Search results

Bogat prilozima iz mnogih evropskih i izvanevropskih literatura podlistak Smotre dalmatinske kao glavni izvor informacija (bar za šire čitateljstvo) i) tim literaturama - izvrsno je dopunjavao tadašnju zadarsku periodiku, koja je bila pretežno orijentirana na domaću književnost: tijekom tridesetak godina izlaženja (u Zadru, 1888-1918) u Smotri se konstantno pratila strana književnost, u prva dva decenija vrlo intenzivno, a u posljednjem nešto slabije. Slično kao i u većini (tadašnjih) hrvatskih časopisa i novina, najviše je pažnje posvećivano francuskoj književnosti, polom ruskoj, pa engleskoj i američkoj, poljskoj, češkoj te skandinavskim literaturama, a nije zaboravljena ni mađarska, talijanska, njemačka, bugarska, španjolska i mnoge druge. Strana književnost ne samo da je zastupljena velikim brojem prijevoda i informativnih članaka, nego je i vrlo kvalitetno prezentirana: zastupljeni su mnogi važni predstavnici evropske i američke literature, počevši od romantizma (Puškin, Ljcrmontov, Byron, Dickens, Lamartin, Hugo. Schiller. Geolhe. Leopardi, Poe), preko realizma i naturalizma (Gogolj, Turgenjev, Tolstoj, Dostojevski, Zola, Daudet, Maupassat, Twain) do razdoblja oko smjene stoljeća (Čchov, Gorki, Bourget, Wilde, Stevenson, Maeterlinck, Ibsen).

Najprije pisac ukratko izlaže iz kojih je korijena rimska književnost, i u čemu, i na čemu utemeljila svoju tvomost. Zatim je određuje kao povijest produktivnog obrazovanja i preobrazovanja književnih vrsta preuzetih iz grčke književnosti. Jer, makar ona uistinu i nije zamisliva bez grčkog supstrata, ni unatoč tomu ta književnost nije puka kopija grčke književnosti. Njezina osebujna draž počiva u tome, Sto se u njoj grčka navlaka utkivanjem izvorno rimskih niti preispleče u jednu novu i osobitu odjeću, kojoj grčka književnost nema ništa usporedivo staviti uz bok. Naposljetku pisac kazuje i to, zašto je baš rimska književnost stvarna preteča kako današnje svjetske civilizacije tako i današnje svjetske književnosti. I upravo se dosljedno tomu niti Kinezi ni Japanci, niti indijski ni islamski svijet - pisac hotimice spominje ove velike populacijske konglomerate - ne mogu oteti neodoljivim moćnicima poput logike ili informatike, ili takvima kao što su to Homer ili Carmina Burana, koje su nekoć po Svetome rimskom carstvu njemačke narodnosti skladali i pjevali clerici vagantes - đaci veseljaci. Niti se ovi navedeni narodi, niti bilo koja druga civilizirana sredina u današnjem svijetu može oteti spomenutima kulturnim fenomenima, izniklima još u antičkoj, danas - posredstvom upravo rimske - svjetskoj književnosti.

Anti-zavičajni roman (Anti-Heimatroman) je književni žanr koji je 60-tih i 70- tih godina nastao u Austriji, gdje je i doživio najveću popularnost. Među književnim teoretičarima ne vlada potpuno suglasje u vezi samoga naziva i korpusa djela toga žanra. Jedni zastupaju tezu o radikalnom anti-zavičajnom romanu i taj žanr oštro ograđuju od tradicionalnog zavičajnog romana (Heimatroman). Posljedica toga je da se pri odabiru djela koje svrstavaju u taj žanr ne pridržavaju najvažnijih žanrovskih konstanti koje vrijede za zavičajnu književnost, a što se posebno odnosi na seosko- agrami prostor kao mjesto odvijanja radnje. Drugo tumačenje se zasniva na tezi o kontinuitetu književnog žanra zavičajnog romana, i kao osnova tumačenja žanra uzima se Rossbacherova tipologija zavičajnog romana. To znači da se samo ona djela koja sadrže minimum žanrovskih konstanti mogu ubrajati u transformirani zavičajni roman, čime se negira anti-zavičajni roman kao zaseban žanr. Uspoređujući te dvije teze, može se ustvrditi da je naziv anti-zavičajni roman prikladniji jer bolje izražava radikalnost promjena tradicionalnog zavičajnog romana tijekom tih dvadesetak godina, dok se njime istovremeno ne negira da je taj žanr nastavljač tradicije zavičajnog romana.

U knjizi se preko Marxovog pojma fetišizma usmjeravam na podjelu između materijalnosti i reprezentacije, objekta i subjekta u kulturalnoj teoriji i filozofiji. Moje je pitanje može li se govoriti o hibridima, da se poslužim pojmom Bruna Latoura. Odnosno, nema li reprezentacija svoju predmetnu stranu, a predmet svoju reprezentativnu stranu? Čini se da Marx s jedne strane tvrdi da je problem fetišizma upravo taj što briše sigurnu podjelu na predmet i reprezentaciju i tako ukida podjelu na objekt i subjekt. U jeziku antropologije Marxovog doba fetiš je predstavljao točku u kojoj se briše razlika između predmeta i reprezentacije, pa se onda čini da i u Marxovoj koncepciji predstavlja točku u kojoj proizvod rada prelazi u vrijednost kao reprezentaciju tog rada.