Suchergebnisse

Á meðan vestræn fagurfræði hefur að miklu leyti verið bundin við áherslu á há-listir, hefur japönsk fagurfræði frá fornu fari verið samofin hversdagslífinu, trúarbrögðum og siðferði. Í þessari grein segir Tinna Gunnarsdóttir, prófessor í vöruhönnun, frá ferðalagi sínu til Japans þar sem sjónum er beint að siðferðilegri vídd japanskrar fagurfræði eins og hún birtist henni í efnislegum hlutum og athöfnum.

"Það var Marx sem leiddi mig inn á svið ástarinnar" segir Anna Guðrún Jónasdóttir prófessor emeritus í bókarkafla sem hún skrifar árið 2010. Þar fjallar hún sérstaklega um ástarkraft, hugtakið sem hún þróaði með hliðsjón af hugtökum Marx um vinnukraft og arðrán. Hér fá íslenskir lesendur loks að lesa um hugtök hennar á íslensku en hún hefur verið mikilvirkur fræðimaður í hartnær 30 ár og ritað allt sitt efni á ensku eða sænsku.

Þýðingin sem birtist í Ritinu að þessu sinni er eftir Timothy Morton, heimspeking og prófessor við Rice háskóla. Morton er einn áhrifamesti heimspekingur okkar tíma en hann vinnur á mörkum margvíslegra list- og fræðigreina. Nýverið hélt hann fyrirlestur í Safnahúsinu sem fjallaði um vistfræðilega listsköpun og listsköpun á tímum aukinnar vistfræðilegrar meðvitundar. Þess má einnig geta að hann hefur unnið töluvert með heimsþekktum listamönnum á borð við Ólaf Elíasson og Björk. Það er því sérstaklega ánægjulegt og viðeigandi að fá texta eftir hann birtan í Ritinu að þessu sinni. Textann samdi Morton í tengslum við verk Hrafnhildar Arnardóttur, Efnisleikann, sem var framlag Íslands á Feneyjatvíæringnum árið 2019. Þýðandi er Oddný Eir Ævarsdóttir, heimspekingur og rithöfundur, og birtist hann hér með góðfúslegu leyfi höfundar.

Timothy Morton hefur einkum beint sjónum sínum að vistfræðilegum málefnum í verkum sínum. Í því samhengi hefur hann meðal annars lagt áherslu á það sem hann kallar myrka vistfræði (e. dark ecology) og varpað ljósi á mikilvægi þess að manneskjan finni nýjar leiðir til að hugsa um tengsl sín við umhverfið, lífhvolfið og alheiminn. Hann veltir upp spurningum og varpar ljósi á þau sameiginlegu vandamál sem steðja að lífríkinu og vistkerfi jarðar nú á tímum mannaldar (e. Anthroposcene). Í þessu samhengi hefur Morton fært rök fyrir því að allt í veröldinni sé samtengt þannig að nær ómögulegt sé að skipta heiminum upp í tvenndir á borð við mann og náttúru eða setja þær fram sem andstæður. Veruleikinn, að hans mati, er í raun einn risastór samanflæktur möskvi (e. mesh). Í texta Mortons, um verk Hrafnhildar, er að finna svipaða nálgun því þar leggur hann áherslu á þétta samofna þræði á milli manneskju, umhverfis og dýra. Þar er einnig að finna myrka vistfræðilega undirtóna sem vísa veginn inn í litríkt verk Hrafnhildar um efnisleikann.

Í þeirri lýðræðisvakningu sem varð á Íslandi eftir hrun mátti sjá hvernig ólíkir hópar byggðu lýðræðiskröfur og ákall um meira eða dýpra lýðræði á ólíkum hugmyndum um lýðræði. Kjarni þessara krafna var þó hinn sami: meira lýðræði þýddi aukin áhrif almennings á ákvarðanir og stefnumótun. Þannig undirstrikaði hin almenna umræða um lýðræði þann skilning að virkt samráð við almenning sé nauðsynlegur hluti lýðræðislegra stjórnarhátta. Í þessari grein er gerð tilraun til að varpa ljósi á ólíkt inntak lýðræðiskröfunnar eftir málefnum hverju sinni og athyglinni einkkum beint að þekkingarmiðuðu lýðræði. Því er haldið fram að þótt enn sé ekki hægt að segja að þekkingarmiðað lýðræði byggi á veigamiklum empíriskum rökum, þá bjóði það upp á áhugaverðustu leið samtímans til að hugsa um lýðræðisnýjungar. ; During the democratic awakening in Iceland during and after the financial crisis of 2008 it was evident that different groups based their demands for more or deeper democracy on different conceptions of democracy. Yet their demands had a common core: more democracy meant greater public influence on policy- and decision-making. Thus public discussion insisted on a conception of democracy according to which public consultation is a necessary part of democratic governance. This paper discusses different kinds of consultation depending on the particular demands in each case with particular emphasis on epistemic democracy. I argue that even though it can hardly be said that epistemic democracy is based on much empirical evidence yet, its approach is the most promising way to think about future democratic. ; Peer Reviewed ; Ritrýnt tímarit

The article recounts the account from the Árna saga about Loftur Helgason's trip to Bergen in 1282 and his stay there over winter, explained in terms of the formal sources about the organization of the government and changes in the law in the latter half of the 13th century. These changes were aimed at introducing into Iceland the power of both the King and the Church and in fact marked the actual changes throughout the Norwegian state. Loftur was Skálholt's official and the story about him was part of a long-standing dispute about the position of the chieftains versus the new power of the Church and the opposition to its introduction. The article defines the political confusion described in the Árna sagain Bergen in the winter of 1282-1283 as, on the one hand, changes in the constitution and, on the other hand, legislation, and at the same time whether the Kings Hákon Hákonarson and his son Magnús had systematically pursued a policy of having the Church be an independent party to the government of the state from 1247 onward until the death of the latter in 1280. When the disagreement is looked at as continuing, it is seen that Icelanders had made preparations for changes in the constitution with assurances of introduction of the power of the Church beginning in 1253 and the power of the King from 1262, but, on the other hand, the disagreements in both countries disappeared in the 1270s in the face of the conflict of interests that resulted from the laws that followed in the wake of the constiututional changes. Árna saga tell of this and how the disputes were described, but also that their nature changed as King Erikur came to power in 1280, as he gave the power of the King a new policy that was aimed against the power of the Church. Ousting of the archbishop from Norway and the Christian funerals of the excommunicated chieftains are examples of the conditions of government that could not have been, if the King had no longer had executive power over Christian concerns, as he had already conceded power over spiritual issues to the Pope in Rome with the Settlement at Túnsberg in 1277.

Umfjöllun um kynbundið ofbeldi hefur farið hátt síðustu ár en það er meginefni Ritsins þessu sinni. Með sífellt fleiri frásögnum af raunverulegu ofbeldi og áreiti – og skáldskap sem fæst við kynbundið ofbeldi og byggir jafnvel á raunverulegum atburðum – hafa menn ekki aðeins orðið meðvitaðri en fyrr um kynbundið valdamunstur sem viðgengst í tilteknu félagslegu samhengi samtímans (jafnt þröngu sem víðu) og orðið gagnrýnni en áður á ýmis lög, dóma og fyrningarákvæði; Þeir eru teknir að skoða kynbundið ofbeldi í tengslum við annað ofbeldi sem fyrr hefði naumast verið tengt því; farnir að greina það á fortíðarsviðum þar sem því hefur lítt eða ekki verið veitt eftirtekt fyrr og teknir að leggja markvisst niður fyrir sér staðlaða, ósjálfráða og menningarbundna hugsun sem lýsir af máli.

Rannsóknarefni og aðferðir þeirra höfunda sem hér skrifa eru innbyrðis afar ólík. Í hugvísindum spanna greinarnar vítt svið, frá síðmiðöldum til samtímans. Ingibjörg Eyþórsdóttir skrifar um kynbundið ofbeldi í sagnadönsum og hvernig þeir voru notaðir til að koma mikilvægum upplýsingum á milli kynslóða kvenna. Bókmenntagreining Öldu Bjarkar Valdimarsdóttur og Guðna Elíssonar annars vegar og Björns Þórs Vilhjálmssonar hins vegar tekur mið af raunverulegum frásögnum af ofbeldi sem hefur átt sér stað í íslensku samfélagi og hvernig unnið er með það í skáldskap. Alda Björk og Guðni fjalla um ljóðabókina Drápu eftir Gerði Kristnýju en Björn Þór um skáldsöguna Kötu eftir Steinar Braga. Af sviði sálfræðinnar skrifar Rannveig Sigurvinsdóttir um rannsókn sem hún gerði á birtingarmyndum kynferðisofbeldis í frásögnum kvenna á netinu (sem komu fram árin 2015–2017 á Facebook og Twitter), og tók þá mið af réttlætingum gerenda og þolenda. Þorgerður Einarsdóttir prófessor í kynjafræði og Þórhildur Sæmundsdóttir kynjafræðingur og meistaranemi í lögfræði greina niðurstöður Hæstaréttar í kynferðisbrotamálum eftir breytingar á kynferðisbrotakafla hegningarlaganna 1992 og 2007. Þær greina þrástef og mynstur í orðræðunni, og hvort og þá hvernig samfélagsleg staða kvenna birtist í niðurstöðum dómstólanna. Guðrún Þórhallsdóttir málfræðingur skoðar sögu nafnorðanna gleðimaður og gleðikona og veltir meðal annars fyrir sér mismunandi merkingu þeirra og eðli málbreytinga sem gleði-orð hafa orðið fyrir.

Óritrýndar greinar innan þema eru tvær en báðar eru eftir rithöfunda. Hallgrímur Helgason ræðir eigin upplifun af neikvæðum viðbrögðum annarra gagnvart nauðgunarlýsingu sem hann skrifaði um í bókinni Sjóveikur í München, sem byggir á eigin reynslu. Grein Margaret Atwood er þýðing heftisins en hún fjallar um afstöðu rithöfundarins og vangaveltur um atburði sem áttu sér stað í kanadískum háskóla fyrir fáeinum árum.

ParlaMint is a multilingual set of comparable corpora containing parliamentary debates mostly starting in 2015 and extending to mid-2020, with each corpus being about 20 million words in size. The sessions in the corpora are marked as belonging to the COVID-19 period (after October 2019), or being "reference" (before that date). The corpora have extensive metadata, including aspects of the parliament; the speakers (name, gender, MP status, party affiliation, party coalition/opposition); are structured into time-stamped terms, sessions and meetings; with speeches being marked by the speaker and their role (e.g. chair, regular speaker). The speeches also contain marked-up transcriber comments, such as gaps in the transcription, interruptions, applause, etc. Note that some corpora have further information, e.g. the year of birth of the speakers, links to their Wikipedia articles, their membership in various committees, etc. The corpora are encoded according to the Parla-CLARIN TEI recommendation (https://clarin-eric.github.io/parla-clarin/), but have been validated against the compatible, but much stricter ParlaMint schemas. This entry contains the ParlaMint TEI-encoded corpora with the derived plain text version of the corpus along with TSV metadata on the speeches. Also included is the 2.0 release of the data and scripts available at the GitHub repository of the ParlaMint project. Note that there also exists the linguistically marked-up version of the corpus, which is available at http://hdl.handle.net/11356/1405.

ParlaMint 2.1 is a multilingual set of 17 comparable corpora containing parliamentary debates mostly starting in 2015 and extending to mid-2020, with each corpus being about 20 million words in size. The sessions in the corpora are marked as belonging to the COVID-19 period (after November 1st 2019), or being "reference" (before that date). The corpora have extensive metadata, including aspects of the parliament; the speakers (name, gender, MP status, party affiliation, party coalition/opposition); are structured into time-stamped terms, sessions and meetings; with speeches being marked by the speaker and their role (e.g. chair, regular speaker). The speeches also contain marked-up transcriber comments, such as gaps in the transcription, interruptions, applause, etc. Note that some corpora have further information, e.g. the year of birth of the speakers, links to their Wikipedia articles, their membership in various committees, etc. The corpora are encoded according to the Parla-CLARIN TEI recommendation (https://clarin-eric.github.io/parla-clarin/), but have been validated against the compatible, but much stricter ParlaMint schemas. This entry contains the ParlaMint TEI-encoded corpora with the derived plain text version of the corpus along with TSV metadata on the speeches. Also included is the 2.0 release of the data and scripts available at the GitHub repository of the ParlaMint project. Note that there also exists the linguistically marked-up version of the corpus, which is available at http://hdl.handle.net/11356/1431.

This article offers a discussion of two contemporary Icelandic literary works, Woman at 1000 Degreesby Hallgrímur Helgason and The Outlaw by Jón Gnarr, both of which have been subject to discussion and critique regarding the authors' use of real life individuals and events. The reception of these texts is read against the framework of Icelandic laws regarding freedom of expression and rights to privacy. Two Icelandic legal cases, regarding a literary text and cinematic production, serve as case studies for the Icelandic framework.