Suchergebnisse

W swych rozważaniach nad globalnym kryzysem edukacji, autor koncentruje się nad coraz ściślejszym splotem między edukacją a ekonomią i polityką, skupiając się przy tym na często pomijanym wymiarze światowego kryzysu edukacyjnego, a mianowicie na braku uznania edukacji za cel znaczący sam w sobie. Ilustrując swoje przemyślenia trzema przykładami z USA, Izraela i Polski, autor naświetla obecny kryzys jako ogólny atak na życie intelektualne oraz ukazuje jego rolę w życiu jednostek i społeczeństwa. ; In his reflection on the global crisis in education, the author points to the growing conflation of education with economics and politics and considers a generally neglected dimension of worldwide educational crisis, namely, the persistent lack of appreciation of education as a significant end in itself. He illustrates his point on three national cases - the United States, Israel and Poland – and shows the current crisis as a general attack using the life of the mind and the role it plays in the life of society and individuals.

Since the World War II three Latin American states: Argentina, Brazil, and Chile have been using three different approaches to their higher education policy. Although each of these states declared that higher education was fundamental for their economic, social, and political progress, but due to historical differences these states used different means of supporting access to colleges and universities. The connection between higher education and government policy has been so important because education is considered to be one of the most fundamental human rights. The UN Universal Declaration of Human Rights points out that education is necessary for free development of human personality. ; Po II wojnie światowej trzy kraje Ameryki Łacińskiej: Argentyna, Brazylia i Chile wybrały odmienne rozwiązania w swojej polityce wobec szkolnictwa wyższego. Każdy z tych krajów uznał, że wyższe wykształcenie obywateli jest warunkiem rozwoju ekonomicznego, społecznego i politycznego, ale ze względu na historię zastosowały różne metody wspierania dostępu do wykształcenia. Powiązanie wykształcenia z polityką państwa jest o tyle ważne, że dostęp do uczelni traktowany jest jako realizacja jednego z podstawowych praw człowieka – prawa dostępu do edukacji. Zgodnie z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka jest to warunek pełnego rozwoju osoby ludzkiej.

Mediation is proving to be an effective way to manage conflicts in aconstructive way. But mediation not only helps to solve specific problems, because its potential encompasses aspects of greater complexity. Thus, mediation helps us to know ourselves better, to better understand others, and to use what we have learned to better manage future conflict situations. In asociety where there is no culture of agreement and where there is no education in the field of emotions, mediation becomes an adequate and effective tool to resolve conflicts in apeaceful and constructive manner. On the other hand, mediation allows the parties to take responsibility for the resolution of their own conflict, to be active agents in the process. The greater the citizens' participation in the different decision making processes, the more democratic asociety will be. That is why, in the restoration of social peace, citizenship should play arole as an active agent, and mediation is asuitable instrument for this purpose because the individuals in conflict find the way to solve it without third party impositions. ; Mediation is proving to be an effective way to manage conflicts in aconstructive way. But mediation not only helps to solve specific problems, because its potential encompasses aspects of greater complexity. Thus, mediation helps us to know ourselves better, to better understand others, and to use what we have learned to better manage future conflict situations. In asociety where there is no culture of agreement and where there is no education in the field of emotions, mediation becomes an adequate and effective tool to resolve conflicts in apeaceful and constructive manner. On the other hand, mediation allows the parties to take responsibility for the resolution of their own conflict, to be active agents in the process. The greater the citizens' participation in the different decision making processes, the more democratic asociety will be. That is why, in the restoration of social peace, citizenship should play arole as an active agent, and mediation is asuitable instrument for this purpose because the individuals in conflict find the way to solve it without third party impositions.

The nearly universal access to higher education (HE) in developed countries was once praised as a great democratic achievement, and a basis for both economic development and social mobility. After the onset of the 2008 recession, the narratives changed considerably. The most radical critics of HE propose a partial "deschooling" of society by reversing the process of massification. This paper aims to present a critical discourse analysis (CAD) of the "don't go to college" discourse that became popular in Poland and the United States. I trace the differences in the way the decision to go to college is conceptualized in Poland and the U.S to the differences in dominant political ideologies – democratic and egalitarian in the U.S., paternalistic and conservative in Poland. I also show how recent changes in the actual HE systems put those ideologies at odds with the educational realities of both countries. ; Uniwersalizację dostępu do wykształcenia wyższego uznawano za wielkie osiągnięcie krajów demokratycznych, podstawę dla ich rozwoju gospodarczego i społecznej ruchliwości. Ostatnie lata przyniosły jednak znaczą zmianę w treści narracji dotyczących szkół wyższych. Najbardziej radykalne formy krytyki zawierają sugestię, że konieczne jest dokonanie częściowego "odszkolnienia" społeczeństwa przez cofnięcie procesów umasowienia.Celem tego artykułu jest przedstawienie wyników krytycznej analizy dyskursu (KAD) odszkolnienia na podstawie źródeł pochodzących z USA i Polski. Zastosowanie KAD pozwala mi pokazać, jak te, z pozoru podobne, narracje mają u swych podstaw dwie przeciwstawne ideologie polityczne – liberalny indywidualizmu w wypadku USA i konserwatywny paternalizm w Polsce. Wskazuję też, w jaki sposób rzeczywista sytuacja absolwentów szkół wyższych stawia w wątpliwość racjonalność prognoz i planów formułowanych w obu odmianach analizowanego dyskursu.

Polska w 2004 roku stała się członkiem Unii Europejskiej. W tym samym roku minęło 35 lat od powołania Komitetu Prognoz "Polska 2000 Plus" przy Prezydium PAN. Z tej okazji odbyła się konferencja naukowa, której rezultatem jest wydawnictwo pt. Polska w obliczu wyzwań przyszłości. Jest ono inspiracją do szerszego kierowania się przez naukowców, polityków oraz ludzi innych zawodów strategicznym myśleniem o przyszłości Europy i Polski. Podstawą strategii edukacji powinny być nie tylko cele ekonomiczne i pragmatyczne, ale przede wszystkim wspólne wartości cywilizacji europejskiej, którymi według raportu Komisji Europejskiej Edukacja dla Europy są: prawa człowieka (godność osoby ludzkiej), podstawowe swobody, demokratyczna prawomocność, pokój i odrzucanie przemocy jako środka do osiągnięcia celu, poszanowanie innych ludzi, równość szans, zasady myślenia racjonalnego, ochrona ekosystemu, odpowiedzialność jednostkowa. Projekty i strategie reformy systemu edukacji MEN i MNiSW oraz Strategia Rozwoju Polski do roku 2020–2030 Komitetu Prognoz PAN zakładają zapewnie skolaryzacji na poziomie maturalnego kształcenia średniego dla ok. 80–85% populacji, a na poziomie studiów wyższych dla 40–50% populacji w przedziale wiekowym 19–24. Takie wskaźniki skolaryzacji zostały już formalnie przekroczone, teraz należy zapewnić odpowiedni poziom jakości kształcenia oraz stymulować i wspierać wybieranie deficytowych kierunków kształcenia zawodowego i wyższego oraz ustawicznego. W Polsce obserwuje się niezadowalające wykorzystanie nauk o edukacji w wypracowaniu koncepcji reform i ich wdrażaniu, czego dowodem jest niedocenianie raportów edukacyjnych oraz ekspertyz, a także nieustanne zmiany ministrów resortów edukacyjnych. Współczesna ekonomia i pedagogika określają wydatki na edukację i naukę jako "inwestycję w człowieka" i w "kapitał ludzki", które są gwarancją rozwoju kraju oraz poprawy jakości życia ludzkiego. Poważny procent kadry nauczycieli, młodzieży, szkół i uczelni oraz mass mediów może edukację i kulturę zamienić na wielki program XXI wieku. ; In 2004, Poland became a Member State of the European Union. It was 35 years since the Forecasting Committee "Poland 2000 Plus" was appointed at the presidium of the Polish Academy of Sciences (Polish: PAN). On that occasion, a scientific conference took place, the result of which was the publication entitled Poland in the Face of the Challenges of the Future. It has become an inspiration for scientists, politicians and other professionals to adopt more strategic thinking about the future of Europe and Poland. The basis of the educational strategy should not only be economic and pragmatic objectives, but most of all, common values of the European civilisation. According to the Report of the European Commission Education for Europe, among these values, there are human rights (human dignity), fundamental freedoms, democratic legitimacy, peace, rejection of violence as a means to an end, respecting others, equal opportunities, principles of rational thinking, protection for the ecosystem and individual accountability. The policies and projects of the educational system reform of the Ministry of National Education (Polish: MEN) and Ministry of Science and Higher Education (Polish: MNiSW) as well as the Development Strategy of Poland until 2020–2030 of the Forecasting Committee aim to provide schooling at secondary school level with matriculation examination for about 80–85% of the population, at higher education level for 40–50% of the population aged 19–24. These schooling indicators have formally been exceeded. Presently, it is necessary to provide the good quality of education and to encourage students to choose deficit professional training courses, higher education as well as lifelong learning. In Poland, it can be observed that education sciences are unsatisfactorily used in developing reform concepts and in their implementation as demonstrated by underestimating educational reports and expertises, as well as constant changes of education ministers. Contemporary economy and pedagogy refer to the expenses on education as "investment in human" and "human capital", which guarantee the development of a country and of the quality of life. A significant proportion of teachers, young people, schools and universities as well as the mass media may change education and culture into a great program of the 21st century.

In 2004, Poland became a Member State of the European Union. It was 35 years since the Forecasting Committee "Poland 2000 Plus" was appointed at the presidium of the Polish Academy of Sciences (Polish: PAN). On that occasion, a scientific conference took place, the result of which was the publication entitled Poland in the Face of the Challenges of the Future. It has become an inspiration for scientists, politicians and other professionals to adopt more strategic thinking about the future of Europe and Poland. The basis of the educational strategy should not only be economic and pragmatic objectives, but most of all, common values of the European civilisation. According to the Report of the European Commission Education for Europe, among these values, there are human rights (human dignity), fundamental freedoms, democratic legitimacy, peace, rejection of violence as a means to an end, respecting others, equal opportunities, principles of rational thinking, protection for the ecosystem and individual accountability. The policies and projects of the educational system reform of the Ministry of National Education (Polish: MEN) and Ministry of Science and Higher Education (Polish: MNiSW) as well as the Development Strategy of Poland until 2020–2030 of the Forecasting Committee aim to provide schooling at secondary school level with matriculation examination for about 80–85% of the population, at higher education level for 40–50% of the population aged 19–24. These schooling indicators have formally been exceeded. Presently, it is necessary to provide the good quality of education and to encourage students to choose deficit professional training courses, higher education as well as lifelong learning. In Poland, it can be observed that education sciences are unsatisfactorily used in developing reform concepts and in their implementation as demonstrated by underestimating educational reports and expertises, as well as constant changes of education ministers. Contemporary economy and pedagogy refer to the expenses on education as "investment in human" and "human capital", which guarantee the development of a country and of the quality of life. A significant proportion of teachers, young people, schools and universities as well as the mass media may change education and culture into a great program of the 21st century. ; Polska w 2004 roku stała się członkiem Unii Europejskiej. W tym samym roku minęło 35 lat od powołania Komitetu Prognoz "Polska 2000 Plus" przy Prezydium PAN. Z tej okazji odbyła się konferencja naukowa, której rezultatem jest wydawnictwo pt. Polska w obliczu wyzwań przyszłości. Jest ono inspiracją do szerszego kierowania się przez naukowców, polityków oraz ludzi innych zawodów strategicznym myśleniem o przyszłości Europy i Polski. Podstawą strategii edukacji powinny być nie tylko cele ekonomiczne i pragmatyczne, ale przede wszystkim wspólne wartości cywilizacji europejskiej, którymi według raportu Komisji Europejskiej Edukacja dla Europy są: prawa człowieka (godność osoby ludzkiej), podstawowe swobody, demokratyczna prawomocność, pokój i odrzucanie przemocy jako środka do osiągnięcia celu, poszanowanie innych ludzi, równość szans, zasady myślenia racjonalnego, ochrona ekosystemu, odpowiedzialność jednostkowa. Projekty i strategie reformy systemu edukacji MEN i MNiSW oraz Strategia Rozwoju Polski do roku 2020–2030 Komitetu Prognoz PAN zakładają zapewnie skolaryzacji na poziomie maturalnego kształcenia średniego dla ok. 80–85% populacji, a na poziomie studiów wyższych dla 40–50% populacji w przedziale wiekowym 19–24. Takie wskaźniki skolaryzacji zostały już formalnie przekroczone, teraz należy zapewnić odpowiedni poziom jakości kształcenia oraz stymulować i wspierać wybieranie deficytowych kierunków kształcenia zawodowego i wyższego oraz ustawicznego. W Polsce obserwuje się niezadowalające wykorzystanie nauk o edukacji w wypracowaniu koncepcji reform i ich wdrażaniu, czego dowodem jest niedocenianie raportów edukacyjnych oraz ekspertyz, a także nieustanne zmiany ministrów resortów edukacyjnych. Współczesna ekonomia i pedagogika określają wydatki na edukację i naukę jako "inwestycję w człowieka" i w "kapitał ludzki", które są gwarancją rozwoju kraju oraz poprawy jakości życia ludzkiego. Poważny procent kadry nauczycieli, młodzieży, szkół i uczelni oraz mass mediów może edukację i kulturę zamienić na wielki program XXI wieku.

In the Europe of the European Union, policies and programmes on the social inclusion of millions of Euros have been presented for years in different countries, with a greater concentration in the countries of the South and neighbouring countries. This issue is of concern to state, regional and also local governments. The strategies proposed are also multilevel. It is the latter that have the most complicated role since they are the ones that are closest to the problem. For this last level of public administration, the main obstacle is the lack of resources, becoming clearly dependent on European, national and autonomous funds. The analysis of the plans guides us as to which aspects are the most important. This is the case of Barcelona, because it is an example of inclusive support measures and teamwork on a European and international scale. A theoretical model derived from the analysis of the theory and the results of the application of the different social policies of inclusion through training is presented, in which the leader has a determining role and a new actor is incorporated into the traditional models. ; In the Europe of the European Union, policies and programmes on the social inclusion of millions of Euros have been presented for years in different countries, with a greater concentration in the countries of the South and neighbouring countries. This issue is of concern to state, regional and also local governments. The strategies proposed are also multilevel. It is the latter that have the most complicated role since they are the ones that are closest to the problem. For this last level of public administration, the main obstacle is the lack of resources, becoming clearly dependent on European, national and autonomous funds. The analysis of the plans guides us as to which aspects are the most important. This is the case of Barcelona, because it is an example of inclusive support measures and teamwork on a European and international scale. A theoretical model derived from the analysis of the theory and the results of the application of the different social policies of inclusion through training is presented, in which the leader has a determining role and a new actor is incorporated into the traditional models.

In the Europe of the European Union, policies and programmes on the social inclusion of millions of Euros have been presented for years in different countries, with a greater concentration in the countries of the South and neighbouring countries. This issue is of concern to state, regional and also local governments. The strategies proposed are also multilevel. It is the latter that have the most complicated role since they are the ones that are closest to the problem. For this last level of public administration, the main obstacle is the lack of resources, becoming clearly dependent on European, national and autonomous funds. The analysis of the plans guides us as to which aspects are the most important. This is the case of Barcelona, because it is an example of inclusive support measures and teamwork on a European and international scale. A theoretical model derived from the analysis of the theory and the results of the application of the different social policies of inclusion through training is presented, in which the leader has a determining role and a new actor is incorporated into the traditional models. ; In the Europe of the European Union, policies and programmes on the social inclusion of millions of Euros have been presented for years in different countries, with a greater concentration in the countries of the South and neighbouring countries. This issue is of concern to state, regional and also local governments. The strategies proposed are also multilevel. It is the latter that have the most complicated role since they are the ones that are closest to the problem. For this last level of public administration, the main obstacle is the lack of resources, becoming clearly dependent on European, national and autonomous funds. The analysis of the plans guides us as to which aspects are the most important. This is the case of Barcelona, because it is an example of inclusive support measures and teamwork on a European and international scale. A theoretical model derived from the analysis of the theory and the results of the application of the different social policies of inclusion through training is presented, in which the leader has a determining role and a new actor is incorporated into the traditional models.

W artykule przyglądam się temu, jaką edukację polityczną warto rozwijać we współczesnej polskiej szkole i wszędzie tam, gdzie buduje się w ludziach zdolność do wspólnej i niewyalienowanej pracy. Kierunek rozważań wyznaczyła konieczność ustosunkowania się myśli pedagogicznej – i równoległego dostosowania praktyk wychowawczych – do zmian w sposobie koordynacji społeczeństwa, które dokonują się w atmosferze groźby wybuchu wojny. Rozważania te buduję na dotychczasowych badaniach własnych z obszaru uczenia się w ruchach społecznych, analizując trzy porządki zapewniające koordynację społeczeństw (neoliberalizm, nacjonalizm, militaryzm) w kontekście wykluczanych przez nie wartości: dobra wspólnego, samorządu i pokoju. Rezultatem pracy jest matryca przyporządkowująca te kontrwartości różnym typom współpracy (koordynacji, kooperacji i kolaboracji). Matryca pozwala identyfikować specyfikę konkretnych przykładów mobilizacji społecznej, jak i rozpoznawać luki w kształceniu kolektywnych umiejętności współdziałania. Rezultaty analizy pozwalają zoperacjonalizować praktyki oporu pod kątem celów wychowania i stawiają w nowym świetle problemy powiązań i nawarstwiania się wrogich szkole ideologii neoliberalizmu, nacjonalizmu i militaryzmu. ; The paper analyses types of political education worth developing in contemporary Polish schools and in other places dedicated to building human capacity to work together in a non-alienated way. The analysis is based on my own research from the area of learning in social movements. I analyze three orders ensuring social coordination (neoliberalism, nationalism, and militarism) in the context of the values they exclude: the common good, self-government and peace. The result of the work is a matrix assigning these counter-values, accordingly, to coordination, cooperation and collaboration. The matrix allows for identification of the specificity of some examples of social mobilization, as well as identification of gaps in teaching collective interaction skills. The results of the analysis can be used to operationalize the practices of resistance in terms of educational goals. They also put in a new light the problems of connections between and building up of ideologies hostile to schools, that is, neoliberalism, nationalism and militarism. ; satkow@gmail.com ; Uniwersytet Gdański ; Amici, F., & Bietti, L.M. (2015). Coordination , collaboration and cooperation. Interdisciplinary perspectives. Interaction Studies, 16 (3), 7–12. ; Armingeon, K., & Guthmann, K. (2014). Democracy in crisis? The declining support for national democracy in European countries, 2007–2011. European Journal of Political Research, 53 (3), 423–442. ; Bajaj, M. (2014). Pedagogies of resistance and critical peace education praxis. Journal of Peace Education, 12 (2), 154–166. ; Bieler, A., & Jordan, J. (2017). Commodification and 'the commons': The politics of privatising public water in Greece and Portugal during the Eurozone crisis. European Journal of International Relations, 24 (4), 934–957. ; Bocharova, O., & Giza, T. (2015). Ludzie w sytuacji granicznej – cazus Donbasu. Między niebem a ziemią. W: Сzłowiek w sytuacji granicznej. Filizoficzne, kulturowe i historyczne wymiary refleksji i jej implikacje pedagogiczne (s. 234–248). Radom: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji. ; Bohle, D. (2018). European Integration, Capitalist Diversity and Crisis Trajectories on Europe's Eastern Periphery. New Political Economy, 23 (2), 239–253. ; Braathen, E. (2000). New Social Corporatism: A Discursive-Critical Review of the WDR 2000/1, 'Attacking Poverty'. Forum for Development Studies, 27 (2), 331–350. ; Brantmeier, E.J. (2007). Connecting Inner and Outer Peace: Buddhist Meditation Integrated with Peace Education. In Factis Pax, 1 (2), 120–157. ; Brzechczyn, K. (2013). O ewolucji solidarnościowej myśli społeczno-politycznej w latach 1980–1981. Studium z filozofii społecznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. ; Cabada, L., & Tomšič, M. (2016). The Rise of Person-Based Politics in the New Democracies: The Czech Republic and Slovenia. Politics in Central Europe, 12 (2), 29–50. ; Callan, E. (1997). Creating Citizens: Political Education and Liberal Democracy. Oxford: Oxford University Press. ; Christiano, T. (1990). Freedom, Consensus, and Equality in Collective Decision Making. Ethics, 101 (1), 151–181. ; Clark, P. (2007). Hybridity, holism, and "traditional" justice: the case of the gacaca courts in post-genocide Rwanda. The George Washington International Law Review, 39 (4), 765–838. ; Diani, M. (2009). The structural bases of protest events: Multiple memberships and civil society networks in the 15 February 2003 anti-war demonstrations. Acta Sociologica, 52 (1), 63–83. ; Eisenstein, C. (2011). Sacred Economics: Money, Gift, & Society in the Age of Transition. Berkeley: Evolver Editions. ; Ertesvåg, S.K. (2014). Teachers' collaborative activity in school-wide interventions. Social Psychology of Education, 17 (4), 565–588. ; Fegley, R. (2008). Comparative Perspectives on the Rehabilitation of Ex-Slaves and Former Child Soldiers with Special Reference to Sudan. African Studies Quarterly, 10 (1), 35–69. ; Ferrelli, A. (2016). Military Use of Educational Facilities during Armed Conflict: An Evaluation of the Guidelines for Protecting Schools and Universities from Military Use during Armed Conflict as an Effective Solution. Ga. J. Int'l & Comp. L., 44 (2), 339–367. ; Foreman, E., Perry, C., & Wheeler, A. (2015). Higher Education Scholarships: A review of their impact on workplace retention and career progression. Open Review of Educational Research, 2 (1), 155–166. ; Fotaki, M., Kenny, K., & Scriver, S. (2015). Whistleblowing and Mental Health: A New Weapon for Retaliation? W: D. Lewis & W. Vandekerckhove (eds), Developments in Whistleblowing Research (s. 106–121). International Whistleblowing Research Network Under. ; Gerdes, F. (2006). Forced Migration and Armed Conflict. An Analytical Framework and a Case Study of Refugee-Warriors in Guinea. ; Giroux, H.A. (2017). War Culture and the Politics of Violence. Symploke, 25 (1–2), 191–218. ; Glăveanu, V.P., & Laurent, C.D. Saint. (2015). Political Imagination, Otherness and the European Crisis. Europe's Journal of Psychology, 11 (4), 557–564. ; Góralczyk, B. (2017). Powrót Historii, czyli rewolucja antyliberalna. Studia Europejskie, 1, 9–32. ; Gower, A.L., Cusin, M., & Borowsky, I.W. (2017). A Multilevel, Statewide Investigation of School District Anti-Bullying Policy Quality. Journal of Chool Health, 87 (3), 174–181. ; Greybush, N.J. (2011). Privatizing Iceland's Geothermal Energy Sector: A Critical Analysis. Retrieved from http://martindale.cc.lehigh.edu/sites/martindale.cc.lehigh.edu/files/Private-Geother.pdf ; Harris, I. (2004). Peace education theory. Journal of Peace Education, 1 (1), 5–20. ; Head, G. (2003). Effective collaboration: Deep collaboration as an essential element of the learning process. Journal of Educational Enquiry, 4 (2), 47–62. ; Ignatowicz, A. (2009). Tajna oświata i wychowanie w okupowanej Warszawie: Warszawskie Termopile 1939–1945. Warszawa: Fundacja "Warszawa Walczy 1939–1945". ; Jabłecka, J. (1993). Niezależność, autonomia i wolność akademicka a modele koordynacji szkolnictwa wyższego. Nauka i Szkolnictwo Wyższe, 1, 58–77. ; Janicka, I. (2016). Are These Bubbles Anarchist? Peter Sloterdisjk's Spherology and the Question of Anarchism. Anarchist Studies, 24 (1), 62–84. ; Kawula, S. (1980). Wychowanie dla pokoju i w warunkach pokoju.pdf. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, Studia Pedagogiczne, 6, 99–107. ; Kołodko, G. (2017). Jak zniszczyć kraj. Ekonomia i polityka greckiego kryzysu. Ekonomista, 2, 204–224. ; Kotarbiński, T. (1975). Traktat o dobrej robocie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. ; Kowzan, P. (2012). Pierwszych pięć tysięcy lat długu Davida Graebera. Praktyka Teoretyczna, 5, 255–266. ; Kowzan, P. (2015). Kooperacja, koordynacja i kolaboracja. O trudnych relacjach międzyludzkich w ruchach społecznych wokół edukacji. W: Kooperatyzm jako czynnik formowania inteligencji w Polsce. Warszawa, Gdańsk. ; Kowzan, P. (2016). Światopogląd Grundtviga w świetle polskich tłumaczeń jego pism – implikacje dla ruchu uniwersytetów ludowych. W: T. Maliszewski (red.), Uniwersytety ludowe – pomiędzy starymi a nowymi wyzwaniami (s. 167–190). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. ; Kowzan, P. (2017). Monografia długu jako urządzenia wychowawczego [The Monograph of Debt as an Educationl Dispositif]. University of Gdańsk. ; Kowzan, P., & Krzymiński, D. (2012). Pomiędzy alienacją a emancypacją: rola rad doktoranckich w ustalaniu pozycji doktorantów na przykładzie Uniwersytetu Gdańskiego. W: M. Trawińska, M. Maciejewska (red.), Uniwersytet i emancypacja: wiedza jako działanie polityczne – działanie polityczne jako wiedza (s. 57–73). Wrocław: Interdyscyplinarna Grupa Gender Studies. Retrieved from http://www.gender.uni.wroc.pl/download/ebook_uniwersytet_emancypacja/uniwersytet_i_emancypacja.pdf. ; Kowzan, P., Krzymiński, D., Hurko, K., Życzyńska, J., Koenig, M., Bloch, P., Rainka, D., Mojzykiewicz, M., Bigus, W. (2018). Protestujące dzieci. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja: Kwartalnik Myśli Społeczno-Pedagogicznej, 1, 45–62. ; Kowzan, P., & Prusinowska, M. (2009). Uczenie się (w) ruchu: Studenci przeciw komercjalizacji edukacji. Rocznik Andragogiczny, 208–234. ; Kucinskas, J. (2014). The unobtrusive tactics of religious movements. Sociology of Religion: A Quarterly Review, 75 (4), 537–550. ; Kwiek, M. (2015). The unfading power of collegiality? University governance in Poland in a European comparative and quantitative perspective. International Journal of Educational Development, 43, 77–89. ; Lenin, W.I. (1951). Co robić? Palące zagadnienia naszego ruchu. Warszawa: Książka i Wiedza. ; Leoni, J. (2006). 'Communicating Quietly: Supporting Personal Growth with Meditation and Listening in Schools'. Support for Learning, 21 (3), 121–128. ; MacFarquhar, N. (2015). Seizing Assets in Crimea, From Shipyard to Film Studio. The New York Times. Retrieved from http://www.nytimes.com/2015/01/11/world/seizing-assets-in-crimea-from-shipyard-to-film-studio.html?_r=0. ; Masschelein, J., & Simons, M. (2013a). In Defence of the School. A Public Issue. Leuven: Education, Culture & Society Publishers. ; Masschelein, J., & Simons, M. (2013b). The Politics of the University: Movements of (de-)Identification and the Invention of Public Pedagogic Forms. W: T. Szkudlarek (red.), Education and the Political: New Theoretical Articulations (s. 107–120). Rotterdam: Sense Publishers. ; Matuszewski, S., & Laskowski, P. (2018). "Rządzący używają pojęcia narodu, by oferować fałszywą dumę". List nauczycieli Liceum im. Jacka Kuronia do uczniów. Gazeta Wyborcza. Retrieved from http://wyborcza.pl/7,95891,22981443,rzadzacy-uzywaja-pojecia-narodu-by-oferowac-falszywa-dume.html?disableRedirects=true. ; Mendel, M. (2007). Ometkowane serce szkoły. O tym, jak widać w szkole ślady wielkich korporacji w przestrzeni uczniowskiej i co one znaczą. W: M. Dudzikowa & M. Czerepaniak-Walczak (red.), Wychowanie. Pojęcia, procesy, konteksty. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. ; Midthassel, U.V., Minton, S.J., & O'Moore, A.M. (2009). Conditions for the implementation of anti-bullying programmes in Norway and Ireland: A comparison of contexts and strategies. Compare, 39 (6), 737–750. ; Milerski, B., & Śliwerski, B. (2000). Pedagogika. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ; Milton, S. (2018). Higher Education and Post-Conflict Recovery. Cham: Palgrave Macmillan. ; Naczyk, M. (2014). Budapest in Warsaw: Central European Business Elites and the Rise of Economic Patriotism Since the Crisis, 1–30. ; Nowak, J. (2016). The Good, the Bad, and the Commons: A Critical Review of Popular Discourse on Piracy and Power During Anti-ACTA Protests. Journal of Computer-Mediated Communication, 21 (2), 177–194. ; Oręziak, L. (2014). OFE. Katastrofa prywatyzacji emerytur w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Prasa. ; Page, J. (2008). The United Nations and peace education. W: Encyclopedia of peace education (s. 75–83). ; Perelman, A.M., Miller, S.L., Clements, C.B., Rodriguez, A., Allen, K., & Cavanaugh, R. (2012). Meditation in a Deep South Prison: A Longitudinal Study of the Effects of Vipassana. Journal of Offender Rehabilitation, 51 (3), 176–198. ; Polanska, D.V., Piotrowski, G., & Martinez, M.A. (eds.). (2018). Skłoting w Europie Środkowej i Rosji. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności. ; Ponticelli, J. (2011). Austerity and Anarchy: Budget Cuts and Social Unrest in Europe, 1919–2008. ; Potulicka, E., & Rutkowiak, J. (2010). Neoliberalne uwikłania edukacji. Kraków: Impuls. ; Radil, S.M., Dezzani, R.J., & McAden, L.D. (2016). Geographies of U.S. Police Militarization and the Role of the 1033 Program. The Professional Geographer, 69 (2), 203–213, https://doi.org/10.1080/00330124.2016.1212666. ; Ratajczak, M. (2011). Poza paradygmat immunizacji: biopolityka w projekcie filozoficznym Roberta Esposita. Praktyka Teoretyczna, 2–3, 173–186. Retrieved from http://www.praktykateoretyczna.pl/PT_nr2-3_2011_Biopolityka/13.ratajczak.pdf. ; Roth, S. (2015). The Paradoxes of Aid Work: Passionate Professionals. London, New York: Routledge. ; Rutkowiak, J. (2010). Czy istnieje edukacyjny program ekonomii korporacyjnej? W: E. Potulicka & J. Rutkowiak (red.), Neoliberalne uwikłania edukacji (s. 13–37). Kraków: Impuls. ; Sayarı, S. (2014). Interdisciplinary Approaches to Political Clientelism and Patronage in Turkey. Turkish Studies, 15 (4), 655–670. ; Sekuła, Z. (2015). Partycypacja pracowników w zarządzaniu a dialog społeczny na poziomie zakładu pracy. Gospodarka Rynek Edukacja, 16 (3), 5–11. ; Sloterdijk, P. (2014). Musisz życie swe odmienić. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ; Smith, H. (2014, marzec). Greece protests over government plans to sell off historic national buildings. Guardian. Retrieved from https://www.theguardian.com/world/2014/mar/16/greece-protests-sell-off-historic-buildings. ; Sowa, J. (2015). Inna Rzeczpospolita jest możliwa! Widma przeszłości, wizje przyszłości. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B. ; Stahler-Sholk, R. (2007). Resisting neoliberal homogenization: The Zapatista autonomy movement. Latin American Perspectives, 34 (2), 48–63. ; Starego, K. (2012). Sensus communis jako wspólnota równych. Teoretyczne podstawy animacji jako procesu demokratyzacji. Zoon Politikon, 3, 163–188. ; Straubhaar, R. (2012). A Broader Definition of Fragile States: The Communities and Schools of Brazil's Favelas. Current Issues in Comparative Education, 15 (1), 41–51. ; Suchodolski, B. (1983). Wychowanie dla pokoju. W: Wychowanie dla pokoju (s. 11–40). Wrocław: Wszechnica Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Polska Akademia Nauk. ; Sun, K. (2013). China and the Arctic: China's Interests and Participation in the Region. East-Asia Arctic Relations: Boundry, Security and International Politics. Waterloo: The Centre for International Governance Innovation. ; Szadkowski, K. (2017). The University of the Common: Beyond the Contradictions of Higher Education Subsumed under Capital. W: M. Izak, M. Zawadzki, & M. Kostera (red.), The Future of University Education (s. 39–62). London: Palgrave Macmillan. ; Szkudlarek, T. (2005). "Koniec pracy" czy koniec zatrudnienia? Edukacja wobec presji światowego rynku. W: T. Szkudlarek, A. Kargulowa, & S.M. Kwiatkowski (red.), Rynek i kultura neoliberalna a edukacja (s. 13–32). Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls." ; Szkudlarek, T. (2013). Introduction: Education and the Political. W: T. Szkudlarek (red.), Education and the Political: New Theoretical Articulations (s. 1–13). Rotterdam: Sense Publishers. ; Szwabowski, O. (2014a). Paradygmat i pedagogika. Hybris, 25, 110–138. ; Szwabowski, O. (2014b). Uniwersytet metropolitalny, korupcja i wychowanie przez dług. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja: Kwartalnik Myśli Społeczno-Pedagogicznej, 68 (4), 173–184. ; Szyling, G. (2015). Pytania o ocenianie w szkole wyższej. Zarys zagadnienia. Dyskursy Młodych Andragogów, 16, 9–22. ; Varoufakis, Y. (2017). Adults in the Room: My Battle with Europe's Deep Establishment. London: The Bodley Head. ; Virilio, P. (2006). Speed and Politics. Los Angeles: Semiotext(e). ; Walters, R. (2014). Air Pollution and Invisible Violence. W: P. Davies, P. Francis, & T. Waytt (red.), Invisible Crimes and Social Harms. Critical Criminological Perspectives (s. 142–160). London: Palgrave Macmillan. ; Williams, J. (2011). Pedagogika długu. W: J. Sowa & K. Szadkowski (red.), EduFactory: Samoorganizacja i opór w fabrykach wiedzy (s. 95–110). Kraków: korporacja ha!art. ; Włodarczyk, C., & Badora-Musiał, K. (2017). Trwałość niektórych wyobrażeń: niespełnione obietnice profesjonalizmu. Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 36 (1), 43–62. ; Zalewska, E. (2000). Ideologiczne konteksty działalności zawodowej nauczycieli w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. ; Zbróg, Z. (2010). Dynamika rozwoju niepublicznych szkół podstawowych. Forum Oświatowe, 43 (2), 143–159. ; Zielińska, M. (2016). Polacy w Reykjaviku: Miejsce, mobilność i edukacja. Gdańsk: Stowarzyszenie Na Styku. ; Zielinska, M., Kowzan, P., & Prusinowska, M. (2011). Social Movement Learning: From Radical Imagination to Disempowerment? Studies in the Education of Adults, 43 (2), 251–267. ; Ziółkowski, P. (2014). Samorząd uczniowski – idee, uwarunkowania i doświadczenia. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki. ; Zomorrodian, A. (2011). New approach to strategic planning: The impact of leadership and culture on plan implantation via the three Cs: Cooperation, collaboration and coordination. ASBBS Annual Conference, 18 (1), 1121–1132. ; 1(9) ; 24 ; 42

The subject of the study is the Bologna Process, its assumptions and course. The article contains an analysis of the Act on university education and science in order to indicate solutions for the harmonization in Poland under the Bologna movement. This movement is characterized as an example of European integration (harmonization) in the sphere of higher education, which was initiated by the Bologna Declaration of 19 June 1999. The main idea behind this declaration was the joint creation of the European Higher Education Area. The process initiated then goes beyond the scope of activities undertaken only by European Union governments. The analysis covers the following parts: The scope of the Bologna Process, Further European actors and the Sorbonne Declaration, The Bologna Process today, Implementation barriers was well as criticism. An integral part of the work is the Bologna Process and the Constitution for Science (Law on university education and science). ; skinder@ukw.edu.pl ; Marcin Skinder – zajmuje się naukowo i dydaktycznie zagadnieniami politycznymi i prawnymi kwestii społecznych oraz szkolnictwa wyższego. Szczególne miejsce w jego zainteresowaniach badawczych zajmuje Proces Boloński jako czynnik rozwoju europejskiego szkolnictwa wyższego. Był uczestnikiem stażu naukowego w University College Dublin (UCD, National University of Ireland). W 2019 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego w zakresie nauk społecznych w dyscyplinie nauki o polityce na Wydziale Politologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Opublikował kilka książek. ; Marcin Skinder – scientifically and academically deals with political and legal social issues and higher education. A special place in his research interests is occupied by the Bologna Process as a factor in the development of European higher education. He participated in a research internship at University College Dublin (UCD, National University of Ireland). In 2019, he received a post-doctoral degree (habilitation) in the field of social sciences in the discipline of political science at the Faculty of Political Science of the Pedagogical University of Krakow. Author of several books. ; Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Polska ; Antonowicz D., Jaworska M., Tajemnicze rady uczelni, "Forum Akademickie" 2019, nr 10. ; Antonowicz D., Uniwersytet przyszłości. Wyzwania i modele polityki, Warszawa 2005. ; Chmielecka E., Proces boloński – to już 20 lat!, "Forum Akademickie" 2019, nr 9. ; Czaplińska J., Zmiany do zmiany, "Forum Akademickie" 2019, nr 10. ; Czechowska-Derkacz B., Zainspirować media, "Forum Akademickie" 2019, nr 10. ; Czopek S., Korekta ewaluacji dyscyplin naukowych, "Forum Akademickie" 2019, nr 11. ; Dakowska D., Between Competition Imperative and Europeanisation. The Case of Higher Education Reform in Poland, "Higher Education, Springer Verlag" 2015, nr 69 (1). ; Dąbrowa-Szefler M., Jabłecka-Prysłopska J., Szkolnictwo wyższe w Polsce. Raport dla OECD, Warszawa 2005. ; Drogosz-Zabłocka E., Minkiewicz B. (red.), Ekonomiczne studia licencjackie z perspektywy absolwenta i władz uczelni, Uniwersytet Warszawski, Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa 2003. ; Frąckowiak A., Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego. Konkurencja dla uczelni amerykańskich?, t. 1, Płock 2007. ; Górecki M., Nauka równoległa, "Forum Akademickie" 2019, nr 10. ; Jarzembska K., Konkursy na stanowiska nauczycieli akademickich, "Forum Akademickie" 2019, nr 7–8. ; Karoński M., Polska nauka czy nauka w Polsce?, "Nauka" 2015, nr 3. ; Kieraciński P., Ścieżki kariery – oficerowie i chorążowie, "Forum Akademickie" 2019, nr 7–8. ; Kiryjow-Radzka A., Od nieufności do zaufania, "Forum Akademickie" 2019, nr 10. ; Kraśniewski A., Proces Boloński: dokąd zmierza europejskie szkolnictwo wyższe?, Warszawa 2004. ; Krzych B. K., Na marginesie dyskusji o kształceniu doktorantów, "Forum Akademickie" 2019, nr 10. ; Kwieciński Z., Dryfować i łudzić. Polska "strategia" edukacyjna, "Nauka" 2006, nr 1. ; Lutrzykowski A., Między Bolonią a Bergen (1988–2005), Bydgoszcz 2006. ; Lutrzykowski A., Proces Boloński. Ku Europejskiemu Obszarowi Szkolnictwa Wyższego, "Athenaeum" 2006, vol. 16. ; Macukow B., Deklaracja Bolońska. Geneza – cele – realizacja, Warszawa 2007. ; Malec J., Czy uczelnie niepubliczne przestaną kształcić doktorantów?, "Forum Akademickie" 2019, nr 7–8. ; Osajda K., O kształt prawniczych studiów doktoranckich w Polsce, "Nauka" 2015, nr 1. ; Pinheiro R., Antonowicz D., Opening the gates or coping with the flow? Governing access to higher education in Northern and Central Europe, "Higher Education 2015, nr 70. ; Płotka-Wasylka J., W. Chajęcka-Wierzchowska, Sposób na mobilność, "Forum Akademickie" 2019, nr 10. ; Szapiro T., Czy RDN przełamie złą passę?, "Forum Akademickie" 2019, nr 11. ; Tadeusiewicz R., Karta Bolońska i Proces Boloński, "Kraków. Miesięcznik Społeczno-Kulturalny" 2005, czerwiec–lipiec, nr 6–7 (8–9). ; Thieme J.K., Szkolnictwo wyższe. Wyzwania XXI wieku. Polska, Europa, USA, Warszawa 2009. ; Wiśniewska S., Zatrudnialność: pojęcie, wymiary, determinanty, "Edukacja Ekonomistów i Menedżerów: problemy, innowacje, projekty" 2015, nr 1 (35). ; Worosz A., Trzecia misja, "Forum Akademickie" 2019, nr 10. ; Wypych-Gawrońska A., Reforma to konsolidacja, "Forum Akademickie" 2019, nr 7–8. ; Żylicz M., Przewodniczący punktuje środowisko, "Forum Akademickie" 2019, nr 7–8. ; 25 ; 4 ; 159 ; 171

The subject of these reflections on the contemporary international relations is, on the one hand, sovereignty and, on the other, international security, and the analysis of the relationship between the system of collective security and the sovereignty of states in the context of sustainable peace and stability in the world. States have traditionally been tied to the idea of sovereignty. However, among the most characteristic features of the international relations of our time is the growing number of various types of threats originating in states (e.g. Iran, North Korea), in organisations or other entities (e.g. al-Qaeda). Security and sovereignty are two basic concepts most commonly discussed in literature and international legal doctrine. There are two reasons for that: (i) firstly, the main actors in international relations are states which are sovereign entities and the relations or cooperation between them is based on respect for the principle of that sovereignty, and (ii) secondly, the issue of safety is a key issue and a prerequisite for the performance of fully sovereign rights of these countries, necessary to ensure international cooperation and socio-economic development. This paper discusses the need to institutionalise legitimate use of force in global organisations as well as in their regional structures, and to rapidly and effectively manage situations and conflicts intercept to international peace and security. It also draws special attention to the role and place of international organisations in the maintenance of international peace and security both, at universal, and regional level. ; Przedmiotem niniejszych rozważań, dotyczących współczesnych stosunków międzynarodowych są z jednej strony suwerenność, a z drugiej – bezpieczeństwo międzynarodowe oraz analiza związku pomiędzy systemem bezpieczeństwa zbiorowego a suwerennością państw w kontekście utrzymania trwałego pokoju i stabilności na świecie. Państwa są tradycyjnie przywiązane do idei suwerenności, jednakże do najbardziej charakterystycznych cech stosunków międzynarodowych naszych czasów należy narastanie różnego rodzaju zagrożenia, zarówno ze strony państwa (np. Iran, Korea Północna), jak i ze strony innych podmiotów (np. Al-Kaida). Bezpieczeństwo i suwerenność to dwa podstawowe pojęcia w literaturze i doktrynie prawnomiędzynarodowej. Dzieje się tak z dwóch powodów: po pierwsze – głównymi aktorami w stosunkach międzynarodowych są państwa, będące suwerennymi podmiotami, a stosunki czy też współpraca między nimi oparte są w zasadzie na poszanowaniu owej suwerenności; po drugie – kwestia bezpieczeństwa jest podstawowym zagadnieniem i warunkiem niezbędnym do wykonywania w pełni suwerennych praw tychże państw oraz zapewnienia współpracy międzynarodowej i rozwoju społeczno-gospodarczego. W artykule tym poruszono również problem konieczności instytucjonalizacji legalnego użycia siły, zarówno w organizacjach ogólnoświatowych, jak i na gruncie struktur regionalnych organizacji międzynarodowych, aby szybko i skutecznie zarządzać sytuacjami i konfliktami zagrażającymi pokojowi i bezpieczeństwu międzynarodowemu. W artykule zwrócono również szczególną uwagę na rolę i miejsce organizacji międzynarodowych w procesie utrzymania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, zarówno na poziomie ogólnoświatowym, jak i regionalnym.

The problem of the article concerns the development of education services at a higher level. In the first part the author discusses the basic models of higher education institutions in the US and Europe, noting the role of the market, government and academic environment. In the second part the author analyses the influence of contemporary economic, market and society conditions on the model of education at a higher level in Poland at the turn of the 20th century. Considerations are conducted on the basis of national and foreign literature sources, available reports and statistical publications. The last part contains reflections on the future of the higher education sector in Poland. ; Artykuł nie posiada streszczenia w języku polskim.

The modern model of state education in Russia promotes patriotism and devotion to the authorities. Young people must be proud of their origin and, in spite of deteriorating material conditions, should stay in the country contributing to its development. Cadet Corps Alumni are an example of a patriotic education model. Several years of learning in the military school shapes their beliefs and teaches them complete surrender to authority. Patriotism, combined with the sense of external threat, has become the driving force behind the reconstruction of the Russian superpower. One of the cornerstones of the school is the acceptance of Putin's Russia by spreading the vision of becoming an international representative of the country. The increase in military spending and functioning of military schools such as the Corps of Cadets give rise to fears that in the future Russia the army will become one of the tools of the superpower on the arena of foreign policy. ; The modern model of state education in Russia promotes patriotism and devotion to the authorities. Young people must be proud of their origin and, in spite of deteriorating material conditions, should stay in the country contributing to its development. Cadet Corps Alumni are an example of a patriotic education model. Several years of learning in the military school shapes their beliefs and teaches them complete surrender to authority. Patriotism, combined with the sense of external threat, has become the driving force behind the reconstruction of the Russian superpower. One of the cornerstones of the school is the acceptance of Putin's Russia by spreading the vision of becoming an international representative of the country. The increase in military spending and functioning of military schools such as the Corps of Cadets give rise to fears that in the future Russia the army will become one of the tools of the superpower on the arena of foreign policy.

W artykule przedstawiono występujące w literaturze przedmiotu główne nurty rozważań problemu innowacji w szkolnictwie wyższym, ze szczególnym uwzględnieniem innowacji edukacyjnych. Omówione zostały trzy zagadnienia: 1) podstawowe pojęcia dotyczące innowacji, 2) konsekwencje dla zmian struktury organizacyjnej szkolnictwa wyższego oraz 3) czynniki wpływające na powodzenie innowacji. Tezę, iż szanse akceptacji przez środowisko akademickie mają te nowe idee, które wyrastają ze znajomości specyfiki, zakresu oraz warunków podatności na zmiany instytucji szkolnictwa wyższego, przedstawiono na przykładzie reform systemowych, wprowadzonych w krajach Europy Zachodniej pod koniec lat sześćdziesiątych oraz w latach osiemdziesiątych. Zmiany w szkolnictwie wyższym, inicjowane wewnątrz instytucji szkolnictwa wyższego i najwyraźniej widoczne na poziomie podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni, zostały zilustrowane wynikami badań przeprowadzonych w Polsce w latach 1993-1995. ; The article presents the main directions of Solutions of the problem of innovations in higher education appearing in the literature of the subject, with special consideration of educational innovations. Three issues were discussed: (1) the main concepts concerning innovations, (ii) consequences for the introduction of changes in the organisational structure of higher education, and (iii) factors influencing the success of innovation. Examples of systemic reforms carried out in the countries of Western Europe towards the end of the sixties and in the eighties were used to illustrate the thesis that those new ideas have chances of being accepted by the academic community that arise from knowledge of the specific nature, scope and conditions of susceptibility to changes of higher education institutions. The findings of studies conducted in Poland in 1993-1995 served to illustrate changes in higher education initiated within higher education institutions and visible on the level of the basis organisational units of those institutions.

The process of changes in systems of post-secondary education in several West European countries was initiated by the national governments in the 1960s. The task assigned then to the universities, i.e. to provide training conformable to the demands of the labour market and thus to assist with achieving social and economic aims set by the governments, is still valid. This paper presents results of the reforms of educational systems in selected countries. Its first part gives the general background of the reforms. Opinions about the effects of the changes are equivocal. The development of institutions of higher learning, greater accessibility of it and the increase of the number of students are considered as positive. Still, in the assessments of quality the opinion prevails that the changes have brought about mediocre effects as compared with what had been intitially intended. The most frequently cited reason why the governmental projects of reforms failed is the way in which institutions of higher learning respond to external inspirations of changes; it is said that the conservative system of academic education can be reformed only through self-regulation processes. The final effect of reforms is also strongly affected by educational aspirations of young people, which depend neither on the nature of governmental initiatives nor on traditional educational preferences of the universities. The author illustrates the above statements with selected aspects of the reforms of educational systems in Germany and France and with the effects of the introduction of preferential points into the system of new students recruitment in Poland in the 1960s. Her presentation of the problem from one side only is intended to provoke a wider debate. Ewa Chmielecka Catalogue ; Zapoczątkowany w latach sześćdziesiątych proces zmian w systemach kształcenia ponadśredniego wielu krajów Europy Zachodniej został zainicjowany przez rządy tych krajów, a podjęte w tym czasie próby włączenia uniwersytetów do realizacji społecznych, a zwłaszcza ekonomicznych celów polityki rządowej poprzez podporządkowanie kształcenia uniwersyteckiego wymaganiom rynku pracy, trwają w zasadzie do dziś. W licznych opracowaniach, powstałych z inicjatywy znaczących organizacji międzynarodowych, podkreśla się jednakże ograniczoną efektywność dotychczasowych działań w tym zakresie. Ten punkt widzenia przeważa w ocenach dokonywanych w kategoriach jakościowych. Rozwój instytucji wyższego wykształcenia, zwiększenie dostępności studiów i skokowy przyrost liczby studiujących powoduje, że w wielu ocenach przeważają akcenty pozytywne. Zasadniczo odmienny ton w poglądach na temat jakościowych wyników dokonywanych zmian sprawia, że generalnie traktowane są jako "mieszanina sukcesu i niepowodzenia" (Cerych, Sabatier 1986). Główny powód niejednoznaczności ocen wynika stąd, że skutki społeczne - istotny aspekt reform studiów wyższych wielu krajów - nie dają się ująć w kategoriach jakościowych (Husen 1990; Skóldberg 1991). Wśród najczęściej wymienianych powodów niepowodzeń rządowych projektów reform jest sposób reagowania instytucji wyższego wykształcenia na inspiracje dotyczące zmian przychodzących z zewnątrz: system kształcenia akademickiego, jako konserwatywny i z natury niepodatny na wpływy otoczenia, może być reformowalny wyłącznie poprzez procesy samoregulacji (Vught 1989). Istotny wpływ na efekt wdrożeń nowych rozwiązań mają ponadto aspiracje edukacyjne młodzieży, przeważnie niezależne zarówno od charakteru rządowych inicjatyw, jak i od tradycyjnych, edukacyjnych preferencji uczelni. W artykule przedstawiono przykłady, które mogą być poparciem powyższych twierdzeń. Zamierzoną jednostronność spojrzenia na problem traktujemy jako wstęp do szerszej dyskusji.