Suchergebnisse

Il 2011, oltre a segnare i 150 anni dell'Unità d'Italia, rappresenta anche l'anno in cui il Consiglio di Stato festeggia i suoi 180 anni risultando così essere un organo preunitario, che è passato apparentemente indenne attraverso periodi complessi e diversi tra loro, dal regime liberale al regime autoritario e dispotico degli anni del fascismo, dalla monarchia alla repubblica, dallo monarchia assoluta del re Carlo Alberto al periodo costituzionale. Inoltre risulta essere espressamente previsto e citato da ben tre articoli della nostra Costituzione. Ci siamo chiesti come è stato possibile che un organo espressamente voluto da un monarca, inizialmente un monarca assoluto, sia potuto resistere nel tempo con delle trasformazioni che ne hanno ampliato gli ambiti di riferimento e di azione invece di ridurli? Come è stato possibile che attraverso la trasformazione più radicale della storia italiana, nascita della Repubblica nel 1946 ed entrata in vigore della Costituzione nel 1958, il Consiglio di Stato sia potuto non solo sopravvivere ma vedere riconosciute costituzionalmente le sue funzioni e prerogative? Da subito ci si è accorti che non erano domande dalle risposte scontate: così come non è stato pacifico il passaggio dal periodo preunitario a quello unitario e liberale, così non lo è stato ancor di più nel periodo della fase Costituente. La determinazione della fase iniziale non poteva essere che l'inizio del Consiglio di Stato, sia per celebrarne i 180 anni in comunione con tutta l'Istituzione, sia perché ritornare alle origini ha aiutato chi ha condotto la ricerca a capire quali erano le forze e le energie che scorrevano e scorrono a livello sotterraneo nella storia che hanno permesso una continuità, seppur con delle variazioni, ad uno delle istituzioni più antiche, di poco più giovane dell'Arma dei Carabinieri. Si è scelto come termine della ricerca il 1953 per vari motivi. In quegli anni finiva una legislatura con un episodio da molti, specie dal versante di sinistra, criticato e vivamente osteggiato al Senato con l'approvazione della cd. "legge truffa". Il Senato sarebbe stato sciolto dopo la presidenza più breve della storia, quella di Meuccio Ruini, tra l'altro Presidente emerito del Consiglio di Stato. La legge per il funzionamento della Corte Costituzionale era stata approvata, si stava dando attuazione alla Costituzione anche mediante pronunce del Consiglio di Stato, era entrato in funzione uno speciale organo di giustizia amministrativa in Sicilia. Per tutti questi motivi si è deciso di fissare il termine della ricerca al 1953. Le domande iniziali, e cioè come sia stato possibile per il Consiglio di Stato rimanere a tutt'oggi una Istituzione in vita nella sua doppia funzione consultiva e giurisdizionale, hanno trovato una risposta proprio nell'analisi della sua storia. Infatti l'analisi è stata condotta attraverso ricerche di archivio, sia in quello Centrale dello Stato che in quello del Consiglio di Stato, il quale offre sia libertà di accesso che di consultazione, nonché un utilissimo materiale non rintracciabile altrove. La stessa biblioteca del Consiglio di Stato, seppur contenente volumi prettamente giuridici - avendo ricevuto nei decenni anche donazioni ed essendo stata identificata fino a pochi anni fa con l'Archivio - offre un'ampia scelta di materiale bibliografico anche da un punto di vista storico. L'Archivio storico della Camera dei deputati, così come quello del Senato sono stati fondamentali per l'analisi del periodo costituente. Non è stato del tutto pacifico far sì che il Consiglio di Stato conservasse le sue funzioni dopo la Repubblica. In Assemblea Costituente molti volevano abolire le giurisdizioni speciali, e tra queste quella amministrativa ed inoltre non era ancora chiaro, nella storiografia dell'epoca, come il Consiglio di Stato si fosse comportato durante il fascismo. Era ancora vivo il ricordo delle atrocità fasciste commesse anche attraverso lo strumento legittimo della legge, e tra queste le leggi razziali e la loro applicazione. Dalla ricerca svolta risulta il ruolo importante svolto dal consigliere di Stato Leonardo Severi in seno alla Commissione per gli studi attinenti alla riorganizzazione dello Stato nel 1946. Ma ancor di più risulta significativo, e forse provvidenziale, l'azione di Meuccio Ruini all'interno del dibattito costituente. La figura di Ruini compare più volte: uomo di amministrazione, consigliere di Stato, epurato dal fascismo, esiliato in patria e poi riammesso al Consiglio di Stato dall'amico De Gasperi. Ne fu Presidente e poi Costituente, uomo politico del secondo dopoguerra ormai appartenente ad un'idea di programma politico che forse aveva il solo neo di non tener conto del nuovo apporto dei partiti di massa; deputato, senatore e Presidente del Senato nel 1953. Sicuramente Ruini è stato una figura poliedrica, uomo di cultura e di passioni politiche, antifascista dalla prima ora e fine uomo di stato, come non pochi, forse non compreso appieno anche a seguito della sua presidenza del Senato in occasione dell'approvazione della cd. "legge truffa" nel '53: profondo conoscitore della macchina statale e difensore di una idea di giustizia e di libertà che riconosceva e attribuiva al Consiglio di Stato, non solo per averne fatto parte, come consigliere e come Presidente, ma anche perché aveva avuto modo di sperimentare sulla sua pelle l'ingiustizia di un regime totalitario e annichilatorio. Il suo discorso di insediamento come Presidente del Consiglio di Stato ne è la prova, così come la sua presentazione all'Assemblea Costituente del progetto di Costituzione elaborata dalla Commissione dei 75: la sua commissione, la sua Costituzione. Non sempre gli uomini che hanno fatto parte dell'Istituzione appartenevano ad un comune sentire, data anche la facoltà di avere nel Consesso magistrati di nomina governativa, ma sempre si è realizzato un comune sentire e un giudizio collegiale, al di là di singole posizioni o idee. Nel rileggere il Regio editto del 18 agosto 1831 nella parte in cui si dichiarava che ne avrebbero fatto parte uomini di qualità e di riconosciuta esperienza, cultura e palese merito, non si è lontani da una analisi contemporanea della composizione del Consiglio di Stato. Si è delineato un quadro di unità e di compattezza del Consiglio di Stato, tanto allorché in tanti si rifiutarono di aderire alla Rsi e di spostarsi al Nord, nella sede di Cremona durate la Seconda Guerra Mondiale, quanto si trattava di motivare sentenze a favore dei cittadini contro la Pubblica Amministrazione. Seppur dipendente amministrativamente dal ministero dell'Interno o dalla Presidenza del Consiglio, il Consiglio di Stato ha saputo mantenere nei decenni una sua indipendenza, forte dell'autorità che derivava da una Istituzione antica e fondantesi su solide basi di diritto e di legalità. Dopo una lunga presidenza "esterna" nel periodo fascista Ruini seppe rinsaldare e riportare ad unità una serie di consiglieri anziani formatisi nel periodo liberale e consiglieri giovani nati sotto una diversa formazione giuridica, che provò e spesso riuscì ad andare contro anche i principi del diritto romano nella patria stessa di tale diritto antico. In qualche modo il Consiglio di Stato appare oggi necessario, vitale, antico ma non vecchio, forse conservatore ma proprio per questo attestato su posizioni garantiste. La sua storia appare essere come la storia di un unicum, una Istituzione non solamente sommatoria di tanti membri, e con un forte spirito di corpo. Storia di un organo, storia di uomini, sempre legati da uno spirito di lealtà e di servizio verso lo stato, con umiltà ma con orgoglio, che mai è sconfinato nell'arroganza e nella presunzione. Attuale e sempre applicabile è l'espressione del Presidente de Lise, il quale ha affermato nella sua relazione annuale sullo stato della giustizia amministrativa nel febbraio 2011, «l'interesse mediatico è infatti concentrato sulle nostre decisioni, e non sui singoli magistrati». La ricerca sottolinea quindi come ci sia continuità tra l'antico Consiglio di Stato del 1831 e quello del 2011, come sia stato doveroso unire alla primigenia funzione consultiva quella giurisdizionale, e come spicchi la figura di Meuccio Ruini come traghettatore del Consiglio di Stato dal periodo fascista al periodo repubblicano-costituzionale, in cui si voleva cancellare molto dell'infausto periodo precedente, compreso il Consiglio stesso. Oggi, insieme a Palazzo Spada, il Consiglio di Stato è dislocato nei vicini Palazzo Ossoli e Palazzo del Monte di Pietà, costituendo così una sorta di cittadella della giustizia, un triangolo di rispetto della legalità e di difesa del cittadino, che ne fanno un elemento necessario nella struttura democratica dello Stato italiano.

L'obiettivo di questa tesi di laurea è analizzare il ruolo del traduttore nel mondo odierno. Nell'era della globalizzazione, grazie al grande e rapido sviluppo delle tecnologie informatiche, aumenta sempre di più la necessità di servizi traduttivi. I traduttori hanno un ruolo molto importante nel collegamento delle lingue e culture, ma spesso sono sottovalutati. Nel corso della storia della traduzione spesso erano figure ''nascoste'', persone senza nome che hanno aperto la strada per la divulgazione delle nuove idee, del sapere e, più importante, per rendere possibile la comunicazione tra popoli diversi. Non si menzionavano i traduttori come persone essenziali nel processo della traduzione, ma hanno contribuito a rendere la traduttologia una vera e propria scienza. A dimostrazione che già nell'antichità la figura del traduttore era imprescindibile sia nella vita quotidiana che nel commercio, verrà presentata una breve introduzione sulla storia della traduzione e sul ruolo dei primi traduttori, dove bisogna accentuare la figura di San Girolamo. In seguito si affronterà il tema dello sviluppo della scienza della traduzione e i diversi ruoli e doveri del traduttore moderno, così come i problemi che deve affrontare durante il processo di traduzione. Poi sarà trattata la formazione dei traduttori, tema molto importante considerando che, seppure si traduca da secoli, la scienza della traduzione si è formata appena nella seconda metà del Novecento. Il traduttore, in quanto soggetto che collega due lingue e culture, deve avere la possibilità di formarsi bene e di potersi servire di tutti gli strumenti utili per la traduzione. Ad oggi tra gli strumenti traduttivi disponibili vi sono soprattutto dizionari di alta qualità e i cosiddetti CAT Tools che facilitano e velocizzano il processo traduttivo. Nel penultimo capitolo si parlerà dell'importanza dei traduttori nelle istituzioni europee e le competenze che devono possedere per poter tradurre gli atti legislativi nelle 24 lingue ufficiali dell'Unione europea. Si parlerà anche degli interpreti, le persone essenziali per le riunioni e conferenze nelle istituzioni europee. La tesi si conclude con un capitolo dedicato alla spiegazione degli strumenti per la traduzione assistita (CAT tools) e del funzionamento della traduzione automatica (machine translation). ; Ovaj diplomski rad analizira ulogu prevoditelja u današnjem globaliziranom i užurbanom svijetu. Iako je uloga prevoditelja izuzetno važna, prevoditeljstvo se, kao struka, često podcjenjuje ili izjednačava s nekim drugim, manje zahtjevnim strukama. Kako bih pokazala da su prevoditelji još od davnih vremena bili od neprocjenjive važnosti u svakodnevnome životu, a pogotovo u trgovanju, odlučila sam uvodno poglavlje rada posvetiti povijesti prevoditeljstva i ulogama prvih prevoditelja. Slijedi razvoj znanosti o prevođenju, a potom uloga i odgovornost suvremenog prevoditelja . U tim poglavljima se obrađuju razne uloge koje prevoditelj može preuzeti, analiziraju se njihova odgovornost i problemi s kojima se susreću tijekom procesa prevođenja. Na kraju, govori se o obrazovanju prevoditelja na europskim sveučilištima a to je stavka koju smatram izuzetno važnom jer, kao što je rečeno u uvodnom dijelu, prevodi se već stoljećima, a znanost o prevođenju službeno se na europskim sveučilištima razvila tek sredinom 20.st. Prevoditelju, kao osobi koja povezuje dva jezika i dvije kulture, mora se pružiti prigoda za kvalitetnim obrazovanjem, osiguravajući pri tome sve dostupne prevoditeljske alate. Govoreći o prevoditeljskim alatima, potrebno je naglasiti da se situacijama ovome području značajno popravila. Osim visokokvalitetnih rječnika i višejezičnih pojmovnika, danas su dostupne i prevoditeljske memorije koje prevoditelju uvelike olakšavaju posao . Rad se zaključuje poglavljem o ulozi prevoditelja u institucijama Europske unije, koje ne bi mogle funkcionirati bez prevoditelja i tumača. Ne samo da je njihova uloga od neizmjerne važnosti, već ovdje dolazi do izražaja i njihova odgovornost, naročito kod prevođenja zakonskih akata na 24 službena jezika Europske unije. ; This thesis analyses translators` role in today`s globalised and busy world. Although translators` role is of vital importance, their profession is often underestimated or compared to some other, less demanding professions To show translators` importance in everyday life through the centuries, particularly in trade, I have decided to start the thesis with the history of translation and the role of early translators. The development of translation as science is followed by the modern translators` role and responsibility. Various translators' roles, their responsibility as well as the problems they are faced with during the translation process are analysed. The paper also deals with translators` education at European universities. This issue is highly significant for the development of translation because, as stated in the introductory chapter, although people have translated for centuries, it was only in the middle of the 20th century that translation as a scientific discipline was introduced to European universities. Being a person who links not only two languages, but two cultures as well, the translator should be provided with an opportunity for quality education, having all translation tools available. When talking about translation tools, it should be highlighted that the situation has considerably improved in this field. In addition to high-quality dictionaries and multilingual thesauruses, a large variety of translation memories facilitates translators` work today. The final chapter is about translators` role in the European institutions whose operation would not be possible without translators and interpreters. Translators` responsibility is additionally stressed by the fact that they are key figures in translating legal acts into the 24 official languages of the European Union.

Il presente volume nasce come continuazione del precedente, con l'obiettivo di delineare un insieme di ambiti progettuali e di azioni che la comunità nazionale della ricerca ritiene essenziali a complemento e a supporto di quelli previsti nel DPCM Gentiloni in materia di sicurezza cibernetica, pubblicato nel febbraio del 2017. La lettura non richiede particolari conoscenze tecniche; il testo è fruibile da chiunque utilizzi strumenti informatici o navighi in rete. Nel volume vengono considerati molteplici aspetti della cybersecurity, che vanno dalla definizione di infrastrutture e centri necessari a organizzare la difesa alle azioni e alle tecnologie da sviluppare per essere protetti al meglio, dall'individuazione delle principali tecnologie da difendere alla proposta di un insieme di azioni orizzontali per la formazione, la sensibilizzazione e la gestione dei rischi. Gli ambiti progettuali e le azioni, che noi speriamo possano svilupparsi nei prossimi anni in Italia, sono poi accompagnate da una serie di raccomandazioni agli organi preposti per affrontare al meglio, e da Paese consapevole, la sfida della trasformazione digitale. Le raccomandazioni non intendono essere esaustive, ma vanno a toccare dei punti che riteniamo essenziali per una corretta implementazione di una politica di sicurezza cibernetica a livello nazionale. Politica che, per sua natura, dovrà necessariamente essere dinamica e in continua evoluzione in base ai cambiamenti tecnologici, normativi, sociali e geopolitici. All'interno del volume, sono riportati dei riquadri con sfondo violetto o grigio; i primi sono usati nel capitolo introduttivo e nelle conclusioni per mettere in evidenza alcuni concetti ritenuti importanti, i secondi sono usati negli altri capitoli per spiegare il significato di alcuni termini tecnici comunemente utilizzati dagli addetti ai lavori. In conclusione, ringraziamo tutti i colleghi che hanno contribuito a questo volume: un gruppo di oltre 120 ricercatori, provenienti da circa 40 tra Enti di Ricerca e Università, unico per numerosità ed eccellenza, che rappresenta il meglio della ricerca in Italia nel settore della cybersecurity. Un grazie speciale va a Gabriella Caramagno e ad Angela Miola che hanno contribuito a tutte le fasi di produzione del libro. Tra i ringraziamenti ci fa piacere aggiungere il supporto ottenuto dai partecipanti al progetto FILIERASICURA.

Internetsprache weist besondere Merkmale auf, denn neben dem verbalen Text sind auch andere Elemente wichtig: die Reaktionszeit, das Fehlen einer Antwort sowie die umfangreiche Verwendung von Bild- und Multimedia-Elementen. Greg Myers (2010: 15) verwendet in diesem Zusammenhang den Begriff – und das Sprachspiel – aural materials: Bild-, Multimedia- und Sprachmaterial haben im Computer Mediated Communication (CMC) als Referent ein bestimmtes Interpretationsfeld. In dieser Perspektive funktioniert verbale Sprache als Aktivator der möglichen inferentialen Wege und Kontexte innerhalb unserer Welt. Wichtig sind die Kultur- und Lebenserfahrungen der Teilnehmer (Basile 2012: 21), die uns ermöglichen die Nachricht zu verstehen und an der Kommunikation teilzunehmen. Die indexikalische Rolle der verbalen Sprache in Bezug auf Bilder und Multimedia, so wie sie in der Online-Kommunikation verwendet wird, ist von zentraler Bedeutung. Die Einbeziehung dieser Referenzdatei erregt die Aufmerksamkeit der Leser: Das Multimedia-Material ist sowohl ein integraler Bestandteil der Interaktion als auch deren Ausdrucksweise, Focus des Gesprächs und gemeinsame Bildsprache. Die Anwendungsbereiche sind vielfältig, denn der Prozess des Bildlesens ist in der Rezeption, aber auch in der künstlerischen Produktion, in der Werbung, der politischen Propaganda und darüber hinaus in der multimedialen Kommunikation präsent. Die Konglomerate von Sprache und Bild sind in der Lage, komplexe Begriffe zu synthetisieren, aber auch in der Erinnerung der Empfänger genau zu haften, und zwar aufgrund ihres gemischten Codes und ihrer synästhetischen Natur. Dies ist funktional für die digitale Kommunikation, die sich auf die phatischen und spielerischen Aspekte der Interaktion konzentriert. Die Auswirkungen auf die sprachliche Verwendung sind zweifellos einer der interessantesten und aktuellsten Aspekte dieser Art von hybriden Kommunikation, die Neuheit liegt nicht so sehr in der Wahl einer medienübergreifenden expressiven Dimension – auch in der Vergangenheit vielseitig bezeugt –, sondern in ihrer aktuellen Verbreitung, denn sie ist in der Tat die normale kommunikative Dimension für eine immer größere Anzahl von Benutzern geworden. ; What happens when different linguistic awareness, apart from being separated from the era, from the geographical area of origin or from social differentiation, is not only pertinent to different linguistic dimensions, but also to different semiotic domains? This is what occurs every time we communicate on a social network: digital interaction is, in fact, the hybrid field of communication par excellence, in which a mixture of different languages is superimposed on different codes. It is precisely the new expressive needs and the new communicative situations that push towards linguistic innovations; it therefore seems interesting to take into account the importance assumed by the visual repertoire in the spontaneous use of new media as well as the particular strategies of construction of the meaning that cannot be separated from these second dimensions. The role of digital communication has been addressed through research using different scientific perspectives: this project investigates how different research areas, apparently distant from each other, can productively interact with the scientific landscape of language sciences, of image and communication. We should be aware of these other functions of the language in digital use to be able to deal with all the innovations connected to it without prejudice. The indexical function of language has a crucial role in the use of verbal language on the Internet, which is associated with the presence of a shared archive of reference and determines a new kind of inferentiality in the receiver. Online Conversation, in fact, allows actions that are not necessarily present in the vis-a-vis verbal exchange, but which are instead specific to FB, Twitter, G +, Instagram, Flickr and other social networks: the sharing of various multimedia material, the option to retrieve messages related to a specific topic and the possibility to gloss it. The multimedia material thus becomes simultaneously an integral part of the communication and expressive modality, focus of the discourse and shared metaphorical language. We are faced with a metamorphosis of the media communication structure that overlaps written text and image. The digital dimension assumed by communication in recent years has made it possible to focus more clearly on the model of these conglomerates. Internet, especially social media, in fact, allows us to observe these conglomerates of language and image while speakers spontaneously create them. This research proposes a transversal path that considers all the semiotic domains normally involved in digital communication, proposing the formulation of an updated model of the dynamics of linguistic hybridization of the current digital dimension. ; Cosa avviene quando coscienze linguistiche distinte, oltre ad essere separate dall'epoca, dall'area geografica di provenienza o dalla differenziazione sociale, dalle diverse dimensioni linguistiche, appartengono anche a domini semiotici diversi? È quel che accade ogni volta che comunichiamo in rete, l'interazione digitale è infatti l'ambito di comunicazione ibrido per eccellenza: in esso alla mescolanza di lingue diverse si sovrappone la mescolanza di codici diversi. Partendo dal presupposto che siano i nuovi bisogni espressivi e le nuove situazioni comunicative a spingere verso le innovazioni linguistiche, sembra dunque interessante tener conto del rilievo assunto dal repertorio visuale – e più in generale multimodale – nell'uso spontaneo dei nuovi media e constatare come le particolari strategie di costruzione del significato attualmente in atto non possano ormai più prescindere da queste seconde dimensioni. Del loro peso nell'uso digitale della lingua è bene avere consapevolezza per affrontare senza pregiudizi tutte le novità ad essa connesse. Un ruolo di centrale importanza nell'approccio al linguaggio verbale in Internet è legato alla funzione indessicale della lingua che, unito alla presenza di un archivio di riferimento di conoscenze del mondo condiviso, innesca un nuovo tipo d'inferenzialità nel ricevente. La conversazione attraverso i social network consente infatti azioni che non necessariamente sono presenti nello scambio vis-a-vis, ma che invece sono peculiari di Facebook, Twitter, G+, Instagram, Flickr e in generale dei social network: la condivisione di materiale multimediale di vario genere, l'opzione di richiamare i messaggi relativi a un tema specifico e la possibilità di glossarlo. Il materiale multimediale diventa così al tempo stesso parte integrante della comunicazione e modalità espressiva, focus del discorso e linguaggio metaforico condiviso. Questo lavoro di ricerca indaga come ambiti di ricerca diversi, e apparentemente distanti fra loro, possano interagire produttivamente con il panorama scientifico delle scienze del linguaggio, dell'immagine e della comunicazione, giungendo alla formulazione di un modello aggiornato dell'ibridazione linguistica che caratterizza la comunicazione in rete.

Trieste è stata, per un certo periodo di tempo, un privilegiato punto di osservazione sui principali fatti del mondo, in quanto sede di importanti compagnie di navigazione e di assicurazioni che fondavano i loro traffici e i loro interessi sulla raccolta e l'analisi puntuale della situazione internazionale. Infatti il giornalista triestino Silvio Benco dimostra notevole attenzione per la "geopolitica", una disciplina che si afferma alla fine del XIX secolo come strumento di interpretazione dei fatti della politica internazionale in relazione alla geografia terrestre. Grazie agli strumenti scientifici della geopolitica, egli è in grado di esaminare la trasformazione degli equilibri internazionali nei primi 50 anni del XX secolo, prestando attenzione ad alcuni aspetti molto importanti: la corsa agli armamenti delle grandi potenze europee per ottenere il predominio marittimo con spese così pesanti da pregiudicare l'economia dei singoli Stati; l'affermazione di nuove potenze (Giappone e Stati Uniti) che si contendono l'Oceano Pacifico e il declino dell'Impero russo messo in crisi dalla grave situazione interna; il declino dell'Europa dove i sistemi politici sembrano troppo fragili ed incapaci di dare vita ad una società realmente democratica, in essi prevalgono le spinte autoritarie e l'ascesa delle caste militari in pieno accordo con i circoli finanziari e industriali; la crisi balcanica che accelera il processo di dissoluzione dell'Impero austro-ungarico e dell'Impero ottomano, aprendo un pericoloso varco negli equilibri dell'Europa sud orientale. Infine, dopo la seconda guerra mondiale, Silvio Benco ripone molta fiducia nella possibilità di costruire un nuovo spirito europeo in considerazione degli errori che hanno portato ad un conflitto più terribile del precedente. Benco è consapevole che l'Europa ha esaurito il suo ruolo storico rinunciando da tempo alla cultura e allo spirito liberale, il continente sembra escluso dal futuro. La maggiore preoccupazione di Benco è la perdita di identità: egli è attratto dal progresso e dalla modernità ma guarda con diffidenza i grandi movimenti di massa che sembrano non controllabili. ; U određenom povijesnom razdoblju Trst je bio istaknuto mjesto za promatranje glavnih svjetskih događanja jer je bio sjedište važnih pomorskih i osiguravateljskih kompanija koje su temeljile svoj promet i interese na prikupljanju podataka i raščlambi međunarodne situacije. Tršćanski je novinar Silvio Benco pokazivao znatan interes za geopolitiku, disciplinu koja se krajem XIX. stoljeća potvrdila kao sredstvo za tumačenje događanja u međunarodnoj politici u odnosu na zemljopisne okolnosti. Zahvaljujući znanstvenom instrumentariju geopolitike bio je u stanju razmatrati promjene međunarodne ravnoteže u prvih pedeset godina XX. stoljeća posvećujući pozornost pojedinim vrlo važnim gledištima: utrci u naoružanju velikih europskih sila kako bi postigle pomorsku prevlast uz tako velike troškove da su naškodili gospodarstvu pojedinih država; potvrđivanju novih sila (Japana i Sjedinjenih Američkih Država) koje su se otimale za Tihi ocean i opadanju Ruskoga Carstva upaloga u krizu zbog teškoga unutarnjeg stanja; slabljenju Europe u kojoj su politički sustavi pokazivali krhkost i nesposobnost da oživotvore stvarno demokratsko društvo i u kojoj su prevladavala autoritarna stremljenja i uspon vojnih staleža u punoj suglasnosti s financijskim i industrijskim krugovima; balkanskoj krizi koja će ubrzati proces raspadanja Austro-Ugarskog i Osmanskog Carstva otvarajući opasnu pukotinu u ravnoteži Jugoistočne Europe. Konačno, poslije Drugoga svjetskog rata Silvio Benco vjerovao je u mogućnost izgradnje novoga europskoga duha s obzirom na pogreške koje su dovele do toga sukoba koji je bio strašniji od prethodnoga. Benco je bio svjestan da je Europa iscrpila svoju povijesnu ulogu odrekavši se odavno kulture i liberalnoga duha, da je kontinent izgledao isključen iz budućnosti. Glavna je Bencova preokupacija bila gubitak identiteta: bio je znatiželjan prema napretku i modernosti, ali je s nepovjerenjem gledao na velike masovne pokrete, za koje nije smatrao da ih je moguće držati pod nadzorom. ; At a certain point in history, Trieste was a crucial place for observing main political events due to its role as a centre of important naval and insurance companies which based their trade and interests on collecting data and analyzing the international affairs. Silvio Benco, a journalist from Trieste, showed interest for geopolitics, a discipline which proved to be a useful instrument for analyzing international political events in regard to geographical circumstances at the end of the 19th century. Thanks to the scientific instruments of geopolitics, he was able to investigate the changes in the international balance of the first half of the 20th century, giving much attention to certain important aspects: the arms race of great European countries over the domination of the sea which resulted in an expense so large that it damaged the economies of certain countries, the appearance of new political powers (Japan and United States of America) which fought over the domination of Pacific, the decline of Russian Empire which was in deep crisis because of hard inner turbulence, the weakness of European countries, whose political systems were becoming more fragile and were unable to properly shift towards democratic societies and were dominated by authoritarianism and the rise of military class with the full approval of financial and industrial circles; the crisis of Balkans which will accelerate the decline of Austrian-Hungarian Empire and Ottoman Empire, revealing a dangerous crack in the balance of South-East Europe. Finally, after Second World War, Silvio Benco believed that a new European spirit could be created considering the mistakes which created a conflict even more terrifying than the one before. Benco was aware that Europe's historical role had faded when it gave up its culture and liberal spirit, that the continent was excluded from the process of creating the future. Benco's main concern was the loss of identity: he was curious to see what the progress and modern times shall bring, but he did not trust the great mass movements, he believed they could not be kept under control.

Yukarı Dicle bölgesi, Güneydoğu Anadolu dağ sistemi içerisinde önemli bir alanı temsil etmekte olup, söz konusu özellik Mezopotamya çukur bölgesini hem kuzey hem de doğu Anadolu alanlarına bağlayan bir rol oynamasına imkan sağlayan coğrafi konumu ile ilişkilidir. Dicle nehrinin yukarı çığırında son otuz yılda gerçekleştirilen arkeolojik araştırmalar sayesinde, yerel bir kültürel sistemin tanımlanmasını sağlayacak yeni önemli göstergelere ek olarak, gerek bölge içerisinde gerekse ötesinde zamandizinsel ayrımlar ve eşzamanlılıklara açıklık getirmekte kullanılabilecek kapsamlı bir veri bütüncesi de elde edilmiştir. Bu kitap, Erken ve Orta Tunç Çağı'nın son kısmına ilişkin yakın dönemde yürütülen arkeolojik etkinliklerin sonuçlarını araştırmayı amaçlamaktadır. Yayımlanan verilerin ayrıntılı bir çözümlemesinden başlayarak yerleşkeler, stratigrafi, mimari, çanak çömlekler, bölgesel bağlantılar ve zamandizine ilişkin temel konular ele alınmıştır. Ṭūr ʿAbdīn tepelerinin kuzeyinde, yüksek Güneydoğu Torosların eteklerinde yer alan Yukarı Dicle bölgesi, arkeolojik bulgular açısından tutarlı ve uyumlu bir görüntü çizmektedir. Yürütülen araştırma ve kazılar, vadideki kayda değer bir yerleşim döneminin, ufak boyutlu yerleşimlerin Dicle taşkın ovası kenarındaki akarsu taraçalarında ve ana akarsu kolları boyunca kurulma eğilimi içerisinde oldukları M.Ö. III. binyılın sonu ile M.Ö. II. binyılın ilk yarısı arasında tarihlendirilmesi gerektiğini belgelemektedir. Bunların çoğu, iri yapılar ya da yapı bütünleri ile komşu bölgelerdeki eşzamanlı seramik geleneklerinden farklı nitelikteki yerel bir seramik topluluğu tarafından karakterize edilmektedir. Ağırlıklı olarak kırmızı-kahverengi astarlı ve boyalı çömleklerden oluşan seramik topluluğu, yerel sistemin tanımlanması ve Yukarı Dicle bölgesindeki sahalararası kültürel bağlantıların belirlenmesi açısından önem taşımaktadır. Alanda ele geçirdiğimiz buluntuların büyük kısmını teşkil eden çanak çömlek parçalarının yaygın olarak yer alışı, halihazırda araştırmaların temelini oluşturmalarını sağlamaktadır. Özellikle son dönemdeki araştırmaların üzerinde yoğunlaştığı Yukarı Dicle bölgesinde ele geçirilen çanak çömlekler, diğer buluntu kategorileri ve alandaki varlıklarına kıyasla, yalnızca farklı katman bağlamları dahilinde değil aynı zamanda henüz kazılmamış alanların yüzeylerinde de dikkat çekici nitelikte olup; bu belirgin coğrafi alandaki maddi üretimin belirleyici özelliklerini saptamak ve Yukarı Dicle bölgesindeki kültürel gelişimi daha geniş bir yelpazede yorumlayabilmek adına en güvenilir araçlardan biri olma özelliğine sahiptir. Coğrafi ve tarihi nitelikli kısa önsöz hariç (Bölüm 1), kitabın esas içeriğini bölgede yürütülan arkeolojik araştırmalar ve çözümlemeleri olusturmaktadır (Bölüm 2 & 4). İkinci bölümün konusu, araştırılan alanlar ve kazılan verleşimler olup (Bölüm 2); söz konusu alanlar, bugün itibarıyla sahip olduğumuz arkeolojik bilgilerin en üst seviyesine ışık tutmaktadır. Bu konuda bir diğer önemli katkı sunan Hirbermerdon Tepe'deki kazılar kitabın üçüncü bölümünün ana konusunu teşkil etmekte ve yerleşim evreleri ve ilgili çömlek buluntularını (3.4) da içeren arkeolojik bağlam (3.2) üzerine çoğunluğu yayımlanmamış akla yatkın önermelerde de bulunulmaktadır. Çanak çömlek parçalarının gerek teknolojik gerekse biçimsel açıdan sınıflandırılması (3.3) ile, alandaki varlıklarının mekansal ve zamansal devamlılık özellikleri ve çanak çömlek çeşitlerinin analizine geniş yer ayrılmıştır. Ayrıca temel küçük buluntular da gerek bölgesel gerekse zamandizinsel çerçeve açısından yorumlanmış ve ilgili ögelerle birlikte değerlendirilmiştir (3.5). Seramik buluntularının ayrıntılı bir analizini gerçekleştirebilmek adına yararlandığımız temel bilgi kaynağı Hirbemerdon Tepe höyüğünde gün ışığına çıkarılan yapılar bütünü olmakla birlikte, yerleşimde açılan sondajlardan elde edilen bulgulardan da yararlanılmıştır. Dicle nehrinin sağ kıyısında yer alan Hirbermerdon Tepe'de gerçekleştirilen ilk kazı dönemi (2005-2007), yararlı arkeolojik verileri göz önüne sermenin ötesinde, çoğunluğu M.Ö II. binyılın ilk kısmına tarihlendirilen bol miktarda çanak çömlek buluntusu ve buluntu elde edilmesini de sağlamıştır. Farklı katmanlara ait yeni veriler sunan Hirbermerdon Tepe, böylece Yukarı Dicle vadisinin kültürel profilini belirlemek adına önemli bir katkıda bulunmaktadır. Kazılar, her biri form ve teknolojik özellikleri sayesinde belirlenen üç ana seramik evresi sıralamasını gün ışığına çıkarmıştır (3.6). Yaklaşık olarak Erken Tunç Çağı'nın sonlarına, yani Erken Tunç Çağı III-IV'e (Erken Cezire III-V'in sonu) tarihlendirilen erken evre (1. Evre), kırmızı-kahverengi boya astarlı çanak çömlekler (RBWW) ve koyu turuncu ağızlı çanaklar (DROB) tarafından; Orta Tunç Çağı'na tarihlendirilen orta evre (2. Evre), çoğunlukla kırmızı-kahverengi boya astarlı çanak çömlekler ve şerit boyama çömlekler (band painted ware) tarafından karakterize edilmektedir. Son evre ise (3. Evre) Orta Tunç Çağı ile kırmızı-kahverengi boya astarlı çömleklerden oluşan karmaşık bir repertuvarı gözler önüne sermekte ve Geç Tunç Çağı'na tarihlendirilen Habur ile Nuzi çömlek parçalarını da içermektedir. Hirbemerdon'da Geç Tunç Çağı'na ait kırmızı-kahverengi boya astarlı çömlek bulunup bulunmadığı henüz kesinlik kazanmamıştır. Seramik repertuvarının teknolojik ve biçimsel özellikleri kapsamında tartışılması ve bölgesel bir bağlama yerleştirilmesine ayrıca bir bölüm ayrılmış (3.7) olup; yerel seramik sistemi ile komşu bölgelerdekiler arasındaki ilişkinin altını çizebilmek adına, eldeki veriler diğer sit alanları ve bölgelerden elde edilenlerle karşılaştırılmıştır. Bölümün sonunda ise, bölgesel dönemlendirmeye ilişkin yorumlar yer almakta ve repertuvar için bir tarihlendirme önerisi sunulmaktadır. Bölüm 4, Yukarı Dicle bölgesindeki yerleşim düzeninin gelişimi, yapılar ile elde edilen çanak çömlekler ve önemli küçük buluntulara ilişkin bazı genel yorumlar sunmaktadır. Halihazırda yayımlanmış ve mevcut veriler ile Hirbemerdon Tepe'den elde edilen bulgulara dayanan bu araştırmanın sonuçlarına göre, yerel Orta Tunç Çağı kültürünün yükselişinin M.Ö. III. ile II. binyıl arasındaki geçiş dönemine tarihlendirilmesi gerekmektedir. Yukarı Dicle topluluklarının en etkin oldukları dönemin ise M.Ö. 19. ile 17. yüzyıllar arasına tarihlendirilmesi gerekmekte olup, söz konusu dönem kırmızı kahverengi astarlı/ boyalı çömleklerin ana üretim dönemiyle örtüşmektedir. Yukarı Dicle bölgesine özgü ortak bir seramik repertuvarı tespit edilebilmekte ve özellikle kırmızı-kahverengi boya astarlı çömlekler (RBWW), kırmızı-kahverengi perdahlı çömlekler (RBBW), koyu turuncu ağızlı çanaklar (DROB/DROW) ve çömleğin yüzünü tamamen ya da kısmen örtmek ve dekore etmek amacıyla kullanılan kırmızı-kahverengi astarların karakterize ettiği şerit boyama çömleklerin (BD) varlığı dikkat çekmektedir. Çömlek şekillerinin münferit parçalarını ile paralellik gösteren unsurlara Anadolu ve Suriye'deki Yukarı Fırat bölgesi, Belih Vadisi, Yukarı Habur ve Kuzey Irak düzlük arazileri ve bazen yüksek Anadolu arazilerini de içine alan yaygın bir coğrafyada rastlanmak olsa da, çanak çömleklerin maruz kaldığı yüzey işlemlerinin kendine özgü yerel bir özellik taşıması nedeniyle Dicle vadisi kültürünün belirgin bir ifadesi olarak kabul edilmesi gerekmektedir. Kırmızı-kahverengi astarlı ve boyalı çömleklerin hayli yüksek bir yüzdeye sahip oluşu, Güneydoğu Toros sıradağları ile Van dağ sırasının güneybatısında yer alan Ṭūr ʿAbdīn yüksek arazileri arasında yerel geleneğe yakından bağlı kalmış kendine özgü bir seramik bölgesinin varlığını ileri sürer niteliktedir. Kırmızı-kahverengi çömlekler (DROB/DROW, RBWW, BD), Dicle nehri bölgesindeki aynı imalat geleneğinin ürünleridir. Büyük olasılıkla koyu turuncu ağızlı çanaklar (DROB) M.Ö. II. binyılın başlarında bazı sınırlı istisnalar hariç kullanımdan kalkmış olduğu halde, kırmızı-kahverengi boya astarlı çömlekler (RBWW) ise Orta Tunç Çağı'nın tamamı boyunca ve muhtemelen Geç Tunç Çağı'nın başlarına kadar var olmaya devam etmiştir. Dicle çanak çömlek seçkisi, Fırat bölgesinden Cezire'ye kadar uzanan farklı akımlardan etkilenmiş olup; etkileşimin bazı dönemlerle oldukça yoğun, bazen ise daha seyrek nitelikte olduğu belirlenmiştir. Sonuç kısmını teşkil eden Bölüm 5'te ise, türdeşliğin Dicle Bölgesi'ndeki maddi kültür bağlamında toplumsal ve kültürel değeri araştırılmakta ve belki de siyasi oluşumlarla ilintili bir genel örgütlenmenin varlığına ilişkin görüşler ileri sürülmektedir. Kırmızı-kahverengi seramik tarafından karakterize edilen sit alanları, Erken ve Orta Tunç Çağı arasındaki kültürel devamlılığa dair kanıtlar sunmaktadır. Verilerden hareketle, yerel toplumsal ve siyasi düzenin bir noktada değişime uğradığı ve çok işlevli yapılar barındıran küçük yerleşkeler etrafında odaklanan yeni bir yerleşim düzenine geçildiği ve bu değişimin başta kırmızı-kahverengi boya astarlı çömlekler (RBWW) ve koyu turuncu ağızlı çanaklar (DROB) olmak üzere, kırmızı-kahverengi çömlek gruplarının üretildiği yerleşim alanlarının gelişimiyle özdeşleştirilebileceği varsayımında bulunmak mümkündür. Erken Tunç Çağı dönemine dair fazla bir yorumda bulunmak mümkün değildir. M.Ö III. binyılın ikinci yarısına ait ya da son yüzyıllarına tarihlendirilen buluntular ve katmanlar, birkaç sit alanında gün ışığına çıkartılmasına rağmen, hiçbiri açık bir stratigrafik sıralama ya da nispeten bütünlüklü bir bağlamlar topluluğu sunmamaktadır. Kalıntılar, bir sonraki dönem olan Orta Tunç Çağı'ndakilere kıyasla cılız kalmakta ve sit alanının kenar noktalarında yer almaktadır. Vadi bu dönemde önemli yerleşimlerden neredeyse tamamen yoksun olup, bunun nedeni muhtemelen yerleşim düzeninin Orta Tunç Çağı'ndakinden hayli farklı ve/veya arkeolojik açıdan kolayca tespit edilemez nitelikte oluşudur. Bazı sit alanlarından oldukça seyrek bulgular elde edilmiş (gömütler, duvar ve zeminlerin bazı bölümleri, çanak çömlek parçaları), fakat bugün itibarıyla kayda değer herhangi bir katmana rastlanmamıştır. Gel gelelim ince katmanların kısa ve aralıklı yerleşim dönemlerine işaret etmesi mümkündür. Elbette bazı ana höyüklerin altında henüz gün ışığına çıkartılmamış kayde değer M. Ö III. binyıl yerleşimlerinin yer alma olasılığı bulunmakla birlikte, henüz bu yönde somut herhangi bir kanıt ele geçirilmemiş, Pornak ve Pir Hüseyin'deki olası geniş yerleşke buluntuları da nehir boyunca ilerleyen vadi bağlamında neredeyse fark edilmeyecek kadar ufak yerleşkelerden ibaret kırsal bir arazi şeklinde beliren genel görüntüyü değiştirecek nitelikte değildir. Muhtemelen M.Ö III. ile II. binyıl arasında geçiş döneminde vadideki yerleşke ve topluluklar, yerleşim alanlarının artması suretiyle bir yeniden yapılanma süreci yaşamış; söz konusu süreç, Yukarı Dicle bölgesinde yaşayan gerek yerleşik gerekse yerel toplumun parçası olan hareketli grupların toplumsal karmaşıklığının gelişmesini tetikleyen ve bu sayede topluluklar arasında yeni etkileşim, kontrol ve idare yöntemleri meydana getiren, niteliği henüz belirsiz fakat önemli bazı değişiklikleri takiben hayata geçmiştir. Bu dönemde, muhtemelen M.Ö III. binyıl sosyopolitik düzeninin belirgin özelliği olan gevşek köy örgütlenmelerine kıyasla daha karmaşık bir toplumsal yapı geliştirilmiştir. Örneğin Giricano, Salat Tepe, Hirbemerdon Tepe'de bulunan ve Orta Tunç Çağı'na tarihlendirilen yapılara ve birleşik mimari komplekslere ait bölümler ile benzer mimari özellikler taşıyan Kavuşan ve Üçtepe kalıntıları, muhtemelen üretim kaynakları üzerinde belirli denetim yöntemlerinin uygulandığı bir toplum planlaması düzenine ya da yerel ekonomik yaşantı yapılanmasına işaret etmekle birlikte, merkezi bir güce biat edildiğini ima etmek için yeterli bir karmaşıklık seviyesinde olmadığı görülmektedir. Yapı ve buluntular elit bir sınıfın varlığını doğrulamamakta olup, yerel ekonomi yönetimini mütevazı ölçekte organize eden ufak toplulukların varlığını ortaya koymaktadır. Söz konusu sitler arasında bir hiyerarşi olduğunu iddia etmeye yetecek bulguya sahip olmamamıza rağmen, eşgüdüm bağlamında önemli bir rol üstlendiklerini ve toplulukları kendilerine çeken, üretilen ürünlerin işlendiği, hayvancılık, tarım, avcılık ve dağlar arası ticaretten elde edilen malların depolandığı ve aynı zamanda toplumsal ve dini nitelikli eylemlerin gerçekleştirildiği önemli birer merkez teşkil ettikleri görülmektedir. Yerleşim yoğunluğundaki artış, yöreye özgü grupların sosyoekonomik anlamdaki yeniden yapılanmasının göstergesi olarak kabul edilebilir. Bu yenilenme süreci, ticari bir ağın kurulmasına ve/veya temel geçim etkinlikleri arasındaki dengede meydana gelen bir değişime ya da bölgeye yeni toplulukların gelişi gibi diğer dış etkenlere de bağlantılandırılabilir. Aynı şekilde önemli olabilecek bir başka faktör ise, aynı grup veya kabile içerisindeki iki farklı kesim, diğer bir deyişle yerleşikler (çoğunlukla çiftçi) ve seyyar (yaylacı çobanlar ve göçebeler) arasındaki ilişkinin değişmesi ve bu sayede bütünleşik bir ekonomi ile genişlemiş bir sosyo-politik düzenin gelişmesine neden olmasıdır. Şimdilik yerli toplumun gelişiminin olası nedenleri üzerine tahmin yürütmekle yetinmek zorundayız. Söz konusu iki kesim, yani aynı grup ya da kabile içerisindeki yerleşikler ve seyyarlar arasındaki ilişki ve bu ilişkinin yol açtığı bütünleşik bir ekonomi ile genişlemiş bir sosyopolitik düzenin gelişmesi olguları, Yukarı Dicle bölgesinde M.Ö III. binyılda hayat bulan yeni bir toplum yapısının temellerini teşkil etmekteydi. Daha karmaşık bir süreci basite indirgemek suretiyle zihnimizde bir senaryo canlandırmak gerekirse, bu bölgede yaşadıkları antik metinler ve modern araştırmalarca doğrulanan göçebe ya da yarı göçebe çoban gruplarının farklı gerekçelerle tarımsal etkinlikler ve köy yaşantısına geçmeye karar verdiklerini ve bu amaçla dağlar, vadiler ve stepler arasında önceleri yüzyıllar boyunca mevsimlik göç ve yaylacılık çerçevesinde yararlandıkları alanlardan birine yerleşmeyi seçtiklerini; grubun diğer kısmının ise sürülerle geleneksel rotaları izleyerek ilerledikleri ve yerleşik topluluklarla etkileşime devam ettiklerini düşünmek mümkündür. Eldeki mevcut yazılı belgeler yetersiz olup, güney şehir devletleriyle etkileşim ve ticaret ağlarına katılım yöntemlerinin belirlenmesine henüz imkan sağlamamaktadır. Yerel toplulukların sosyal ve ekonomik yapılarının yeniden düzenlenmesi olgusu Orta Tunç Çağı toplumlarının belirgin bir özelliği olarak öne çıkmakta; nitekim söz konusu toplumların önce M.Ö II. binyıl ve takiben M.Ö I. binyıl boyunca yerel niteliklerine sıkıca bağlı kaldıkları ya da güney imparatorluklarının sabit sömürgeleştirme girişimleri ve baskılarına rağmen, zaman zaman Anadolu'nun doğusuna yöneldikleri görülmektedir. Bu durumun toplumsal ve tarihsel değerinin önemli çıkarımlarından birine, yerel toplumun farklı unsurları ve üyelerinin bu arkeolojik arazi kapsamında üstlendikleri roller üzerinden ulaşmak mümkündür. Oluşturduğumuz taslak doğru ise, M.Ö III. binyıla tarihlendirilen sitlerin azlığı ya da başka bir ifadeyle bu yerleşim alanlarının sınırlı görünürlükte oluşlarının, dengesiz bir yerleşme düzenine işaret ediyor olabilir. Zira nüfusun büyük bir kısmı, bölge şartlarına en iyi uyum gösterme yöntemi olarak seyyar, yarı göçmen ya da göçmen bir yaşam tarzını tercih etmiştir. Yukarı Dicle vadisi örneğinde ise, sistemin karmaşıklaşması ve yerel toplumdaki dönüşümün tetiklenmesinde ticaret ağlarının mı yoksa yerel gruplar arasındaki belki de Akkadların bölgedeki etkilerini artırmaları sonucu doğan dinamiklerin mi etkili olduğunu sorgulamamız mümkündür. Vadi, maddi kültürü ve özellikle de çanak çömlek geleneği açısından kendisini çevreleyen diğer bölgelerden ayrılan bir niteliğe sahiptir. Aslında Dicle kültürünün kendine has ve özel konumu, birçok yüzyıl boyunca metinsel herhangi bir ize rastlanmaması, Mezopotamyalıların bölgeyi kontrol altına almakta yaşadıkları zorluklar ve maddi kalıntıların özellikleri, bu alanın iyi tanımlanmış ve belirgin bir kültürel ve belki de siyasi oluşuma ev sahipliği yaptığını düşündürmekte ve bunun bağlantılı olarak, kırmızı-kahverengi seramiklerin varlığı ile karakterize edilen yerleşkelerin gelişiminden de anlaşıldığı üzere, M.Ö III. binyılda gerçekleşen değişimlere de yön verdiği ihtimalini güçlendirmektedir. Yukarı Dicle'deki kazılarda gün ışığına çıkartılan kalıntıların Hurri medeniyetinin doğrudan bir ifadesi olarak kabul edilip edilemeyeceği ise, şimdilik ilginç fakat metinsel kanıtların yokluğunda ispat edilemeyecek bir varsayımın ötesine geçememektedir. Ancak Yukarı Dicle bölgesinde yakın dönemde yürütülen araştırmalar, M.Ö. III. binyılın sonu ile M.Ö. II. binyılın başı arasında Anadolu'nun güneydoğusunda yaşayan ve Antik Yakın Doğu'nun tarihsel arka planı kapsamında henüz tam anlamıyla belirlenememiş de olsa önemli bir rol oynayan toplulukların daha iyi tanımlanabilmeleri adına yeni ve önemli bazı kanıtlar elde edilmesini sağlamıştır. ; La regione attraversata dal corso superiore del fiume Tigri, in Turchia sud-orientale, è stata per molto tempo un'area poco conosciuta dal punto di vista archeologico. L'intensificarsi delle ricerche sul campo, a partire dagli anni novanta del secolo scorso, ha prodotto le evidenze su cui basare una prima ricostruzione della storia dell'insediamento e della cultura materiale di questi territori, tra le alte terre anatolico-orientali e le pianure mesopotamiche. I risultati degli scavi e le ricognizioni indicano che tra la fine del Bronzo Antico e l'inizio del Bronzo Medio giunge a maturazione un processo di trasformazione e riorganizzazione delle comunità locali. La comparsa di ampi complessi architettonici ed edifici in siti di medio-piccole dimensioni, caratterizzati da un particolare repertorio di oggetti e da ceramiche rosso-brune, potrebbe nascondere la formazione di realtà socio-politiche più strutturate rispetto a quelle del periodo precedente ed essere espressione di quel mondo khurrita che avrebbe avuto proprio nella regione del Tigri, secondo le ricostruzioni storiche, una delle zone di insediamento principale. ; The Upper Tigris region represents an important area within the mountainous system of south-eastern Anatolia and its relevance is related to its geographical position that plays a role in connecting the Mesopotamian lowlands to both northern and eastern Anatolian areas. Archaeological researches carried out during the last thirty years along the upper course of the Tigris river have provided new important evidence for the definition of a local cultural horizon and a large corpus of data that may be used to clarify chronological divisions and synchronism within the region itself and beyond. The aim of this book is to investigate the results of the recent archaeological activities concerning the final part of the Early and the Middle Bronze Age. Starting from a detailed analysis of the published data, central issues concerning settlements, stratigraphy, architecture, pottery, regional links, and chronology have been treated. The region of the Upper Tigris river, north of the Ṭūr ʿAbdīn hills and at the foot of the high south-eastern Anatolian mountains, show a coherent picture in terms of archaeological evidence. Surveys and excavations have documented that an important occupational period of the valley should be dated back to the end of the 3rd and the first half of the 2nd millennium BC, when mainly small sized settlements tend to be established on the river terraces on the edge of the Tigris floodplain and along the main river tributaries. Many of them are characterized by large buildings or architectural complexes and the presence of a typical ceramic assemblage which appears to be distinct from the other contemporaneous ceramic traditions of the neighbouring regions. The assemblage of pottery, mainly red-brown slipped and painted wares, is important for the definition of a local horizon and for the identification of intersite cultural connections in the upper Tigris region. The ubiquity of pots sherds, essentially representing the bulk of what we found in the field, make them currently the basis of this investigation. In the particular case of the Upper Tigris, area of recent investigation, the pottery is remarkable when compared with other categories of finds and their presence, not only in stratified contexts but also on the surface of non-excavated sites, makes one of the most reliable tools for characterizing the material production of this specific geographical area and interpreting wider features of the cultural development in the Upper Tigris. A part a brief geographical and historical introduction (Chapter 1), the core of the book is represented by the results of the archaeological researches in the region and their analysis (Chapters 2 and 4). Surveyed areas and the excavated sites are the subjects of the second chapter (Chapter 2) that provides also the current state of the art for our archaeological knowledge. An important contribution is offered by the excavations at Hirbemerdon Tepe and to this site is dedicated the Chapter 3 where is reasoned argument of the archaeological context (3.2) with its phases of occupation and associated pottery (3.4), mainly unpublished. Much space is given to the classification of pottery sherds (3.3) both in technological and morphological terms and the analysis of spatial and diachronic occurrence of wares and types. Also main small findings are interpreted and contextualized in the regional and chronological frameworks (3.5). Our primary source of information for a detailed analysis of the pottery is the architectural complex, discovered on the mound of Hirbemerdon Tepe but also the evidence from other soundings opened on the site. The first excavations campaigns (2005-2007) carried out at Hirbermerdon Tepe, on the right bank of Tigris river, yielded good archaeological contexts and a conspicuous amount of pottery and artefacts mainly dating back to the first part of the 2nd millennium BC. Providing a new set of stratified data, Hirbemerdon Tepe offers an important contribution to defining the cultural profile of the Upper Tigris valley area. The excavations provided us with a sequence of three main ceramic phases, each individuated by morphological and technological attributes (3.6). The early phase (Fase 1), dating to the end of the Early Bronze Age, approximately to Early Bronze Age III-IV (end of Early Jazirah III-V), is characterized by the presence of an early version of RBWW and DROB; the middle phase (Fase 2), dated to the Middle Bronze Age, is characterized mainly by RBWW and band painted ware. The last phase (Fase 3) comprises a mixed assemblage with RBWW types of MBA date and others in common ware together with some Khabur and Nuzi sherds of Late Bronze Age date. It is not ascertained that at Hirbemerdon exists RBWW of LBA date. A section is dedicated to discuss the pottery repertoire, its technological and morphological characteristics, and in the regional context (3.7), comparing data with those from other sites and regions in order to underline the relationship between the local ceramic horizon and those of the neighbours. The end of the chapter concerns remarks on the regional periodization and propose a date for the repertoire. Chapter 4 offers general remarks about the settlement developments, architecture, pottery and significative small finds recovered in the Upper Tigris region. According to the results of this study, based on the published data currently available and the evidence from Hirbemerdon Tepe, the rise of the local Middle Bronze Age culture has to be dated to the passage between the 3rd and the 2nd millennium. The floruit of the Upper Tigris communities has to be dated to the period between the 19th and 17th centuries that coincides with the main phase of production of the red-brown slipped/painted pottery. A common pottery horizon is widely recognizable in the Upper Tigris region, marked specifically by the presence of categories known as Red Brown Wash Ware (RBWW), Red Brown Burnished Ware (RBBW), Dark Rimmed Orange Bowls/Ware (DROB/DROW) and Band Painted Ware (BD) which are characterized by a layer of red/brown slips used to cover, entirely or partially, the surface of the pot and to decorate it. Parallels of single components of the pottery shape are geographically widespread, encompassing the Upper Euphrates in Anatolia and Syria, the Balikh area, the Upper Khabur and the northern Iraqi lowlands, sometimes the Anatolian highlands, but the particular surface treatment is a specific local characteristic and has to be considered as a distinctive expression of the Tigris valley culture. The high percentage of red-brown slipped and painted wares suggests that a proper ceramic region existed between the South-Eastern Taurus fringes and the Ṭūr ʿAbdīn uplands, south-west of the Van mountain system, resting firmly within a local tradition. Red-brown wares (DROB/DROW, RBWW, BD) are products of the same manufacturing tradition, centred on the Tigris river area. It is likely that the DROB were out of use at the beginning of 2nd millennium, a part some marginal exceptions, whereas the RBWW continued for the entire span of the Middle Bronze Age and probably until the beginning of the Late Bronze Age. The Tigris pottery assemblage experienced the effects of different influxes, from the Euphrates area and to the Jazirah, with a period of major interaction and others of less intensive contacts. In conclusion, Chapter 5 explores the social and cultural value of the homogeneity in material culture within the Tigris region, suggesting the existence of a communal organization maybe connected with political entities. The sites characterised by red-brown wares represent evidence of cultural continuity between the Early and Middle Bronze Ages. It may be assumed that at a certain point a transformation of the local social and political system occurres, with the conversion to a new settlement pattern organized around little sites with multifunctional buildings and this change is also identified by the growth of settled sites producing red-brown pottery, like DROBs and principally RBWW. Not much can be said as regards the end of the Early Bronze Age period. Findings and strata of the second half of 3rd millennium or dating to the last centuries have been exposed at few sites but none provides a clear stratigraphic sequence or fairly well articulated contexts. In general, the remains are poor compared with those of the following Middle Bronze Age and cover marginal areas of the site. The valley was almost devoid of significant settlements during this period, probably because the settlement pattern was substantially different from the Middle Bronze Age pattern and/or not easily recognizable archeologically. Some sites produced very sparse evidence (tombs, portion of walls and floors, pot-sherds) but no substantial layers have been found up to now. In fact the thin layers could indicate brief and intermittent periods of occupation. Of course there might have been considerable 3rd millennium sites not yet excavated beneath some of the major and important mounds but as yet there is no evidence for them and the possible finding of large settlements in Pornak and Pir Hüseyin do not change the general picture of a rural landscape with evanescent presence of very small sites, as for the valley along the river. Probably during the passage between the 3rd and 2nd millennium there was a reorganization of settlements and populations in the valley with an increase of settled sites, after important but unclear changes in the whole region that stimulated the growth of the social complexity among the groups inhabiting the Upper Tigris, both sedentary and mobile segments of local society, producing new forms of interaction between the communities, control and management of the resources. In this period a social structure more complex than loose village organizations that probably characterized the sociopolitical landscape of the 3rd millennium was developed. The portions of buildings and composite architectural complexes, dating to the Middle Bronze Age, found for example at Giricano, Salat Tepe, Hirbemerdon Tepe, but also the remains of Kavuşan and Üçtepe showing similar architectural features, suggest a community planning with the possible existence of a form of control over productive resources or organization of the local economic life, but not a level of complexity implying the subordination to a centralizing power. Architecture and artifacts do not confirm the presence of elites but indicate small communities organizing the management of local economy on a modest scale. We do not have elements to recognize a hierarchy between these sites yet but it seems that these played a role of coordination and were centers of attraction for populations; for processing products and storing commodities coming from herds, agriculture, hunting and intermountain trade as well as for communal and ritual performances. The growing of settlement density can be considered as an indicator of a socio-economic reorganization of indigenous groups. This regenerative process can be linked to the establishment of a commercial network and/or to a change in the balance between main subsistence activities or to other external stimuli as the arrival of newcomers. Not less important could have been the changing relation between the two segments, settled (mainly farmers) and mobile (transhumant shepherds and nomads) of the same group or tribe, developing an integrated economy and an enlarged socio-political system, At present we can only speculate about what the development of the indigenous society holds. The relation between these two segments, settled and mobile of the same group or tribe, developing an integrated economy and an enlarged socio-political system, was at the base of a new society inaugurated at the end of the 3rd millennium in the Upper Tigris. It is possible to imagine a scenario, simplifying a more complex process, where groups of shepherds, nomadic or semi-nomadic, who have lived in this area as ancient texts and modern studies confirm, decided to convert to agricultural activities and village life, for different motives, settling in one of the areas that for centuries they had used during the seasonal migrations and transhumance between mountains, valleys and steppes; whereas the other part of the group continued to bring herds along traditional routes interacting with the sedentary communities. The available textual documentation is meager and does not permit to establish yet the modalities of interaction with the southern city states as well as the involvement within commercial circuits. This new organization of the social and economic structure of the local community is a trait of the Middle Bronze Age society that in the course of the 2nd millennium and then during the 1st millennium, will keep firmly a local character or will be occasionally oriented towards eastern Anatolia in spite of the pressure and attempts at stable colonization by southern empires. An important implication of social and historical significance is involved in the role assumed by the different components and members of the local society in this archaeological landscape. If this outline is correct, the scarcity of sites dated to the 3rd millennium or otherwise, the low visibility of these settlements, might point to unstable occupation: a mobile, semi-nomadic or nomadic style of life was for most of the population the best adaptation to the surrounding regional environment. We can question if in the case of the Upper Tigris river valley it has been the trade network to generate the rise of complexity or dynamics internal to local groups (maybe stimulated after the Akkadians established their influence over the region) have had been more effective to prompt the transformation of local society. The valley represents a distinct unit from the surrounding regions with regard to its material culture and particularly its pottery tradition. Actually, the particular setting of Tigris culture, the lack of textual records for several centuries, the difficulties met by Mesopotamians to control these territories, and the characteristics of the material remains could suggest that the area was a place of a well-defined cultural and maybe political entity and resulting in the changes at the end of 3rd millennium that we can recognize in the growth of the settlements characterized by the presence of red-brown ceramics. If the archaeological remains emerged through the excavation in the Upper Tigris have to be considered direct expression of the Khurrian world is at the moment an intriguing hypothesis that in absence of textual evidence cannot be demonstrated. However the results of the recent research in the Upper Tigris provide new fundamental evidence for a better definition of the communities inhabiting the south-eastern Anatolia between the end of 3rd and the beginning of 2nd mill. BC that played an important, yet poorly defined role within the historical scenario of the Ancient Near East.