Search results

Illskan og guð.

Í þessari grein er lögð áhersla á upphafsár femínískrar guðfræði, þegar önnur bylgja femínismans gerði atlögu að hugmyndafræði og áhrifum feðraveldisins í vestrænum samfélögum. Gengið er út frá þeirri staðhæfingu að femínísk gagnrýni hafi orsakað þáttaskil í kristinni guðfræðiumræðu á Vesturlöndum og breytt henni til framtíðar. Til þess að færa rök fyrir þessari staðhæfingu er spurt um helstu áherslur femínískrar nálgunar innan guðfræðinnar og þá gagnrýni sem frumkvöðlar hennar settu fram á hefðbundna guðfræðiumræðu, sem í tæp tvö þúsund ár hafði að mestu leyti verið skrifuð af körlum fyrir karla. Hér er einungis fjallað um leiðandi bandaríska guðfræðinga, hvíta femínista, sem voru sannir brautryðjendur í sínu fagi, en áhrif þeirra voru umtalsverð fyrir utan þeirra heimaland á því tímabili sem hér er í brennidepli. Greinin skiptist niður í þrjá hluta, eftir þremur meginstefjum sem er að finna í femínískri guðfræði frá upphafi og fram á tíunda áratug síðari aldar. Í fyrsta lagi er það gagnrýni á karlægni kristinnar trúarhefðar. Í öðru lagi leitin að týndri sögu kvenna og í þriðja lagi endurskoðun á lykilhugtökum og helstu viðfangsefnum kristinnar guðfræði í ljósi reynslu kvenna og kröfunnar um fullt jafnrétti kvenna og karla.

Í greininni verður rakin sagan af þróun syndahugtaksins í kristinni trúarhefð, með áherslu á hugmyndir sem tengjast siðbótarmanninum Marteini Lúther og guðfræðinga sem byggðu á siðbótarhugmyndum hans. Það sem einkennir helst hugmyndir Lúthers er sá greinarmunur sem hann gerði á syndahugtakinu í eintölu og fleirtölu, þar sem eintalan vísar til ástands og fleirtalan til verka sem eru afleiðinginar hins synduga ástands. Sá guðfræðingur fornkirkjunnar sem hafði mest áhrif á Lúther var Ágústínus biskup í Hippó, en í svari sínu til Erasmusar frá Rotterdam byggði Lúther á kenningum Ágústínusar um erfðasyndina og ánauð viljans. Í kjölfar upplýsingarinnar var farið að efast um að viðteknar hugmyndir um syndina stæðust skoðun en gagnrýnin beindist einkum að hugmyndinni um erfðasyndina.

Á 20. öld komu fram ferskar hugmyndir um syndina hjá guðfræðingum sem meðal annars voru undir sterkum áhrifum frá tilvistarheimspekinni. Milli 1960 og 1970 urðu kaflaskil í kristinni trúarhefð með tilkomu guðfræðinga sem kölluðu eftir róttækri endurskoðun á guðfræðikenningum liðinna alda í ljósi sögulegra aðstæðna, þar með talið túlkun syndahugtaksins. Í lok greinarinnar verður sjónum beint að túlkun tveggja guðfræðinga sem fjalla um merkingu og hlutverk syndarinnar í samhengi kristinnar trúar í upphafi 21. aldar, út frá sjónarhorni femínískrar og hinsegin (e. queer) guðfræði.