Suchergebnisse

Badania nad relacjami między polityką i prawem mają bogatą tradycję, cieszą się sporym zainteresowaniem i mają przed sobą znaczące perspektywy. Nie oznacza to jednak, że udało się przezwyciężyć wszystkie problemy o charakterze metodologicznym – a jest to warunek niezbędny do prowadzenia takich wspólnych badań politologiczno-prawniczych, które będą rzetelne i efektywne poznawczo. W artykule podjęto się rozważenia głównych wyzwań metodologicznych, które powinny zostać przezwyciężone, jeśli badania politologów i prawników mają stworzyć nową jakość badań społecznych. Autor wyraża przy tym sceptyczne stanowisko wobec możliwości integracji wiedzy w obliczu różnic przedmiotowych między prawem i polityką.

Autor zakłada, iż skoro politologia nie legitymuje się własną tożsamością przedmiotową, jak i metodologiczną, to badacze są każdorazowo zmuszeni do zdefiniowania przedmiotu swych badań oraz zadeklarowania przyjętych założeń metodologicznych. Pole polityki nie jest polem jednorodnym, co oznacza, iż wypełnione jest różnorodnymi bytami ontologicznymi. Polityka może zatem przyjąć postać metody działania, swoistego instrumentu, może mieć wymiar realny bądź mityczny, może być obiektem dającym się obserwować, jak i nie poddającym się temu procesowi. W artykule poddano analizie najważniejsze typy aktywności społecznych, które decydują o warunkach egzystencji całych społeczeństw. Starano się też wskazać na sfery i mechanizmy, które nadają tym zjawiskom i procesom charakteru politycznego. Według autora "polityczności" należy poszukiwać w relacjach, jakie zachodzą pomiędzy różnymi typami aktywności społecznej. Przyjęcie czterech typów aktywności oznacza, że możemy wyróżnić 4 płaszczyzny kreowania zjawisk i procesów politycznych:
– pole pierwszego stopnia, które stwarza każdy typ aktywności decydującej o egzystencji społeczeństwa;
– pole drugiego stopnia, które tworzą przekroje dwupłaszczyznowe, np. społeczeństwo gospodarujące i państwowe, czy społeczeństwo państwowe i ideowe itd.;
– pole trzeciego stopnia, wyznaczone przez przekroje trzech rodzajów społeczeństw, np. gospodarującego, państwowego i ideowego;
– i wreszcie pole "jądra polityki", które jest przekrojem czterech typów aktywności i stąd jego najważniejsza rola w kreowaniu zjawisk i procesów politycznych oraz w wyjaśnianiu polityki.
Przeciwstawną pozycję względem "jądra" zajmują "marginalia polityki", które w sprzyjających okolicznościach, w odpowiednim miejscu i czasie mogą nabrać politycznego znaczenia i mogą wykreować odrębne pole.

Autor rozpoczyna analizę od istoty tożsamości po to, aby dojść do kategorii tożsamości dyscypliny naukowej. Punktem wyjściowym jest wybór takiej typologii tożsamości dyscypliny, która wydziela: tożsamość przedmiotową, tożsamość metodologiczną, tożsamość wynikającą z historii rozwoju dyscypliny. Główną uwagę koncentruje autor na analizie tożsamości przedmiotowej, natomiast bardziej skrótowo przedstawia tożsamość metodologiczną i tożsamość wynikającą z historii rozwoju nauki o polityce. W konkluzji autor dochodzi do wniosku, iż przedmiot badań w naukach społecznych ma w dużym stopniu charakter polimorficzny wyrażający się wielowymiarowością, wieloaspektowością i wielopoziomowością analizy. Mimo tego autor nie rezygnuje z dalszych rozważań o przedmiocie nauki o polityce z tego względu, że w warunkach powstającego społeczeństwa informacyjnego pewna jej delimitacja staje się wymogiem organizacyjnym i dydaktycznym. Charakterystykę badań nad polem polityki autor rozpoczyna od przedstawienia trzech stanowisk albo inaczej trzech założeń. A mianowicie, że: istnieje możliwość wyodrębnienia jednorodnej klasy zjawisk i procesów politycznych; przedmiot politologii nie jest "bytem", który da się wyodrębnić; o tożsamości przedmiotowej politologii decydują inne czynniki, na przykład relacje bądź atrybuty. Obiektywne trudności w zdefiniowaniu tożsamości przedmiotowej i metodologicznej kierują autora na trop poszukiwania istoty i definicji "polityczności". W części końcowej artykułu autor dokonuje krótkiej prezentacji koncepcji: C. Schmitta, Ch. Mouffe, U. Becka, A. Giddensa, a na koniec przedstawia własną ideę "polityczności".

Is there a theory of transformation? While most scholarship focuses on describing the causes, mechanisms and consequences of social change in the postcommunist area, this article tries to reflect theoretically on system transformation, using the Polish case as an example. The author argues that the social change involved is more a change in social structure, culture and consciousness than a political, economic and technologic process.