeking theory, theory of games and theory of public choice. The dynamics of the polish economy and wide researches of corruption (the differences between perceiving and experiencing) indicates that the corruption factors which paralyse the economic development have not dominated the economic system in Poland as yet, and that system maintains its autonomy. Still, typical corruption-clientelistic societies are contemporary not common, in Poland too. The above problems do not change the fact that corruption are a major problem and in the long run would causes loss of competitiveness polish economy on the global market. ; Społeczno-ekonomiczna transformacja jako głęboka reforma systemu i instytucji przyczynia się do korupcyjnych praktyk, ale może być też narzędziem w walce z tym zjawiskiem. Występują dwa rozumienia korupcji: węższe (patologiczna i funkcjonalna interpretacja) i szersze podkreślające argumentację neoinstytucjonalną (systemowe i strukturalne źródła korupcji). Teoretycznym i praktycznym problemem pozostaje więc, czy korupcja ma naturę systemową (fundamentalna instytucja), czy drugorzędną (instytucja pochodna). Narzędziem badań może być nowy instytucjonalizm i zawierające się w nim teorie: kosztów transakcyjnych, praw własności, klubów, pryncypała-agenta, asymetrii informacji, .zawłaszczenia, pogoni za rentą, teorii gier i teorii wyboru publicznego. Dynamika polskiej gospodarki i szerokie badania korupcji (różnice między jej postrzeganiem a doświadczeniem) wskazują, że korupcyjne czynniki, które ograniczają wzrost ekonomiczny nie zdominowały jeszcze polskiej gospodarki i zachowuje ona swoją autonomię. Typowe społeczeństwa klientelistyczno-korupcyjne nie są obecnie zjawiskiem powszechnym, także w Polsce. Nie zmienia to jednak tego, że korupcja pozostaje głównym społecznym problemem i dłuższym horyzoncie czasowym może powodować utratę konkurencyjności polskiej gospodarki na globalnym rynku.
Socio-economic transformation as profound and thorough reform of the system and institutions promotes corruption practices and can be the mean to fight against one, too. Two kinds of understanding of corruption may be indicated: narrow (pathologic and functional interpretation) and wider underlined the neo-institutional argumentation, pointing out to systemic and structural causes of corruption. A theoretical and practical problem remains, whether corruption are of systemic nature (fundamental institution), or are secondary (consequence institutuion). The analysis of corruption, may be done by means of the new institutionalism and consequence theories: transaction costs, theory of property rights, theory of clubs, principal-agent theory, theory of asymmetry information, capture theories, rent seeking theory, theory of games and theory of public choice. The dynamics of the polish economy and wide researches of corruption (the differences between perceiving and experiencing) indicates that the corruption factors which paralyse the economic development have not dominated the economic system in Poland as yet, and that system maintains its autonomy. Still, typical corruption-clientelistic societies are contemporary not common, in Poland too. The above problems do not change the fact that corruption are a major problem and in the long run would causes loss of competitiveness polish economy on the global market. ; Społeczno-ekonomiczna transformacja jako głęboka reforma systemu i instytucji przyczynia się do korupcyjnych praktyk, ale może być też narzędziem w walce z tym zjawiskiem. Występują dwa rozumienia korupcji: węższe (patologiczna i funkcjonalna interpretacja) i szersze podkreślające argumentację neoinstytucjonalną (systemowe i strukturalne źródła korupcji). Teoretycznym i praktycznym problemem pozostaje więc, czy korupcja ma naturę systemową (fundamentalna instytucja), czy drugorzędną (instytucja pochodna). Narzędziem badań może być nowy instytucjonalizm i zawierające się w nim teorie: kosztów transakcyjnych, praw własności, klubów, pryncypała-agenta, asymetrii informacji, .zawłaszczenia, pogoni za rentą, teorii gier i teorii wyboru publicznego. Dynamika polskiej gospodarki i szerokie badania korupcji (różnice między jej postrzeganiem a doświadczeniem) wskazują, że korupcyjne czynniki, które ograniczają wzrost ekonomiczny nie zdominowały jeszcze polskiej gospodarki i zachowuje ona swoją autonomię. Typowe społeczeństwa klientelistyczno-korupcyjne nie są obecnie zjawiskiem powszechnym, także w Polsce. Nie zmienia to jednak tego, że korupcja pozostaje głównym społecznym problemem i dłuższym horyzoncie czasowym może powodować utratę konkurencyjności polskiej gospodarki na globalnym rynku.
Prisotnost institucionalne paranoje je lahko za institucijo resen problem. Nezaupanje, dvomi in strahovi med člani lahko pripeljejo do manjše zavzetosti, motiviranosti, uspešnosti in tudi do odhoda zaposlenih, našteto posledično vpliva na samo delovanje institucije. Zato je pomembno, da se ob zaznanih znakih prisotnosti omenjene problematike pravočasno ukrepa. Z magistrskim delom smo želeli seznaniti s sprožilci institucionalne paranoje ter z njenimi učinki in posledicami. Raziskovalni del je bil opravljen s pomočjo anketnega vprašalnika, na podlagi katerega smo pridobili rezultate raziskave. Pri tem so sodelovali zaposleni iz izbranih institucij, natančneje so to Upravne enote, Centri za socialno delo, zdravstveni domovi in Pošta Slovenije. Cilj raziskave je bil ugotoviti prisotnost institucionalne paranoje, vidik podrejenih in nadrejenih glede sprožilcev institucionalne paranoje, njen vpliv na zavzetost zaposlenih v izbranih institucijah in namero zapuščanja institucije. Rezultati analize raziskave kažejo v večini, da ta ni prisotna. Vendar ne smemo zanemariti določenega števila zaposlenih, ki so nasprotnega mnenja. Ugotavljamo, da so se pri zaposlenih z vlogo nadrejenega in podrejenega, ko so odgovarjali z vidika podrejenega, povprečne ocene odgovorov ujemale z odgovori podrejenih. Ko zaposleni z obema vlogama odgovarjajo z vidika nadrejenih, se njihova mnenja ujemajo z mnenji nadrejenih. Lahko predvidevamo, da so se anketiranci z obema vlogama v instituciji resnično vživeli v tisto vlogo, ki je bila v navodilih zahtevana od njih. S preučevanjem problematike institucionalne paranoje smo želeli prispevati določen prispevek, ker je izraz razmeroma neznan, saj o obravnavani problematiki ni veliko zapisanega. Prav tako pričakujemo, da bodo ugotovitve pripomogle k višji stopnji informiranosti o sami problematiki tako znotraj izbranih institucij kot pri strokovni javnosti. ; The presence of institutional paranoia can be a serious problem for an institution. Distrust, doubts and fears among members can lead to less commitment, motivation, and success and even to the employees leaving their jobs, which in turn affects the functioning of the institution. Therefore, it is important to take timely action when signs of the presence of the mentioned problem are detected. In the master's thesis, the triggers of institutional paranoia and its effects and consequences are presented. The research part was performed with the help of a questionnaire, on the basis of which we obtained the results of the research. Employees from selected institutions took part in this research (administrative units, social services, health centres and Pošta Slovenije (the Post of Slovenia)). The aim of the research was to determine the presence of institutional paranoia, the aspect of subordinates and superiors regarding the triggers of institutional paranoia, its impact on employee engagement in selected institutions and the intention to leave the institution. Mostly, the results of the analysis of the research show that it is not present. However, we must not neglect a certain number of employees who disagree. We find that in employees with the role of superior and subordinate, when answering from the point of view of the subordinate, the average ratings of the answers were emphasized by the answers of the subordinates. When employees with both roles answer from the perspective of superiors, their opinions are emphasized by the opinions of superiors. We can assume that the respondents with both roles in the institution really got used to the role that was required of them in the instructions. By studying the issue of institutional paranoia, we wanted to make a certain contribution because the term is relatively unknown, as there is not much written about the issue. We also expect that the findings will contribute to a higher level of information about the issue itself, both within selected institutions and among the professional public.
The author of the article poses a few questions and proposes some answers concerning cultural applicability of the partnership and dialogue institutions. The core of the mentioned problem revolves around the ability of cultural adaptation of the formal EU norms. The theory and method used in the analysis is aim-functional which is oriented on the research into concrete cultural enclosing of formal institutions. The empirical thread of the argument is the Polish case of partnership and dialogue institutions in the European structural and investment funds. The text presents an attempt to supplement a discussion about the direction and shape of the public policy with significant threads which are often being pushed to the margin of analytical attention and public practice. On one hand, the goal, method and style of narration refers to the patterns of the participatory models of public policy known from the publications of Western authors. On the other, to the Polish empirical analyses and theoretical generalizations. The main thesis is simple as repercussion of day and night, but still seems not well understood: the predominance of cultural institutions over formal ones. It brings result in requirement of modifying the mutual relations towards more partnership and deliberative. ; W artykule pada wiele pytań oraz pojawiają się próby odpowiedzi w sprawie kulturowej zdolności adaptacyjnej instytucji partnerstwa i dialogu, a zwłaszcza formalnych zaleceń Unii Europejskiej. W warstwie teoretyczno-metodycznej tekstu przeważa podejście celowościowo-funkcjonalne, zorientowane na analizę instytucji formalnych w ich kulturowym otoczeniu. Wątek empiryczny stanowi problematyka partnerstwa i dialogu w europejskich funduszach strukturalnych i inwestycyjnych. Tekst jest próbą uzupełnienia dyskusji nt. kierunku i kształtu polityki publicznej o kluczowe, a spychane niekiedy na margines, wątki dotyczące praktyki. Cel, metoda i styl narracji nawiązują z jednej strony do partycypacyjnych wzorców polityki publicznej, znanych z publikacji autorów zachodnich, a z drugiej do krajowych analiz empirycznych i uogólnień teoretycznych. Wiodąca teza to prymat instytucji kulturowych nad instytucjami formalnymi i wynikająca z niego potrzeba przekształcania ich wzajemnych relacji w sposób partnerski i deliberacyjny.
Zmiana instytucjonalna jest nieodłącznym procesem wpisującym się w rozwój społeczeństwa i gospodarki. Najistotniejszym procesem w ramach transformacji instytucji wydaje się dopasowywanie (się) instytucji formalnych i nieformalnych. Jest to niezbędne, aby system instytucjonalny działał sprawnie, aby generował odpowiednie bodźce na rzecz aktywności gospodarczej (niski koszt transakcyjny, przewidywalność, zaufanie). Efektem takich dostosowań jest ład instytucjonalny, który jest warunkiem trwałości rozwoju gospodarczego. Cechą instytucji jest długookresowe trwanie, choć jednocześnie odbywa się ich nieprzerwana ewolucja. Powstaje pytanie, w jaki sposób kształtuje się ład instytucjonalny, jaką rolę odgrywają w nim instytucje nieformalne. Za cel artykułu przyjęto określenie roli instytucji nieformalnych w kreowaniu ładu instytucjonalnego. Można wysunąć przypuszczenie, że instytucje nieformalne wraz z upływem czasu stają się trwałą podstawą ładu instytucjonalnego. W artykule wskazano również przejawy niesprawności systemu instytucji w Polsce, w tym instytucji nieformalnych. ; Institutional change is an integral process in the development of the society and economy. The seemingly most significant process in the transformation of institutions is the adjustment (also, mutual adjustment) of formal and informal institutions. This is critical to the proper functioning of the institutional system, so that it generates sufficient stimuli for economic activity (low transaction costs, predictability, trust). The result of such adjustments is institutional order which is a prerequisite of sustainable economic growth. One of the features of imitations is their longevity, even though they are constantly evolving. The question arises about how institutional order is formed and what the role of informal institution in this process is. The aim of the article is to determine the role of informal institutions in the formation of institutional order. It is possible that, given time, informal institutions become a solid foundation of institutional order. The article also indicates signs of irregularities in the institutional system in Poland, including in informal institutions. ; gruszad@gmail.com ; Uniwersytet w Białymstoku ; Aoki M., 2001, Toward a Comparative Institutional Analysis, MIT Press, Cambridge, Massachusetts, London ; Boettke P.J., Coyne Ch.J., Leeson P.T., 2008, Institutional stickiness and the New Development Economics, American Journal of Economics & Sociology, vol. 67, iss. 2 ; Bossak J.W., 2008, Instytucje, rynki i konkurencja we współczesnym świecie, SGH, Warszawa ; Casson M.C., Della Giusta M., Kambhampati U.S., 2010, Formal and informal institutions and development, World Development, vol. 38, no. 2 ; Chavance B., 2008, Formal and informal institutional change: the experience of postsocialist transformation, The European Journal of Comparative Economics, vol. 5, no. 1 ; Eggertsson T., 2006, On the survival of imperfect institutions, Revista de Análisis Económico, vol. 21, no. 2. ; Gardocka A., 2005, Kultura ekonomiczna jako instytucja, [w:] Teoretyczne aspekty gospodarowania, red. D. Kopycińska, Katedra Mikroekonomii US, Szczecin ; Gruszewska E., 2012, Transformacja instytucji nieformalnych w Polsce, Gospodarka Narodowa, nr 3 (247) ; Gruszewska E., 2013, Instytucje a proces tworzenia kapitału w Polsce, UwB, Białystok ; Helmke G., Levitsky S., 2004, Informal institutions and comparative politics: a research agenda, Perspectives on Politics, vol. 2, no. 4 ; Kostro K., 2004, Nieformalne instytucje w życiu gospodarczym, Studia Ekonomiczne, nr 1–2 ; Leković V., 2011, Interaction of formal and informal institutions – impact on economic success, Facta Universitatis, vol. 8, no. 4 ; Lissowska M., 2008, Instytucje gospodarki rynkowej, C.H. Beck, Warszawa ; Marody M., Wilkin J., 2002, Meandry instytucjonalizacji: dostosowanie Polski do Unii Europejskiej, EU – monitoring, Friedrich Bert Stifung, MSAP, AE w Krakowie, Kraków ; Mączyńska E., 2014, Ordoliberalizm – użyteczność w warunkach nieładu instytucjonalnego, [w:] Ład gospodarczy a współczesna ekonomia, red. P. Pysz, A. Grabska, M. Moszyński, WN PWN, Warszawa ; Meredyk K., 2014, Ład gospodarczy jako kategoria ekonomiczna, [w:] Spontaniczne i stanowione elementy ładu gospodarczego w procesie transformacji – dryf ładu czy jego doskonalenie?, red.P. Pysz, A. Grabska, M. Moszyński, PTE, Warszawa ; Nelson R.R., 2008, What enables rapid economic progress: What are the needed institutions?, Research Policy, vol. 37, no. 1 ; North D.C., 2009, Institutions, Institutional Change and Economic Performance, Cambridge University Press, New York ; Ostrom E., 2008, Institutions and the environments, Economic Affairs, vol. 28, no. 3 ; Platje J., 2007, Bodźce i koszty transakcyjne a zmiany instytucjonalne oraz stan polskiej gospodarki w latach 1970–2000, UO, Opole ; Platje J., 2008, "Institutional Capital" as a factor of sustainable development – the importance of an institutional equilibrium, Technological and Economic Development, vol. 14, no. 2. ; Rudolf S., 2010, Nowa ekonomia instytucjonalna, Przedsiębiorstwo Przyszłości, nr 1(2) ; Sautet F., 2005, The role of institutions in entrepreneurship: implications for development policy, Mercatus Policy Series, Policy Premier, no. 1 ; Soysa I. de, Jütting J., 2006, Informal Institutions and Development: Think Local, Act Global?, OECD and Development, Paris, s. 3, http://www.oecd.org/dataoecd/52/16/37790393.pdf. ; Tkacz A., 2008, Zmiany instytucjonalne w gospodarce: doświadczenia ukraińskie i polskie, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, zeszyt 10, s. 333. ; Vaal A. de, Ebben W., 2011, Institutions and the relation between corruption and economic growth, Review of Development Economics, vol. 15, no. 1, s. 110. ; Wilkin J., 2011, Institutional Equilibrium: What Is it about and what Is its Role in the Economy?, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 208, Ekonomia, vol. 15, s. 32. ; Williamson C.R., 2009, Informal institutions rule: institutional arrangements and economic performances, Public Choice, vol. 139, iss. 3–4, s. 373. ; Williamson C.R., Kerekes C.B., 2011, Securing private property: formal versus informal institutions, Journal of Law and Economics, vol. 54, no. 3, s. 544. ; Williamson O.E., 2000, The new institutional economics: Taking stocks, looking ahead, Journal of Economic Literature, vol. 38, no. 3. ; Woźniak M.G., 2009, Instytucjonalne uwarunkowania wzrostu gospodarczego i sprawiedliwych nierówności społecznych, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, zeszyt 14, s. 40. ; Ząbkowicz A., 2014, Transformacja ładu instytucjonalnego. Samoregulująca się gospodarka z perspektywy Waltera Euckena i Karla Polanyi'ego, [w:] Ład gospodarczy a współczesna ekonomia, red. P. Pysz, A. Grabska, M. Moszyński, PWN, Warszawa, s. 40. ; 405 ; 55 ; 69
An important element shaping the political system of Switzerland was adopting the Federal Constitution in 1848. The current Federal Constitution of the Swiss Confederation was adopted in 1999. The current political system of this country can be referred to as directorial; however, because this specific system manifests itself mainly through the significant role of the cantons, it is also referred to as a "parliamentary-cantonal" system. The paper was divided into six parts: historical and institutional determinants, socio-political divisions, assumptions and functioning of Swiss federalism, party system and "magic formula", main political institutions, and instruments and procedures. In the article, both institutional and legal methods were applied. An important element of the system is the large degree of independence and self-reliance of the cantons and the communes. What determines the shape of the political parties and the socio-political division of Switzerland is the multiculturalism of the country. The fundamental democratic instruments in the country comprise referenda, popular initiatives, and popular assemblies. ; Uchwalenie Konstytucji Federalnej w 1848 roku było istotne dla kształtowania systemu politycznego Szwajcarii. Współczesne brzmienie Konstytucji Federalnej Konfederacji Szwajcarskiej uchwalono w 1999 roku. Obecnie system tego kraju można określić mianem parlamentarno komitetowego (system konwentu). Ze względu jednak na jego specyfikę, objawiającą się w głównie w dużej roli kantonów, jest określany także jako parlamentarno-kantonalny. Artykuł podzielono na sześć części: uwarunkowania historyczne i instytucjonalne, podziały socjopolityczne, założenia i funkcjonowanie szwajcarskiego federalizmu, system partyjny i "formuła magiczna", główne instytucje ustrojowe oraz instrumenty i procedury. W badaniach zastosowano podejście instytucjonalno-prawne, analizę systemową oraz analizę historyczną. W toku badań wykazano, że istotnym elementem systemu jest duża niezależność i samodzielność kantonów, a także gmin. Czynnikiem determinującym kształt partii politycznych i podział socjopolityczny Szwajcarii jest przede wszystkim jej wielokulturowość. Zasadniczymi instrumentami demokratycznymi w tym państwie są: referendum, inicjatywa ludowa, zgromadzenie ludowe.
The tasks of the institutions of higher education, deriving for the transformation that took place in the Slovak Republic after 1989 are presented at the beginning of the paper. First of all, the conception of the higher education institutions development must be worked out - the main assumptions for such a concept have already been drafted. The attention was paid to difficulties related to the completion of the basic task; increase of the enrollment despite to the inadeuqate budgetary allocation for the institutions of higher education. The author suggests the directions for the identification of additional sources of funds. The rules guiding the distribution of funds to various institutions of higher education and the directions of the allocation system modification are drafted, as well as the new finance mechanisms to be applied to the research activities, i.e.: research grants and bidding procedures. The rules of the proposed participation of students and their families in the education costs coverage are analyzed and advantages as well as disadvantages of the every proposal are estimated. The introduction of the tuition fees will be accompanied by the new system of the material assistance to students, based on loans and individual grants. The expected structure of incomes of the institutions of higher education was calculated on this basis. Also, the prerequisites that must be met to assure the success of the proposed reform are discussed. ; Na wstępie autor precyzuje zadania stojące przed szkołami wyższymi, wynikające ze zmian, które zaszły w Republice Słowackiej po roku 1989. Za konieczne uznaje przede wszystkim wypracowanie koncepcji rozwoju szkolnictwa wyższego - nakreśla główne założenia tej koncepcji, zwracając uwagę na trudności realizacji postawionych zadań, m.in. wzrostu skolaryzacji na poziomie wyższym, z powodu niskich środków w budżecie państwa na ten rodzaj szkolnictwa. Autor sugeruje kierunki poszukiwania dodatkowych źródeł funduszy. Omawia także zasady dystrybucji środków na edukację między poszczególne uczelnie, kierunek zmian systemu alokacji tych środków oraz nowe mechanizmy finansowania badań —granty badawcze i system finansowania instytucjonalnego. Przedstawia również proponowane zasady udziału studentów i ich rodzin w pokrywaniu kosztów kształcenia (czesne), rozważając wady oraz zalety każdego z rozwiązań. Wprowadzeniu czesnego towarzyszyć będzie stworzenie nowego systemu pomocy materialnej dla studentów, polegającego na udzielaniu stypendiów i pożyczek. Na tej podstawie została określona przewidywana struktura przychodów uczelni. Przedstawiono też warunki, które trzeba spełnić, aby przeobrażenia te zostały zakończone powodzeniem.
Współczesne spojrzenie na procesy rozwoju terytorialnego coraz silniej eksponuje sprawność otoczenia instytucjonalnego dla prowadzenia działalności gospodarczej oraz organizowania życia społeczności miejskich i regionalnych. W perspektywie tej upatruje się podstaw procesów ekonomicznych zarówno w instytucjach formalnych (np. przejrzystość i efektywność prawa, sprawność działania przedsiębiorstw i organizacji sektora publicznego), jak i pozaformalnych (takich jak czynniki kulturowe, poziom zaufania społecznego, sposób zorganizowania społeczności i społeczeństw). Pozwala to dostrzec, że w warunkach rosnącej mobilności kapitału, ludności, towarów i informacji pewne czynniki odpowiedzialne za rozwój gospodarczy wciąż pozostają "zlokalizowane", choć ich charakter bywa trudno uchwytny. Zjawisko terytorialnego zróżnicowania instytucjonalnych czynników rozwoju społeczno-gospodarczego skłania do sięgnięcia po dorobek intelektualny ekonomii instytucjonalnej, w której podejmowane są liczne próby wyjaśniania przyczyn tych rozbieżności. Celem publikacji jest wskazanie możliwości zastosowań ekonomii instytucjonalnej – jako dynamicznie rozwijającej się gałęzi nauk ekonomicznych – w analizowaniu procesów rozwoju terytorialnego, przede wszystkim w kontekście relacji między instytucjami, bliskością i obecnym rozumieniem pojęcia "przestrzeń". ; Contemporary analyses of territorial development processes expose more and more often the impact of institutional environment on the economies, as well as on local and regional communities. This perspective takes into consideration both formal and informal institutions. It claims that such factors, as: transparency and efficiency of laws and regulations, efficient functioning of enterprises and public sector organizations, but also culture and the level of trust in the society, affect essentially the level of development, not only in national but also local and regional economies. What is more, in the conditions of growing mobility of capital, people, goods and information, certain institutional factors responsible for economic development are still localized, although their nature is sometimes elusive. This book aims at identification of the possible applications of institutional economics, in the analysis of territorial development processes, especially in the context of the relations between institutions, proximity, and the contemporary current understanding of the concept of "space". The review and classification of various strands of institutional economics in terms of their helpfulness for the study of territorial development processes, highlights the role of institutions as more and more important factor of economic development. The reasoning of this monograph allowed to conclude high usefulness of various fields of institutional economics in the study of local and regional development processes, as well as the possibility of treating them as complementary research approaches. However, one of the important conditions for use of the achievements of institutional economics in the study of the processes of territorial development is a combination of data, theoretical base, as well as research methods and researchers. As far as the local and regional development policy is concerned, this work makes it possible to form a thesis that the effectiveness of this policy depends on the awareness of the complexity of the process of institutional transformation. Furthermore, the modern territorial development is the result of the hybridization of formal and informal institutions, resulting from the search for their optimal combination of different institutional layers in various spaces. Among the addressees of the book, we can mention the representatives of economic science, geography, management, and social scientists engaged in the exploration of institutional factors responsible for the socio- -economic development at local and regional level. It can be also interesting for the specialists of land-use planning, urban and regional economics, local government managers and employees, as well as workers of central government agencies responsible for regional planning, urban policy and spatial policy. ; Publikacja finansowana ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach grantu "Współfinansowanie projektu międzynarodowego Funkcjonowanie lokalnych systemów produkcyjnych w warunkach kryzysu gospodarczego (analiza porównawcza i benchmarking w wybranych krajach UE oraz krajach trzecich)". Nr umowy: 2529/7.PR/2012/2.
This article presents a history and development of the institution of justices of the peace in the United States from the beginning of formation of American democracy until modern times. It presents jurisdiction, the scope of the activities and the role of justices of the peace in several states through different periods of times. It includes a thorough discussion concerning pros and cons of justices of the peace in the U.S. legal system and general tendency of declining the institution of justices of the peace in modern times. The article includes also a discussion of the major court decisions concerning justices of the peace. ; Niniejszy artykuł jest próbą prześledzenia rozwoju instytucji sędziów pokoju od czasów tworzenia się demokracji amerykańskiej w XVIII w. do współczesności, a także oceny ich funkcjonowania. Opisano funkcjonowanie sędziów pokoju w różnych stanach oraz to, w jaki sposób rola tej instytucji zmieniała się przez ponad 200 lat funkcjonowania demokracji amerykańskiej. Analizie poddano wyroki sądów amerykańskich (włącznie z wyrokami Sądu Najwyższego) odnoszące się do problematyki umiejscowienia i roli sędziów pokoju w amerykańskim wymiarze sprawiedliwości.
The paper presents the results of studies on the estate autonomy and accountability of publicly funded higher education institutions in Poland. An attempt has been made to answer the questions: "Was the level of HEI campus use in recent years the subject of public and administrative control? Were the decisions on significant extension of campuses economically viable?" The questions are of special importance in view of the deepening demographic decline, the lower level of public funding and the growing estate operating costs. An analysis of empirical data shows that when considerable resources, both national and European, were available for HEI infrastructure upgrading and development, Polish HEIs were not under an obligation to show how they manage the assets at their disposal. This may have contributed to a substantial, albeit not always judicious increase in the space available, which in turn may give rise to financial problems of individual HEIs and affect the future of the whole system of higher education. ; W artykule przedstawiono wyniki badań nad autonomią i rozliczalnością polskich uczelni publicznych w zakresie nieruchomości. Starano się w nim odpowiedzieć na pytanie: Czy w ostatnich latach uczelnie podlegały społecznej i administracyjnej kontroli poziomu wykorzystania posiadanych kampusów, a podejmowane przez nie decyzje o znacznej ich rozbudowie były ekonomicznie uzasadnione? Pytanie to ma szczególne znaczenie w dobie pogłębiającego się niżu demograficznego i zmniejszania stopnia finansowania szkolnictwa wyższego ze środków publicznych oraz rosnących kosztów utrzymania budynków. Analiza danych empirycznych pokazuje, że w okresie rozdzielania znacznych krajowych i europejskich środków publicznych na rozbudowę czy modernizację infrastruktury akademickiej uczelnie w Polsce nie były zobligowane do wykazywania, jak gospodarują powierzonym im majątkiem. W konsekwencji mogło przyczynić się to do istotnego (nie zawsze jednak uzasadnionego) wzrostu powierzchni uczelnianych zasobów, który może w kolejnych latach skutkować problemami finansowymi poszczególnych jednostek, a także determinować przyszłość całego systemu szkolnictwa wyższego.
The article deals with the issues of Communal Seniors Council as an institution of social participation in local government. The considerations start with the discussion of the concept and the essence of social participation and participation of the elderly in public life. Then, the Communal Seniors Councils were analysed in the light of the Act on the Municipal Self-Government, the functions of the Seniors' Councils, as well as the social participation of the elderly in the United Kingdom and Germany also were presented. ; W artykule podjęto problematykę gminnej rady seniorów jako instytucji partycypacji społecznej w samorządzie terytorialnym. Rozważania rozpoczynają się od omówienia pojęcia i istoty partycypacji społecznej oraz partycypacji osób starszych w życiu publicznym. Następnie zanalizowano gminne rady seniorów w świetle ustawy o samorządzie gminnym i funkcje rad seniorów oraz opisano partycypację społeczną osób starszych w Wielkiej Brytanii i Niemczech.
W gospodarce rynkowej podstawowym zadaniem instytucji państwowych jest ograniczenie niepewności przez wyznaczanie ram wpływających na podejmowanie działań i decyzji wszystkich podmiotów. Od efektywności instytucji, przyjętego przez nie systemu działania oraz jego spójności, zależy skuteczność realizacji wyznaczonych strategii i planów społeczno-gospodarczych. Nieskuteczne i nieetycznie działające instytucje mogą wywoływać narastanie zjawisk patologicznych i nie pozwolić z jednej strony na swobodny, bez narzucania niepotrzebnych ograniczeń rozwój wszystkich podmiotów w gospodarce, z drugiej natomiast – doprowadzić do sytuacji, w której odsłonią się niekontrolowane objawy zwierzęcej natury, skłaniające do nieracjonalnych, nazbyt ryzykownych czy wręcz szkodliwych zachowań. Wywołuje to potrzebę wypracowania przez państwo mechanizmów, które godziłyby wymogi efektywności ekonomicznej, społecznej i politycznej z jednoczesnym uszanowaniem norm etycznych. Celem opracowania jest wykazanie, że kwestie powiązań pomiędzy etycznie postępującymi reprezentantami instytucji państwowych a etycznym postępowaniem przedstawicieli biznesu są niedostatecznie dostrzegane i doceniane oraz że wprowadzenie systemu etycznego, złożonego z ocen obiektywnych, implikuje w efekcie etyczną samoregulację podmiotów społeczno-gospodarczych i rozwój ekonomiczny państwa. ; In a market economy, the main task of state institutions is to reduce uncertainty by setting frameworks that affect actions and decisions of all the actors in the market. The effectiveness of the implementation of socio-economic strategies and plans depends on the efficiency of the system adopted and its coherence. Ineffective and unethical institutions may lead to an accumulation of pathological phenomena. On the one hand they hinder the free, and not unreasonably restricted, development of all actors in the market, and on the other hand they may lead to a situation in which the uncontrollable symptoms of 'animal instinct' will come into play, provoking irrational, too risky or even harmful behaviours. This in turn raises the need to develop state mechanisms that reconcile the requirements of economic, social and political efficiency whilst at the same time respecting ethical standards. The aim of the study presented in this article was to demonstratethat the correlation between ethically acting of representatives of state institutions and the ethical behaviour of business representatives is not sufficiently recognised and appreciated, and that the introduction of a system of ethics, consisting of objective assessments, implies the ethical selfregulation of socio-economic entities and of the economic development of the state.
The aim of this text is to provide an answer to the following question: is the current form that doctoral programmes (third cycle studies) take at the Polish higher education institutions is valid?The text is based on the results of two surveys: Doctoral Candidates 2015 and 2011 (to the lesser extent), as well as on the data of Central Statistical Office. The results are presented according to the following categorical lines: finances and stipend-related problems, quality of teaching and didactics, research, collegial self-government and other matters. In the final part of this text the recommendations for improvement of third cycle studies are presented. ; Celem poniższego tekstu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie o zasadność funkcjonowania studiów trzeciego stopnia w polskich uczelniach w aktualnej formie. Do realizacji tego celu posłużą wyniki badań "Doktoranci 2011" i "Doktoranci 2015" oraz dane Głównego Urzędu Statystycznego. Wyniki zostały zaprezentowane w ramach podziału na następujące obszary: finanse i kwestie stypendialne, jakość kształcenia i dydaktyki, badań i nauki, samorządności oraz innych. W ostatniej części tekstu przedstawione zostały również rekomendacje, których realizacja mogłaby się przyczynić do poprawy funkcjonowania studiów trzeciego stopnia w Polsce.
Rozważania podjęte w tekście koncentrują się wokół roli instytucji w procesach rozwoju społeczno-gospodarczego państw. Przedmiotem szczególnej uwagi jest jeden z wymiarów funkcjonowania instytucji, przejawiający się w rozumieniu ich jako efektywnych instrumentów redukowania dystansu rozwojowego wobec państw zachodnich. W tekście zauważono, iż w pierwszych latach po roku 1989 instytucje zniknęły z głównego nurtu ważnych debat intelektualnych. Wskazano główne źródła tego procesu: 1) popularne w latach 90. XX wieku przekonanie o globalnej konwergencji kapitalizmu oraz 2) dominującą w ówczesnej socjologii teorię modernizacji. W artykule postawiono tezę, iż instytucje wróciły do centrum debat akademickich i strategii rozwojowych z powodu splotu następujących procesów i wydarzeń: 1) szerokiej debaty poświęconej instytucjonalnym źródłom wzrostu i rozwoju zapoczątkowanej publikacjąpracy Darona Acemoglu i Jamesa Robinsona Why Nations Fail, 2) globalnego kryzysu ekonomicznego z roku 2008 zainicjowanego upadkiem amerykańskiego banku inwestycyjnego Lehman Brothers, 3) zróżnicowanym konsekwencjom kryzysu ekonomicznego, jakie można dostrzec w USA i w Europie, które ilustrują, 4) instytucjonalną różnorodność kapitalizmu. ; The paper describes the latest change in the research on social and economic development of states. This change is characterized mainly by a strong emphasis put on the role of institutions as key instruments of reducing the development gap between countries. It is argued that in the years after 1989 institutions have disappeared from mainstream academia and major intellectual debates because of: (1) the widespread belief in global convergence of capitalism and (2) the modernization theory which prevailed in the social science in the 1990s. The article indicates that institutions were once again brought into focus as a result of (1) a wider debate about the institutional sources of growth and development sparked by Acemoglu and Robinson's Why Nations Fail, (2) the beginning of the global economic crisis of 2008 triggered by the fall of American investment bank Lehman Brothers (3) diversified consequences of the economic crisis seen all over Europe and the USA which illustrate (4) the institutional varieties of capitalism.
The author – using empirical data – claims that a meritocratic approach to public governance in Poland does not seem deeply rooted. The research indicates that since mid-November 2015 until the beginning of November 2017 meritocratic rules have been totally ignored in governmental institutions including state-owned companies.Many legal regulations were enacted inorder tointroduce changes inmanaging bodies responsible for key public institutions as well as companies. The drive toimprove their effectiveness were notof prime importance. The key criterion for promoting was based on the decision-maker's personal trust. There are many implications of the above-mentioned development, including aloss of trust tothe state resulting inamoral degeneration from the perspective of political class as well society as awhole. ; Autorka na podstawie danych empirycznych uzasadnia tezę, że merytokratyczne podejście do metod rządzenia w państwie jest w Polsce słabo zakorzenione. Wskazuje, że w instytucjach zależnych od rządu oraz spółkach skarbu państwa w okresie od połowy listopada 2015 r. do początku listopada 2017 r. doszło do całkowitego zarzucenia tych metod. Większość niezwykle licznie uchwalanych ustaw skupiała się na szybkości i szerokiej wymianie ciał zarządzających kluczowymi instytucjami i spółkami. Na dalszym planie pozostawała zwykle poprawa efektywności działania tych podmiotów. W wielu przypadkach głównym kryterium awansu było zaufanie decydenta. Najważniejszym skutkiem społecznym prowadzenia nieprzejrzystej, nieopartej na merytorycznych zasadach polityki personalnej jest podważanie zaufania do państwa, co jest degradujące zarówno dla klasy politycznej, jak i dla ogółu obywateli.
