Suchergebnisse

Ævintýrið "La Belle et la Bête" eða "Fríða og dýrið", eftir Madame de Villeneuve kom út í París árið 1740. Sagan var stytt og endursögð af Madame Leprince de Beaumont en hún gaf söguna út í London árið 1756 í Magasin des enfants, fræðslu og skemmtiriti sem ætlað var enskum nemendum hennar. Í þeirri gerð varð ævintýrið þekkt víða um lönd enda var bók Beaumonts lengi notuð við frönskukennslu. Þessi fræga saga er eitt þeirra fáu frönsku bókmenntaverka sem þýdd voru á íslensku á 18. öld. Hannes Finnsson, biskup í Skálholti, þýddi söguna og birti, undir heitinu "Skrýmslið góða", í verki sínu Kvöldvökurnar 1794. Í inngangsorðum sínum að Kvöldvökunum fjallar Hannes um þýðingarstarfið og áherslur sínar sem þýðandi. Í þessari grein er rýnt í þýðingu Hannesar á þessu fræga ævintýri sem naut mikilla vinsælda hérlendis á 19. öld og þýðingin birt óstytt.

The article initially addresses the novel Kata by Steinar Bragi in the context of genre and asks to what extent it aligns itself with the crime novel, in particular the more recent brand of the crime novel wherein social issues are placed at the forefront. The point is made that Kata diverges in some important respects from even the most radical of critiques found within the parameters of the crime genre, in that it suspends the very concepts that usually ground such narratives (justice, right, and crime) and comes to the conclusion that the widespread social acceptance of violence against women delegitimizes the entire edifice of Western thinking on social justice. It is here that the article looks towards Louis Althusser's theorization 149of ideological and oppressive state apparatuses, while shifting their object from the class struggle to gender relations. Althusser's concepts are employed to shed light on the ideology that supports and enables violence against women in contemporary societies, and how the reverse of the oppressive function of the state, that is, state leniency and disinterest in prosecuting sex crimes, or creating the environment in which they are unlikely to be reported, are taken up in the novel, thematized, and in turn, fuel the rage of the protagonist. Finally, a question is raised as to the signific-ance of the fact that a novel about female rage and disempowerment is written by a male author.

This article surveys the ouevre of the Icelandic writer Jakobína Sigurðardóttir (1918-1994) on the occasion of her centenary. Various aspects of her novels, short stories, poetry and memoirs are examined, including the ways in which she presents time in her texts – time as it pertains to individual life spans and the interaction of different generations, as well as time in the life of a nation which could be said to have switched abodes in the course of the 20th Century, moving from rural to urban settings, and during this time the island nation attained sovereignty and independence. narrative is a key element in treating time and historical shifts, and attention is paid to the ways in which Sigurðardóttir both renews realist traditions and resorts to more radical narrative forms, pulling the reader into an active dialogue on gender and generational issues, on social justice and equality, as well on the routes and conditions which connect and mould places of dwelling – individual houses as well as the abode of the nation.

Julia Kristeva er einn af helstu hugsuðum póststrúktúralisma og afbyggingar og er þekkt fyrir skrif sín á sviði sálgreiningar, málvísinda og bókmennta. Hún fæddist árið 1941 í Búlgaríu og lagði stund á málvísindi við Háskólann í Sofiu áður en flutti sig um set til Parísar árið 1966. Þar fór hún í doktorsnám í bókmenntum og málvísindum sem hún lauk með ritgerð um 15. aldar rithöfundinn Antoine de La Salle og skáldsögu hans, Le Petit Jehan de Saintré. Í París kynntist hún fljótt fjölmörgum fræðimönnum á borð við Michel Foucault, Émile Benveniste, Lucien Goldmann, Roland Barthes, Claude Lévi-Strauss, Jacques Derrida, Philippe Sollers o.fl. og tók þátt í ritstjórn tímaritsins Tel Quel sem upphaflega var ætlað að fjalla um nýja og róttæka strauma í bókmenntum og menningu en lét sig einnig varða stjórnmál, ekki síst maóisma, um nokkurt skeið.

Að námi loknu fékk hún stöðu við Diderot-háskólann í París (Paris VII) en eftir að hafa gengist undir sálgreiningu á árunum 1974-1979 hjá André Green fór hún sjálf einnig að starfa sem sálgreinandi. Í æðri doktorsritgerð sinni, La Révolution du langage poétique (Bylting í tungumáli skáldskaparins, 1974) beitti Kristeva kenningum sálgreiningarinnar á tungumál og bókmenntir. Þar fjallar hún um tvö svið tungumálsins: hið táknræna svið og hið semíótíska svið sem mynda andstöðu hvort við annað. Sjálfsveran verður til í tungumálinu en þar eiga sér stað átök sviðanna tveggja. Semíótíska sviðið tengist líkama sjálfsverunnar, hvötunum og móðurinni; það verður til á undan tungumálinu en er því til grundvallar. Táknræna sviðið er hins vegar svið tungumálsins, málfræði, setningaskipanar og samfélagsins. Forsenda þess er bæling hins sviðsins sem liggur dýpra en gerir þó vart við sig á ýmsan hátt, t.d. í listrænni sköpun eða meðferð tungumálsins, mismæli, þögnum og stílbrögðum.[1]

Julia Kristeva hefur þróað og sett fram hugmyndir sínar og kenningar í fjölmörgum ritum og útgefin verk hennar – fræðirit, skáldsögur, greinar og greinasöfn – skipta tugum. Greinin sem hér er þýdd, "Unglingsskáldsagan" eða "Le roman adolescent" kom fyrst út í tímaritinu Adolescence árið 1986 en var svo endurútgefin árið 1993 í greinasafninu Les nouvelles maladies de l'âme. Hér fléttar Kristeva saman umfjöllun um bókmenntir og sálgreiningu og skoðar tengslin milli skáldsagnaritunar og unglingsáranna. Unglingurinn í hennar skrifum vísar ekki til ákveðins aldurskeiðs heldur til þess sem hún kallar opna sálræna gerð eða structure psychique ouverte. Unglingsgerðin opnar sig fyrir hinu bælda og í greininni bendir Kristeva á tengsl hennar við skáldsagnaskrif og tvíræðni með því að taka dæmi úr ýmsum skáldsögum, m.a. viðfangsefni fyrri doktorsritgerðar sinnar en einnig verkum eftir þekktari höfunda, s.s. Rousseau og Dostojevskí.

[1] Ítarlegri kynningu á Juliu Kristevu má finna í inngangi Dagnýjar Kristjánsdóttur "Ástin og listin gegn þunglyndinu" í íslenskri þýðingu ritsins Soleil noir : Dépression et mélancolie (París: Éditions Gallimard, 1987). Svört sól: Geðdeyfð og þunglyndi, Ólöf Pétursdóttir þýddi, Reykjavík: Háskólaútgáfan, Bókmenntafræðistofnun Háskóla Íslands, 2008, bls. 13–45. Einnig má benda á þýðingu Garðars Baldvinssonar á "Le mot, le dialogue et le roman" (Σηµειωτικη. [Semeiotike] Recherches pour une sémanalyse, París: Éditions Seuil, 1969) sem birtist undir heitinu "Orð, tvíröddun og skáldsaga" í Spor í bókmenntafræði 20. aldar: frá Shklovskíj til Foucault, ritstjórn: Garðar Baldvinsson, Kristín Birgisdóttir, Kristín Viðarsdóttir, Reykjavík: Bókmenntafræðistofnun, 1991, bls. 93–128.

The aim of this article is to discuss two contemporary Icelandic novels, Kata by Steinar Bragi and Gott fólk by Valur Grettisson, in connection to interpretations of revenge literature and films in the field of Law and literature. Both novels deal with shortcomings in the legal system and judiciary in dealing with and proving crimes involving rape and sexual abuse. This analysis focuses on how the two novels are connected to the advocacy for change, both for the legislator and the judicial system in Iceland. The novel Kata is named after the protagonist, whose daughter is kidnapped, raped and murdered. Kata decides to revenge her daughter and murder the perpetrators, one by one. Throughout the story the reader is made aware of the necessity of avenge, but still the question of righteousness remains. In Gott fólk the narrator, Sölvi, is put through the accountability process by Sara and her friends, after she accuses him of both mental and sexual misconduct during the time of their relationship. Sölvi experiences the process as revenge, but to the reader it is clear that he is guilty and cannot cope with that realization. The two novels offer a basis for discussion on sexual offence, the legal system, revenge and justice.