Reforms of Systems of Education in Europe ; Skutki reform systemów edukacyjnych
The process of changes in systems of post-secondary education in several West European countries was initiated by the national governments in the 1960s. The task assigned then to the universities, i.e. to provide training conformable to the demands of the labour market and thus to assist with achieving social and economic aims set by the governments, is still valid. This paper presents results of the reforms of educational systems in selected countries. Its first part gives the general background of the reforms. Opinions about the effects of the changes are equivocal. The development of institutions of higher learning, greater accessibility of it and the increase of the number of students are considered as positive. Still, in the assessments of quality the opinion prevails that the changes have brought about mediocre effects as compared with what had been intitially intended. The most frequently cited reason why the governmental projects of reforms failed is the way in which institutions of higher learning respond to external inspirations of changes; it is said that the conservative system of academic education can be reformed only through self-regulation processes. The final effect of reforms is also strongly affected by educational aspirations of young people, which depend neither on the nature of governmental initiatives nor on traditional educational preferences of the universities. The author illustrates the above statements with selected aspects of the reforms of educational systems in Germany and France and with the effects of the introduction of preferential points into the system of new students recruitment in Poland in the 1960s. Her presentation of the problem from one side only is intended to provoke a wider debate. Ewa Chmielecka Catalogue ; Zapoczątkowany w latach sześćdziesiątych proces zmian w systemach kształcenia ponadśredniego wielu krajów Europy Zachodniej został zainicjowany przez rządy tych krajów, a podjęte w tym czasie próby włączenia uniwersytetów do realizacji społecznych, a zwłaszcza ekonomicznych celów polityki rządowej poprzez podporządkowanie kształcenia uniwersyteckiego wymaganiom rynku pracy, trwają w zasadzie do dziś. W licznych opracowaniach, powstałych z inicjatywy znaczących organizacji międzynarodowych, podkreśla się jednakże ograniczoną efektywność dotychczasowych działań w tym zakresie. Ten punkt widzenia przeważa w ocenach dokonywanych w kategoriach jakościowych. Rozwój instytucji wyższego wykształcenia, zwiększenie dostępności studiów i skokowy przyrost liczby studiujących powoduje, że w wielu ocenach przeważają akcenty pozytywne. Zasadniczo odmienny ton w poglądach na temat jakościowych wyników dokonywanych zmian sprawia, że generalnie traktowane są jako "mieszanina sukcesu i niepowodzenia" (Cerych, Sabatier 1986). Główny powód niejednoznaczności ocen wynika stąd, że skutki społeczne - istotny aspekt reform studiów wyższych wielu krajów - nie dają się ująć w kategoriach jakościowych (Husen 1990; Skóldberg 1991). Wśród najczęściej wymienianych powodów niepowodzeń rządowych projektów reform jest sposób reagowania instytucji wyższego wykształcenia na inspiracje dotyczące zmian przychodzących z zewnątrz: system kształcenia akademickiego, jako konserwatywny i z natury niepodatny na wpływy otoczenia, może być reformowalny wyłącznie poprzez procesy samoregulacji (Vught 1989). Istotny wpływ na efekt wdrożeń nowych rozwiązań mają ponadto aspiracje edukacyjne młodzieży, przeważnie niezależne zarówno od charakteru rządowych inicjatyw, jak i od tradycyjnych, edukacyjnych preferencji uczelni. W artykule przedstawiono przykłady, które mogą być poparciem powyższych twierdzeń. Zamierzoną jednostronność spojrzenia na problem traktujemy jako wstęp do szerszej dyskusji.
