Legislative powers of the Council of Europe have a crucial impact on the domestic legal systems of the EU Member States including substantive administrative law, i.e. such an area of administrative law which defines rights and responsibilities of the public administration bodies and citizens. The legislation created by the Council of Europe's bodies has a great impact on the areas of law which were earlier regarded as the exclusive responsibility of a given country. The Council of Europe has always been a major source of standard setting. This paper analyses selected areas of substantive administrative law taking into account hard law and soft law documents developed under the auspices of the Council of Europe. ; Kompetencje legislacyjne Rady Europy mają istotny wpływ na systemy prawa krajowego państw członkowskich, włącznie z materialnym prawem administracyjnym, a więc działem prawa administracyjnego regulującym prawa i obowiązki organów administracji publicznej i obywateli. Akty prawne tworzone przez organy organizacji mają znaczący wpływ na te obszary prawne, które wcześniej uważane były za wyłączną kompetencję wewnętrzną. Rada Europy zawsze była ważnym źródłem stanowienia standardów. W niniejszym artykule analizie poddano wybrane obszary materialnego prawa administracyjnego, biorąc pod uwagę dokumenty hard law i soft law opracowane pod auspicjami Rady Europy.
Under the auspices of the Council of Europe more than 200 international agreements were drafted and concluded. They foster closer cooperation primarily among member states and set Pan‑European legal standards. In some Council of Europe conventions special clauses have been introduced that allow a group of parties for a derogation from convention obligations – they are known as "disconnection clauses". Disconnection clauses resemble conflict of law rules, are general in nature, normally are formulated in a unconditional way, and operate automatically. They are meant to provide protection for regulations established by more closely integrated states, e.g. Nordic states or the European Union. For the latter, they are crucial as they safeguard the EU autonomy and uphold primacy of EU rules vis‑à‑vis international obligations of member states. Yet disconnection clauses raise much concern as contributing to further fragmentation of international law and may possibly have a disadvantageous effect on compliance with and consistency of legal standards in Europe.
Council of Europe has a long history of combating discrimination, although this subject has been dealt with in different institutional setting. The principles of equality and non-discrimination feature prominently and repeatedly in the Council of Europe documents. Promoting human rights and non-discrimination have been focal issues for the Council of Europe ever since its founding, paving the way for numerous policy measures, campaigns, conferences, trainings and debates. This paper presents current trends in Council of Europe's non-discrimination policy, as well as the historic review of the process of its development. It focuses, both on the presentation of instruments and practical effects. The Council of Europe has played a key role in the development of a common anti-discrimination agenda. European Convention on Human Rights and Fundamental Freedoms and the Protocol no. 12, as well as the other instruments dealt with in this presentation, were a major step in the fight against discrimination in Europe. At the level of general orientation of the Council of Europe policy against discrimination the legislation prohibiting discrimination brings forth effective results. Nevertheless, combating discrimination and un-equality requires more than prohibition. Therefore, the Council of Europe must not see progress to date as the endgame, but rather a first step towards a society in which everyone can participate equally.
Prawa człowieka stały się instrumentem "Postępu", rozumianego jako licencja na zaspokojenie wszelkich ludzkich pragnień, w służbie "Utopii", rozumianej jako sytuacja, w której wszystkie prawa człowieka są w pełni zrealizowane. Rada Europy i inne podobne organizacje stały się wygodnymi forami legitymizowania i prawnego sankcjonowania tych aspiracji. Efektem jest niepowstrzymana proliferacja praw człowieka, żądanie ich amalgamacji poprzez uznanie wszystkich praw za tak samo kategorycznie obowiązujące, jak prawa obywatelskie i polityczne, zaś ostatecznie – trywializacja praw człowieka. Tymczasem Kościół Katolicki ma coś ważnego do powiedzenia w odniesieniu do wszystkich najważniejszych punktów debaty w tej kwestii. Lecz jego przedstawiciele często zachowują się pasywnie we wszystkich tych rozmaitych ciałach eksperckich Rady Europy i innych podobnych organizacji, gdzie wykuwa się tak rozumiany "Postęp". Artykuł postuluje zmianę tego podejścia.
The article is devoted to issues related to the activities of the Council of Europe for culture. The aim of the study was to show that the Council of Europe is an important international organization. The author analyzed the literature on the subject devoted to the Council of Europe, and characterized the legal achievements of this organization and its activities in the field of culture. Initiatives and cultural projects of the Council of Europe were discussed. A thesis has been put forward that the Council of Europe is a significant international organization which protects the cultural heritage of Europe. The functions of the Council of Europe and its importance as an organization operating in the field of culture, as well as guarding the acquis communautaire and principles based on the rule of law, democracy and respect for human rights, were analyzed. The article is a synthetic presentation of the role of the Council of Europe in the international arena. It presents, i.a., the ongoing discussion about the crisis of international organizations and shows the significant importance of the Council of Europe in shaping appropriate international relations in Europe. ; Artykuł poświęcony jest zagadnieniom związanym z działalnością Rady Europy na rzecz kultury. Celem opracowania było wykazanie, że Rada Europy jest ważną organizacją międzynarodową. Autorka przeprowadziła analizę literatury przedmiotu poświęconej Radzie Europy, a także scharakteryzowała dorobek prawny tej organizacji oraz działalność w zakresie kultury. Omówione zostały inicjatywy oraz projekty kulturalne Rady Europy. Postawiono tezę, że Rada Europy jest znaczącą organizacją międzynarodową, która stoi na straży dziedzictwa kulturowego Europy. Dokonano analizy funkcji Rady Europy i jej znaczenia jako organizacji działającej w obszarze kultury, jak również stojącej na straży dorobku prawnego oraz zasad opartych na praworządności, demokracji i poszanowaniu praw człowieka. Artykuł stanowi syntetyczne przedstawienie roli Rady Europy na arenie międzynarodowej. Przytoczono m.in. toczącą się dyskusję o kryzysie organizacji międzynarodowych i wykazano istotne znaczenie Rady Europy w kształtowaniu się odpowiednich relacji międzynarodowych w Europie.
Rada Europy od dawna zajmuje się różnymi aspektami społecznej odpowiedzialności biznesu, ale stosunkowo niedawno rozpoczęła udzielać wsparcia tej koncepcji w sposób bardziej systemowy. Tworzenie instrumentów prawnych musi uwzględniać przy tym specyfikę działania Rada Europy jako organizacji regionalnej oraz rosnącą na arenie międzynarodowej rolę aktorów innych niż państwa.
In: Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny: organ Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Band 76, Heft 2, S. 161-174
Dwadzieścia pięć lat od rozpoczęcia procesu transformacji w państwach Europy Środkowej i Wschodniej pokazało, że jednym z najtrudniejszych problemów ustrojowych, z jakim przyszło się zmierzyć państwom Europy Środkowej i Wschodniej w procesie reformowania systemu organów państwowych, jest kwestia usytuowania ustrojowego prokuratury. Wszystkie te państwa zatem poszukiwały rozwiązań, które zrywając z zasadą jedności władzy, pozwalałyby znaleźć najefektywniejszy model usytuowania prokuratury wpisany w system podziału i równowagi władz. W systemie europejskim brak jednolitego modelu ustrojowego prokuratury (co podkreśla Komisja wenecka). Daje to legislatorom możliwość wyboru różnych wariantów w ramach tzw. standardów europejskich. W świetle tej tezy należy zatem stwierdzić, że żadnego z rozwiązań, czy to podporządkowania parlamentowi, czy podporządkowania rządowi, nie można zakwalifikować jako sprzecznego ze standardami demokratycznymi. Nie ulega wątpliwości, że w poszukiwaniu rozwiązań w poszczególnych państwach dla usytuowania prokuratury istotną rolę odgrywała także ich tradycja prawna.Polska znajdowała się w tym względzie w korzystnej sytuacji w porównaniu z innymi państwami. Miała swoją własną tradycję ustrojową. Poszukując optymalnych, w ówczesnych warunkach 1989 r., rozwiązań ustrojowych, sięgano zatem do rozwiązań sprzed wejścia w życie konstytucji z 1952 r. W przypadku zaś prokuratury – do rozwiązań sprzed 1950 r., tj. do okresu przed uchwaleniem ustawy o prokuraturze. W wyniku zmian w konstytucji w 1989 r. prokuratura została podporządkowana rządowi, czego logiczną konsekwencją było uregulowanie, że funkcje Prokuratora Generalnego pełni Minister Sprawiedliwości.Niezależnie jednak od nieprecyzyjności tych sformułowań wynikających z nacisku chwili, sama koncepcja podporządkowania prokuratury rządowi była koncepcją uzasadnioną. Nie można jej było uznać za sprzeczną z rozwiązaniami demokratycznymi i państwa prawa. Konieczne jednak było uchwalenie ustawy o prokuraturze, co w tak krótkim czasie było niemożliwe. Pozostała zatem droga dokonywania zmian w ustawie już istniejącej, pochodzącej z 1985 r. I niestety ten sposób regulacji trwa do dzisiaj, poprzez kolejne nowelizacje ustawy uchwalonej pięć lat przed rozpoczęciem procesu transformacji.Ustawa była zmieniania wielokrotnie, zarówno przed uchwaleniem Konstytucji z 1997 r., jak i po jej uchwaleniu. Jedną z istotnych nowelizacji była zmiana ustawy dokonana w 1996 r., kiedy to zniesiono Departament Prokuratury w Ministerstwie Sprawiedliwości i powołano Prokuraturę Krajową z Prokuratorem Krajowym, który został zastępcą Prokuratora Generalnego Ministra Sprawiedliwości.Kolejnej, fundamentalnej zmiany ustawy z 1985 r. dokonano w 2009 r. Wówczas to ustawą z 9 października 2009 r. dokonano rozdzielenia funkcji Prokuratora Generalnego i Ministra Sprawiedliwości. Zlikwidowano Prokuraturę Krajową. Utworzono Prokuraturę Generalną jako centralną jednostkę organizacyjną prokuratury. Zachowano tez w wyniku tej nowelizacji szereg uprawnień władzy wykonawczej w stosunku do prokuratury.Wydaje się jednak, że niezależnie od tych uprawnień władzy wykonawczej w stosunku do Prokuratora Generalnego, w wyniki tej nowelizacji zrobiono krok w kierunku wydzielenia prokuratury z władzy wykonawczej i, można zakładać, uczynienia jej organem niezależnymMożna jednak wyrazić zasadnicze wątpliwości, czy usytuowanie prokuratury jako organu niezależnego od rządu posiada umocowanie w świetle przepisów Konstytucji z 1997 r. Skoro urząd Prokuratora Generalnego przestaje być powiązany z funkcją ministra – członka rządu, wówczas wydaje się, wymaga on zakotwiczenia konstytucyjnego.Podkreślić jednak należy, że niezależnie od sposobu usytuowania prokuratury w systemie organów państwowych, co wydaje się kwestią ważną, ale jednak nie pierwszoplanową, konieczny jest pewien katalog zasad, gwarancji, które mają zapewnić bezstronność prokuratora przy podejmowaniu decyzji, ale także i określić zasady jego odpowiedzialności. I są one tak samo ważne zarówno w przypadku podporządkowania prokuratora rządowi (aby uwolnić go od nacisków politycznych), jak i w przypadku niezależności organów prokuratury (aby uwolnić go od nacisków wewnątrz prokuratury).Wydaje się zatem oczywiste, że dwadzieścia pięć lat, jakie upłynęło od początku transformacji i prawie 30 lat od uchwalenia ustawy o prokuraturze PRL stale obowiązującej w polskim systemie, wymaga bezwzględnie nowej ustawy o prokuraturze, będącej w zgodzie ze standardami europejskimi, a zarazem wykorzystującymi pozytywne doświadczenia minionych lat.
The right to freedom of expression and the irremovability and appointment of judges - democratic standards of the Council of EuropeThe right expressed in Article 10 of the Convention stresses the importance of the freedom of expression and the freedom of information as the cornerstones of ademocratic and pluralistic society. The main issue in this article is defining the limits of the freedom of expression enjoyed by judges in those circumstances when they are the authors of critical statements, not only when the critical opinions are addressed at judges and courts. The apolitical nature of judges means that their participation in apublic debate on current political issues should be subject to special rules. The parent value of participation in apublic debate is the special restraint. However, that does not change the fact that judges should comment on the current problems of the judicial system and the system of common courts. Judicial freedom of expression cannot be limited by asanction threat violating the principles of the irremovability and appointment of judges. ; Przepis art. 10 Konwencji oOchronie Praw Człowieka iPodstawowych Wolności podkreśla znaczenie wolności ekspresji wypowiedzi oraz wolności informacji jako kamieni węgielnych demokratycznego ipluralistycznego społeczeństwa. Celem niniejszego artykułu jest wskazanie granic korzystania przez sędziów ze swobody wypowiedzi wtej sytuacji, gdy to oni są autorami wypowiedzi krytycznych dotyczących aktualnych problemów demokratycznego ustroju państwowego, nie zaś tylko wówczas, gdy wypowiedzi krytyczne kierowane są pod adresem sędziów isądów. Apolityczność sędziów powoduje, iż ich udział wdebacie publicznej poświęconej aktualnym problemom politycznym powinien zostać poddany szczególnym zasadom. Wartością nadrzędną nadającą ramy udziału sędziów wdebacie publicznej jest powściągliwość. Nie zmienia to faktu, iż sędziowie powinni zabierać głos wsytuacji, gdy publiczna debata dotyczy funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości czy ustroju sądów powszechnych. Wolność wypowiedzi sędziego nie może być jednak ograniczana przez groźbę sankcji przyjmującą postać naruszenia zasad nieusuwalności oraz powoływania sędziów.