Search results

CEL NAUKOWY: Głównym celem jest analiza dyskursu dotyczącego wykorzystania instytucji samorządu terytorialnego do przezwyciężenia kryzysu demokracji. Cele szczegółowe to prezentacja propozycji dotyczących rozwoju samorządności w Polsce, a także przekształcenia Senatu w izbę samorządową.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Głównym problemem badawczym jest określenie miejsca i roli samorządu w polskim dyskursie publicznym po 1989 roku ze szczególnym uwzględnieniem okresu po 2015 roku. Podstawową metodą badawczą zastosowaną w tekście jest analiza treści. Jej uzupełnienie stanowią metoda instytucjonalna oraz komparatystyczna. W celu odpowiedzi na pytania badawcze przeanalizowano publicystykę, prasę oraz wypowiedzi medialne.
PROCES WYWODU: W rozważaniach wstępnych ukazano potencjalną rolę samorządu jako instytucji sprzyjającej poczuciu bezpieczeństwa obywatelskiego. W kolejnych fragmentach analizie poddano koncepcję demokratyzacji demokracji za pomocą samorządu oraz instytucjonalne projekty modyfikacji samorządu i zwiększenia jego roli poprzez przekształcenie Senatu w izbę samorządową. Zaprezentowano też krytyczny wobec instytucji samorządu dyskurs.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W artykule wykazano, iż samorząd odgrywa istotną rolę w projektach naprawy demokracji. Dostrzega się jego rolę wychowawczą, ekonomiczną. Istotną rolę odgrywa wymiar instytucjonalny. W tym ostatnim wypadku obok idei powołania izby samorządowej obecne są koncepcje wzmocnienia pozycji ustrojowej samorządu poprzez ograniczenie roli wojewódzkiej administracji państwowej. Nawet środowiska dostrzegające wady samorządności uznają rolę tej instytucji jako instrumentu naprawy demokracji.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: W dyskursie publicznym w Polsce podkreśla się, iż samorząd terytorialny może odegrać rolę instytucji sprzyjającej partycypacji obywatelskiej, a tym samym znacząco przyczynić się do przezwyciężenia kryzysu demokracji. Rolę taką może odegrać tylko samorząd zreformowany. Wizje przekształceń tej instytucji przybierają jednak różne kształty.

W nowożytnych systemach politycznych istotną rolę odgrywały instytucje zapewniające udział społeczeństwu we władzy także na poziomie lokalnym. Wyrazem tego był rozwój samorządu terytorialnego. Najpełniej znaczenie owej instytucji podkreślano w czasie rewolucji francuskiej, uznając samorząd za rodzaj czwartej władzy. Druga połowa XIX wieku przyniosła natomiast rozwój samorządu w państwach o charakterze demokratycznym czy nawet postabsolutnym. Odegrał on pozytywną rolę chociażby w rozwoju gospodarczym Rosji carskiej.
Wraz z rozwojem tej instytucji kształtowała się także myśl samorządowa. W efekcie u schyłku XIX wieku zrodziły się trzy główne doktryny samorządu terytorialnego: naturalistyczna, państwowa i polityczna. Stanowiły one podstawę rozwoju samorządu po pierwszej wojnie światowej. Samorząd stał się wówczas instytucją docenianą i akceptowaną w większości państw europejskich, czego wyrazem była jego konstytucjonalizacja. Obserwując wszakże tendencje ustrojowe międzywojennej Europy, widoczne jest redukowanie roli samorządu, na co zwrócił uwagę znany polski prawnik Wacław Komarnicki. W państwach demokratycznych wolność polityczna miała zostać zabezpieczona przez parlament, w autorytarnych natomiast państwo, przejmując troskę o dobro powszechne, ograniczało rolę czynnika społecznego. Komarnicki, komentując wspomniane zjawisko, zauważał, że "znaczenie samorządu nie jest tylko techniczne, ale także polityczne. To drugie jest raczej podstawowe i decydujące dla powierzenia niektórych agend przez państwo organom samorządowym, agendy te bowiem pod względem technicznym niejednokrotnie mogłyby być bardziej sprawnie wykonywane przez wyszkolone zawodowo organy administracji rządowej".
Celem artykułu jest analiza roli samorządu w państwach autorytarnych w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Wydaje się to istotne nie tylko z powodów historycznych. Ważne jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, czy stanowił on barierę omnipotencji państwa, czy też raczej był jeszcze jednym z instrumentów podporządkowania społeczeństwa, a więc elementem techniki organizacji państwa. Od stopnia niezależności instytucji społecznych zależny był też sposób tranzycji do systemu demokratycznego.
Wacław Brzeziński, polski prawnik z okresu dwudziestolecia międzywojennego, analizując rozwój samorządu w państwach, które określał mianem autorytatywnych, stwierdzał: "Samorząd natomiast — wyraz prawny życia gminy — jest uzależniony od układu sił politycznych w danym społeczeństwie". Zdaniem badaczki estońskiego samorządu zależność tę można obserwować na trzech polach: sytuacji samorządu gminnego, zasad elekcji oraz zmian prawa dotyczącego samorządu.
Przyjęta w artykule perspektywa zależności instytucji samorządu od ścieżki przekształceń systemu politycznego spowodowała zwrócenie uwagi na uwarunkowania systemowe, zagadnienia związane z organizacją samorządu, a także jego rolę polityczną. W tekście odwołano się do metody instytucjonalnej. Wykorzystano też elementy metody komparatystycznej i analizy systemowej.

Abstract
The aim of the article is to present the position of the contemporary national movement towards the problem of the influx of immigrants to Europe, with a particular emphasis on the threats arising from this fact for Poland. The article uses opinion journalism, political programmes and the press of the contemporary national movement. Content analysis and, to a lesser extent, comparative studies were used as a research method.
During the migration crisis, there was a strong protest against the attempt to accept a refugees into Poland. Activists of the national movement recorded a film Stop for Refugees in which they put forward the idea of holding a referendum during which Poles would decide whether to stop the influx of refugees.

W artykule ukazano oceny wydarzeń z lat 1980–1983 formułowane przez Ryszarda Reiffa, znanego działacza stowarzyszenia PAX. W pierwszej części artykułu zaprezentowano krótki życiorys polityka oraz jego koncepcje polityczne w latach 1945–1980. W kolejnej części omówiono szeroko działalność Reiffa w okresie 1980–1981, ze szczególnym uwzględnieniem jego propozycji powołania tak zwanej Wielkiej Koalicji. Tworzyłyby ją związek zawodowy Solidarność, Kościół oraz ówczesne władze. Plan ten nie został zrealizowany. Po wprowadzeniu stanu wojennego Reiff został usunięty ze stronnictwa i rozpoczął współpracę z podziemną Solidarnością. W ostatniej części tekstu zaprezentowano oceny dotyczące stanu wojennego oraz rozważania dotyczące realizmu politycznego. Zdaniem Reiffa stan wojenny był fałszywą alternatywą wobec interwencji radzieckiej. Zahamował też możliwość przeprowadzenia reform gospodarczych; spowodował emigrację miliona młodych osób oraz zablokował rozwój społeczeństwa obywatelskiego.

Abstract

Martial law in the interpretations of the supporter of the "attitude of active duration". Ryszard Reiff on events in Poland 1980–1983 The article presents evaluations of the events of 1980–1983 formulated by Ryszard Reiff, a well-known PAX activist. The first part of the article presents a short biography of the politician and his political concepts in the years 1945–1980. The next part discusses extensively Reiff's activity in the period 1980–1981 with particular emphasis on his proposal to establish the so-called Great Coalition. It would be formed by the Solidarity trade union, the Church and the authorities of that time. This plan was not implemented and after martial law was imposed, he was removed from the association. At that time, he started to work with the underground Solidarity. The last part of the text presents martial law assessments and reflections on political realism. According to Reiff, martial law was a false alternative to the Soviet intervention. It hindered the possibility of economic reforms; it caused the emigration of one million young people and blocked the development of civil society.

The research aim of this article is to analyze the ideo-political reflections of the publicists andactivists connected with the young nationalists movement in the 1930s on the background of the political philosophy included in the book by a Russian thinker Nikolai Berdyaev (1874–1948) New Middle Ages. The fate of a man in a contemporary world, translated by MarianReutt – idealistically and organizationally connected with the nationalist formation of the1930s the research ambition of the author is to show the idea of "new Middle Ages", accentingthe meaning of collective ethics (Decalogue ethics) as a factor of social solidarity, which isnow called "civic religion", which means values and rules fundamental for the conceptof a national country – in a shape dictated by the publicist of the "Myśl Narodowa" in theyears of the Third Republic. The author refers to the contemporary phenomenon of ideasecularization and the atrophy of the "civic religion", which – as Berdyaev convinces – is anopportunity to manipulate the consciousness of an entity and allows for releasing in it a stateof uncritical adaptation of the politically dangerous offers (various forms of totalitarianism).Furthermore, in the face of the progressive dechristianisation and ateisation of the society,the postulates by Berdyaev and his young nationalist successors lose the value of usefulnessand are included into the catalog of the idealist system concepts, becoming an utopian versionof the democratic system.Key words: nationalism, political theology, New Middle Ages idea

Protection of natural culture in concepts of the contemporary National Right Wing in PolandIn the centre of the system of values of the National Right Wing which revived after 1989 there are still nation, family and religion. The nation as community of culture is in opinion of the said parties exposed to dangers. The main risks are in their opinion as follows: cosmopolitism, Communist ideology, individualism, liberalism; secularization.In Poland, such ideas are, in the opinion of the National Right Wing, propagated by the liberal and post-communist circles. In the beginning they demanded that the communist activists are brought to justice. Some columnists refer to antisemitism. They perceive also the fall of the literary output. They assess critically the novels of Czesław Miłosz, Stanisław Barańczak or Olga Tokarczuk. Similar assessments regard the works of Polish historians. As preventive measures the following is mentioned: appropriate educational activity, statutory protection of national heritage, broadening of Catholicism, promotion of national culture. They attach great importance to the national branding. Its components are history, language, political regime, architecture, literature, art, religion, icons landscape, music. They would probably accept the opinion of Michael Porter: "Many contemporary discussions of international competition stress global homogenization and a diminished role for nations. But, in truth, national differences are at the heart of competitive success." Ochrona kultury narodowej w koncepcjach współczesnej prawicy narodowej w PolsceW centrum systemu wartości odrodzonego po 1989 roku ruchu narodowego pozostają naród, rodzina i religia. Naród, traktowany jako wspólnota kultury, narażony jest w ocenie wspominanych wyżej środowisk na liczne zagrożenia. Za najgroźniejsze uznają one: kosmopolityzm, ideologię komunistyczną, indywidualizm, liberalizm, sekularyzację. W Polsce wspomniane idee mają być propagowane przez środowiska liberalne i postkomunistyczne. W wypowiedziach publicystów narodowych pojawiają się także akcenty antysemickie. Krytyczna ocena dotyczy też współczesnej polskiej literatury, a zwłaszcza twórczości Czesława Miłosza, Stanisława Barańczaka czy Olgi Tokarczuk. Podobne oceny odnoszone są do prac polskich historyków. Za istotną uznano więc puryfikację kultury narodowej. Wśród środków zaradczych środowiska narodowe proponują: rozwój edukacji historycznej, ochronę dziedzictwa narodowego, rozwój katolicyzmu i promocję kultury narodowej. W tym ostatnim wypadku za niezwykle ważny uznają one branding narodowy. Jego podstawowe składniki to historia, język, architektura, krajobraz, reżim polityczny itp. Polscy narodowcy zapewne zaakceptowaliby opinię sformułowaną przez Michaela Portera. Twierdzi on, iż co prawda nastąpiła globalna homogenizacja, ale podkreślanie odrębności narodowej jest źródłem sukcesu.

Protection of natural culture in concepts of the contemporary National Right Wing in PolandIn the centre of the system of values of the National Right Wing which revived after 1989 there are still nation, family and religion. The nation as community of culture is in opinion of the said parties exposed to dangers. The main risks are in their opinion as follows: cosmopolitism, Communist ideology, individualism, liberalism; secularization.In Poland, such ideas are, in the opinion of the National Right Wing, propagated by the liberal and post-communist circles. In the beginning they demanded that the communist activists are brought to justice. Some columnists refer to antisemitism. They perceive also the fall of the literary output. They assess critically the novels of Czesław Miłosz, Stanisław Barańczak or Olga Tokarczuk. Similar assessments regard the works of Polish historians. As preventive measures the following is mentioned: appropriate educational activity, statutory protection of national heritage, broadening of Catholicism, promotion of national culture. They attach great importance to the national branding. Its components are history, language, political regime, architecture, literature, art, religion, icons landscape, music. They would probably accept the opinion of Michael Porter: "Many contemporary discussions of international competition stress global homogenization and a diminished role for nations. But, in truth, national differences are at the heart of competitive success." Ochrona kultury narodowej w koncepcjach współczesnej prawicy narodowej w PolsceW centrum systemu wartości odrodzonego po 1989 roku ruchu narodowego pozostają naród, rodzina i religia. Naród, traktowany jako wspólnota kultury, narażony jest w ocenie wspominanych wyżej środowisk na liczne zagrożenia. Za najgroźniejsze uznają one: kosmopolityzm, ideologię komunistyczną, indywidualizm, liberalizm, sekularyzację. W Polsce wspomniane idee mają być propagowane przez środowiska liberalne i postkomunistyczne. W wypowiedziach publicystów narodowych pojawiają się także akcenty antysemickie. Krytyczna ocena dotyczy też współczesnej polskiej literatury, a zwłaszcza twórczości Czesława Miłosza, Stanisława Barańczaka czy Olgi Tokarczuk. Podobne oceny odnoszone są do prac polskich historyków. Za istotną uznano więc puryfikację kultury narodowej. Wśród środków zaradczych środowiska narodowe proponują: rozwój edukacji historycznej, ochronę dziedzictwa narodowego, rozwój katolicyzmu i promocję kultury narodowej. W tym ostatnim wypadku za niezwykle ważny uznają one branding narodowy. Jego podstawowe składniki to historia, język, architektura, krajobraz, reżim polityczny itp. Polscy narodowcy zapewne zaakceptowaliby opinię sformułowaną przez Michaela Portera. Twierdzi on, iż co prawda nastąpiła globalna homogenizacja, ale podkreślanie odrębności narodowej jest źródłem sukcesu.