Search results

Fræðimenn sem hafa fengist við heimspekisögu síðustu áratugi hafa margir áréttað mikilvægi þess að leita skilnings á viðfangsefni sínu svo sem kostur er á forsendum þess tíma sem um er fjallað en ekki (aðeins) á forsendum þess tíma sem fræðimennirnir sjálfir tilheyra. Þannig yrði skilningurinn dýpri. Hér verður tekið dæmi af umfjöllun fræðimanna um kenningar nokkurra grískra fornaldarheimspekinga um angurleysi (ataraxía). Fyrst eru kenningarnar raktar og skýrðar. Þá eru helstu viðbrögð fræðimanna við þessum kenningum skoðuð. Þessi viðbrögð afhjúpa viðhorf um hvað eiginleg heimspeki sé, að minnsta kosti eiginleg fornaldarheimspeki. Viðbrögðin einkennast annað hvort af neikvæðum gildisdómum, því ekki sé um eiginlega heimspeki að ræða, eða tilraunum til að skýra burt vitnisburðinn, því hann samræmist ekki eiginlegri heimspeki. Hvort tveggja skekkir skilning okkar á viðfangsefninu.

Heimspeki Platons er iðulega skilin sem safn kenninga um manninn og heiminn. Þess vegna hefur reynst erfitt að skilja skilning nokkurra arftaka hans í Akademíunni á platonskri heimspeki. Þessir arftakar voru efahyggjumenn og fóru fyrir skólanum um tveggja alda skeið í fornöld. Þeir álitu Platon ekki hafa sett fram ákveðnar kenn- ingar um nokkurn hlut, heldur einungis velt vöngum. Hér er spurt hvort skilja megi túlkun þeirra og jafnvel réttlæta á einhvern hátt. Horft er til ýmissa hugmynda sem hafa verið settar fram, en einkum til þess sem einkennir allar samræður Platons. Það er samræðuformið. Í seinni tíð hefur ýmsum verið starsýnt á samræðuna sem heimspekilegt snið platonskrar heimspeki. Það er lagt til að skilja megi túlkun hinna fornu efahyggjumanna á hliðstæðan hátt.