Search results

Der Artikel behandelt die Veränderungen in der Bevölkerungsstruktur Thorns und des Landkreises Thorn von der 2. Hälfte des 19. Jahrhunderts bis einschließlich zur Zwischenkriegszeit. Er enthält eine Analyse von statistischem Material, das aus verschiedenen Arten von Quellen gewonnen wurde. Für den Zeitraum von der 2. Hälfte des 19. Jahrhunderts bis zum Jahr 1914 wurden statistische Zusammenstellungen für einzelne Landkreise Westpreußens aus den Jahren 1871, 1885, 1895, 1905 und 1910 ausgewertet. Ebenfalls ausgewertet wurden Informationen aus preußischen Statistiken für den Zeitraum des 19. und den Beginn des 20. Jahrhunderts. Für die Zwischenkriegszeit waren die Bevölkerungsregister von 1921 und 1931 sehr hilfreich. Darin geht es um die Situation der Bevölkerung, der Konfessionen, der Nationalitäten und der sozialen und wirtschaftlichen Verhältnisse in diesem Zeitraum auf dem Gebiet von Thorn und des Landkreises. Thorn war während dieses gesamten Zeitraums ein wichtiges Industriezentrum, aber es war auch eine Festung und besaß eine Garnison, was schon seit der preußischen Zeit großen Einfluss auf die Entwicklung der Stadt und ihren Charakter hatte. Die Landgemeinden und die Gutsbezirke waren hauptsächlich landwirtschaftliches Terrain, das in seiner konfessionellen und nationalen Struktur differenziert war. Eine kurze Betrachtung der statistisch-demografischen Informationen ergibt ein Bild von enormen Veränderungen in der konfessionellen und nationalen Struktur der Bevölkerung, wobei der 1. Weltkrieg und die Wiedererlangung der Unabhängigkeit durch Polen eine Schlüsselgrenze bilden. Dies war eine Folge des Prozesses der Repolonisierung, der in den zwanziger Jahren des 20. Jahrhunderts auf dem Gebiet des gesamten Landkreises stattfand. Die zahlenmäßige Vergrößerung der katholischen Bevölkerung und der deutliche Abfall der deutschen und evangelischen Bevölkerung (auch wenn Bekenntnis und Nationalität nicht einfach identifiziert werden dürfen) spiegelten die politischen Veränderungen und die Neuschöpfung des polnischen Staats nach über 100 Jahren wider. ; The article discusses the issue of changes in the structure of the population of Toruń and the Toruń county from the second half of the 19th century to the interwar period. The article contains an analysis of statistical material obtained from various types of sources. For the period of the second half of the 19th century to 1914, statistical summaries were used for individual counties of West Prussia for the years 1871, 1885, 1895, 1905 and 1910. Information from Prussian statistics for the period of the 19th and early 20th centuries was also used. For the interwar period the censuses of 1921 and 1931 were extremely helpful. The population, denomination, nationality and socio-economic situation in this period in Toruń and the county were discussed here. Throughout this period Toruń was not only an important industrial centre, but it was also a fortress and it had a garrison, which had affected the development of the city and its character since the Prussian period. Rural communes and court territories were mainly agricultural areas, diversified in terms of religious and national structure. From the short review of statistical and demographic information, there emerges a picture of huge changes in the denominational and national structure of the population, where the key chronological boundaries were World War I and the time when Poland regained independence. It was the result of the repolonization process that took place throughout the county in the 1920s. The increase in the number of Polish and Catholic inhabitants, along with a clear decrease in the number of the German and Evangelical populations (although denominations and nationalities cannot be directly identified) reflected political changes and the creation of the Polish state again after more than a hundred years. ; Artykuł omawia zagadnienie przemian struktur ludności Torunia i powiatu toruńskiego od II połowy XIX wieku do okresu międzywojennego włącznie. Artykuł zawiera analizę materiału statystycznego pozyskanego z różnych typów źródeł. Dla okresu II połowy XIX wieku do 1914 roku wykorzystano zestawienia statystyczne dla poszczególnych powiatów Prus Zachodnich za lata 1871, 1885, 1895, 1905 i 1910. Wykorzystane także zostały informacje ze statystyk pruskich za okres XIX i początku XX wieku. Dla okresu międzywojennego niezwykle pomocne były spisy ludności z 1921 i 1931 roku. Omówiono tutaj sytuację ludnościową, wyznaniową, narodowościową i społeczno-gospodarczą w tym okresie na terenie Torunia i powiatu. Toruń przez cały ten okres był ważnym ośrodkiem przemysłowym, ale był też twierdzą i posiadał garnizon, co miało duży wpływ na rozwój miasta jak i jego charakter już od okresu pruskiego. Gminy wiejskie i obszary dworskie były terenami głównie rolniczymi, zróżnicowanymi pod względem struktury wyznaniowej i narodowościowej. Z krótkiego przeglądu informacji statystyczno-demograficznych wyłania się obraz ogromnych zmian w strukturze wyznaniowej i narodowościowej ludności, gdzie kluczową granicą była I wojna światowa i odzyskanie przez Polskę niepodległości. Był to efekt procesu repolonizacji, który dokonywał się na terenie całego powiatu w latach dwudziestych XX wieku. Zwiększenie liczby ludności polskiej i katolickiej, oraz wyraźny spadek liczby ludności niemieckiej i ewangelickiej (choć wyznania i narodowości nie można wprost utożsamiać) odzwierciedlał zmiany polityczne i tworzenie państwa polskiego na nowo po ponad stu latach.

Artykuł omawia zagadnienie przemian struktur ludności Torunia i powiatu toruńskiego od II połowy XIX wieku do okresu międzywojennego włącznie. Artykuł zawiera analizę materiału statystycznego pozyskanego z różnych typów źródeł. Dla okresu II połowy XIX wieku do 1914 roku wykorzystano zestawienia statystyczne dla poszczególnych powiatów Prus Zachodnich za lata 1871, 1885, 1895, 1905 i 1910. Wykorzystane także zostały informacje ze statystyk pruskich za okres XIX i początku XX wieku. Dla okresu międzywojennego niezwykle pomocne były spisy ludności z 1921 i 1931 roku. Omówiono tutaj sytuację ludnościową, wyznaniową, narodowościową i społeczno-gospodarczą w tym okresie na terenie Torunia i powiatu. Toruń przez cały ten okres był ważnym ośrodkiem przemysłowym, ale był też twierdzą i posiadał garnizon, co miało duży wpływ na rozwój miasta jak i jego charakter już od okresu pruskiego. Gminy wiejskie i obszary dworskie były terenami głównie rolniczymi, zróżnicowanymi pod względem struktury wyznaniowej i narodowościowej. Z krótkiego przeglądu informacji statystyczno-demograficznych wyłania się obraz ogromnych zmian w strukturze wyznaniowej i narodowościowej ludności, gdzie kluczową granicą była I wojna światowa i odzyskanie przez Polskę niepodległości. Był to efekt procesu repolonizacji, który dokonywał się na terenie całego powiatu w latach dwudziestych XX wieku. Zwiększenie liczby ludności polskiej i katolickiej, oraz wyraźny spadek liczby ludności niemieckiej i ewangelickiej (choć wyznania i narodowości nie można wprost utożsamiać) odzwierciedlał zmiany polityczne i tworzenie państwa polskiego na nowo po ponad stu latach. ; Der Artikel behandelt die Veränderungen in der Bevölkerungsstruktur Thorns und des Landkreises Thorn von der 2. Hälfte des 19. Jahrhunderts bis einschließlich zur Zwischenkriegszeit. Er enthält eine Analyse von statistischem Material, das aus verschiedenen Arten von Quellen gewonnen wurde. Für den Zeitraum von der 2. Hälfte des 19. Jahrhunderts bis zum Jahr 1914 wurden statistische Zusammenstellungen für einzelne Landkreise Westpreußens aus den Jahren 1871, 1885, 1895, 1905 und 1910 ausgewertet. Ebenfalls ausgewertet wurden Informationen aus preußischen Statistiken für den Zeitraum des 19. und den Beginn des 20. Jahrhunderts. Für die Zwischenkriegszeit waren die Bevölkerungsregister von 1921 und 1931 sehr hilfreich. Darin geht es um die Situation der Bevölkerung, der Konfessionen, der Nationalitäten und der sozialen und wirtschaftlichen Verhältnisse in diesem Zeitraum auf dem Gebiet von Thorn und des Landkreises. Thorn war während dieses gesamten Zeitraums ein wichtiges Industriezentrum, aber es war auch eine Festung und besaß eine Garnison, was schon seit der preußischen Zeit großen Einfluss auf die Entwicklung der Stadt und ihren Charakter hatte. Die Landgemeinden und die Gutsbezirke waren hauptsächlich landwirtschaftliches Terrain, das in seiner konfessionellen und nationalen Struktur differenziert war. Eine kurze Betrachtung der statistisch-demografischen Informationen ergibt ein Bild von enormen Veränderungen in der konfessionellen und nationalen Struktur der Bevölkerung, wobei der 1. Weltkrieg und die Wiedererlangung der Unabhängigkeit durch Polen eine Schlüsselgrenze bilden. Dies war eine Folge des Prozesses der Repolonisierung, der in den zwanziger Jahren des 20. Jahrhunderts auf dem Gebiet des gesamten Landkreises stattfand. Die zahlenmäßige Vergrößerung der katholischen Bevölkerung und der deutliche Abfall der deutschen und evangelischen Bevölkerung (auch wenn Bekenntnis und Nationalität nicht einfach identifiziert werden dürfen) spiegelten die politischen Veränderungen und die Neuschöpfung des polnischen Staats nach über 100 Jahren wider. ; The article discusses the issue of changes in the structure of the population of Toruń and the Toruń county from the second half of the 19th century to the interwar period. The article contains an analysis of statistical material obtained from various types of sources. For the period of the second half of the 19th century to 1914, statistical summaries were used for individual counties of West Prussia for the years 1871, 1885, 1895, 1905 and 1910. Information from Prussian statistics for the period of the 19th and early 20th centuries was also used. For the interwar period the censuses of 1921 and 1931 were extremely helpful. The population, denomination, nationality and socio-economic situation in this period in Toruń and the county were discussed here. Throughout this period Toruń was not only an important industrial centre, but it was also a fortress and it had a garrison, which had affected the development of the city and its character since the Prussian period. Rural communes and court territories were mainly agricultural areas, diversified in terms of religious and national structure. From the short review of statistical and demographic information, there emerges a picture of huge changes in the denominational and national structure of the population, where the key chronological boundaries were World War I and the time when Poland regained independence. It was the result of the repolonization process that took place throughout the county in the 1920s. The increase in the number of Polish and Catholic inhabitants, along with a clear decrease in the number of the German and Evangelical populations (although denominations and nationalities cannot be directly identified) reflected political changes and the creation of the Polish state again after more than a hundred years.

Przedmiotem omówienia są ankiety do Niemieckiego atlasu językowego, opracowane przez bibliotekarza pracującego w Marburgu – Georga Wenkera (1852–1911). Publikacja zawiera analizę językową tych ankiet (z 80 miejscowości) z terenu Mazur wschodnich – powiatów ełckiego, gołdapskiego, oleckiego. Choć ankiety służyły do eksploracji gwar niemieckich, to jednak udało się wskazać polskie cechy gwarowe, dzięki czemu było możliwe częściowe odtworzenie stanu gwar mazurskich w XIX wieku na terenie wysuniętym najdalej na wschód ówczesnych Prus Wschodnich. Ankiety to jedyny zbiór danych z tego czasu, dający szeroki ogląd gwar Mazur wschodnich, położonych na obszarze peryferycznym, przez długie lata znacznie oderwanym od polszczyzny ogólnej, mającym nikłe związki z polskim życiem kulturalnym i politycznym, na co dzień naznaczonym infiltracją języka niemieckiego. ; This book is devoted to the discussion of questionnaires for the German Linguistic Atlas (Deutscher Sprachatlas), designed by Georg Wenker (1852–1911), a librarian working in Marburg. The present study offers a linguistic analysis of replies to Wenker's questionnaire collected in eighty locations in eastern Mazuria – the Ełk, Gołdap and Olecko districts. Although the questionnaire had been designed to explore German dialects, it was possible to identify Polish dialectal features and to conduct a partial reconstruction of the state of Mazurian dialects of Polish in the easternmost part of the historical province of East Prussia in the nineteenth century. Wenker's survey material is a unique set of data from the period which provides a broad perspective on local dialects of eastern Mazuria, a peripheral area which had a limited contact with the general Polish language for a long time, did not have much connection with Polish cultural and political life, and was characterised by the penetration of the German language. ; Publikacja finansowana z subwencji na utrzymanie i rozwój potencjału badawczego Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. ; This work was financed from a subvention for maintaining and developing the research potential of the Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences.

Konferenzband über konstitutionelle und politische Reformen im Maghreb. Neben historischen Beispielen, wie der Verfassungsreform in Tunesien während des 19. Jahrhunderts, werden von den einzelnen Teilnehmern in erster Linie gegenwärtige Entwicklungen in den einzelnen Maghreb-Staaten diskutiert. (DÜI-Kog)