Search results

Najbardziej złożonym problemem w ochronie zabytków jest ochrona historycznych miast. Zasadniczym problemem jest konieczność pogodzenia wymagań konserwatorskich (ograniczenia przekształceń) z narastającymi potrzebami modernizacyjnymi. Miasto historyczne musi się modernizować, a więc konserwatorzy muszą określić przedmiot, formę i granice przekształceń. Konieczne jest zatem opracowanie metodologii, która pozwoli powiązać zabytkowe wartości zespołu z ich materialną reprezentacją. Dzięki temu będzie możliwe określenie elementów podlegających ochronie oraz elementów, które mogą być przekształcane.
Metodologia określania materialnej reprezentacji zabytkowych wartości została pokazana na przykładzie historycznego centrum Krakowa wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Metodologia określania wartości (tzw. SMART VALUE) została wykorzystana w opracowaniu Planu Zarządzania Krakowa. Metodologia może być wykorzystana jako narządzie pomocne w zarządzaniu różnych grup zabytków, w szczególności o znaczącej wartości (przede wszystkim uznanych za Pomniki Historii lub dobra Światowego Dziedzictwa).

Ochrona dziedzictwa jest w okresie transformacji, która polega m.in. na zwiększeniu wpływu interesariuszy na ochronę, zarządzanie i użytkowanie dziedzictwa. Konieczność takiej modyfikacji została sformułowana w dokumentach międzynarodowych – Konwencji z Faro (Rada Europy) i Rekomendacji HUL (Zgromadzenie Generalne UNESCO), które powinny być wdrażane przez państwa - strony tych organizacji. Zadaniem środowiska konserwatorskiego jest dostosowanie teorii i praktyki ochrony dziedzictwa do tych zmian.Wdrożenie nowego podejścia w ochronie dziedzictwa będzie długotrwałym procesem. Obszarem w którym zmiany będą szybko zachodziły jest ochrona miast historycznych. W zespołach staromiejskich konieczne będzie uwzględnienie trzech procesów: ochrony, użytkowania, przekształcania. Konserwatorzy zabytków będą musieli opracować narzędzia służące koordynacji i kontroli tych procesów. Swoistym poligonem tych działań jest zarządzanie miastami wpisanymi na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Over the last decades, built heritage and the conditions of its protection have changed a lot. There has been a significant increase in the number and diversity of monuments. The expectations of contemporary societies regarding the use of heritage have changed as well. As a consequence, the ownership, protection, financing and use of heritage has been privatized. These conditions should be reflected in conservation theory. Conservation theory should be realistic - it should indicate how to protect and use heritage in practice. Therefore, it is necessary to scientifically develop a modern conservation theory. The application of conservation theory which does not take into account contemporary conditions contributes to chaos in the protection of monuments and facilitates the destruction of their values. Therefore, the development of contemporary conservation theory can also be considered an ethical problem.

Pomniki Historii to zbiór ponad 100 najcenniejszych zabytków w Polsce. Jednocześnie Pomniki Historii to jedna z 5 form ochrony zabytków, określonych w polskim prawodawstwie. Te okoliczności sprawiają, że konieczna jest ocena funkcjonowania tej formy ochrony zabytków.
Wiele elementów w koncepcji Pomników Historii, procedurze ich nominowania, oraz merytorycznej ocenie jest przejętych z systemu Światowego Dziedzictwa UNESCO. Dlatego też ten system możne być punktem odniesienia do oceny funkcjonowania Pomników Historii. Jednocześnie w oparciu o to porównanie można wskazać kierunki doskonalenia funkcjonowania Pomników Historii.
W artykule omówiono zasadnicze aspekty funkcjonowania Pomników Historii – m.in. miejsce i rolę Pomników Historii w polskim systemie ochrony zabytków, procedury nominowania, procedurę oceny, relację Pomników Historii z dobrami Światowego Dziedzictwa UNESCO.

The Monuments of History is a collection of over 100 most valuable monuments in Poland. At the same time, the Monuments of History are one of the 5 forms of protection of monuments, specified in Polish legislation. These circumstances make it necessary to assess the functioning of this form of the monuments protection. Many elements in the concept of the Monuments of History, the procedure of their nomination and the substantive assessment are taken over from the UNESCO World Heritage System. Therefore, this system may be a point of reference for the evaluation of the functioning of the Monuments of History. At the same time, on the basis of this comparison, it is possible to indicate directions for improving the functioning of the Monuments of History. The paper discusses fundamental aspects of the functioning of the Monuments of History – including the place and role of the Monuments of History in the Polish system of the monuments protection, the procedure of nomination, the procedure of evaluation, the relationship of the Monuments of History with the assets of the UNESCO World Heritage. ; Pomniki Historii to zbiór ponad 100 najcenniejszych zabytków w Polsce. Jednocześnie Pomniki Historii to jedna z 5 form ochrony zabytków, określonych w polskim prawodawstwie. Te okoliczności sprawiają, że konieczna jest ocena funkcjonowania tej formy ochrony zabytków. Wiele elementów w koncepcji Pomników Historii, procedurze ich nominowania, oraz merytorycznej ocenie jest przejętych z systemu Światowego Dziedzictwa UNESCO. Dlatego też ten system możne być punktem odniesienia do oceny funkcjonowania Pomników Historii. Jednocześnie w oparciu o to porównanie można wskazać kierunki doskonalenia funkcjonowania Pomników Historii. W artykule omówiono zasadnicze aspekty funkcjonowania Pomników Historii – m.in. miejsce i rolę Pomników Historii w polskim systemie ochrony zabytków, procedury nominowania, procedurę oceny, relację Pomników Historii z dobrami Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Contemporarily, historic monuments and sites are highly diverse and vast in number. This means that each asset and property has different value and, hence, different principles and forms of historic preservation need to be applied.Diversification of historic monuments and sites should be a part of the monument protection system and based on the widely accepted and followed methodology. No single methodology allowing for assessing the value of all historic monuments and sites has been developed yet. For this reason, diversification of historic monuments and sites is not applied in the international doctrinal documents. The most comprehensive method of assesing heritage value has been implemented into UNESCO's World Heritage system. It consists on comparing assets within a certain reference group, yet it does not involve value gradation.Within the monument protection system, historic monuments and sites can be divided into two major groups, i.e. classes (in terms of the value of an asset or property) and categories (in terms of the specific features of an asset or property).In the Polish system of historic monuments and sites, application of categorisation (typology-based groups) is justified. However, for practical reasons (a risk of protection being depreciated and weakened), classes can be applied in limited scope (valuing groups).