Türkiye'de siyasi partilerin aday tespiti ; Candidate determination of political parties in Turkey
Temel hak ve hürriyetlere önem veren, iktidarın aşağıdan verilmesi, yönetime katılma, eşitlik, hürriyet, adalet, şeffaflık, farklılıklara saygı gibi önemli ilkelere dayanan demokrasi, halkın yönetimi düşüncesinde yükselen en önemli değerler arasındadır. Halk seçimlerde önlerine programlarını sunan partiler yanında, halkı temsil edecek kişilere oy vermektedir. Bununla birlikte, seçimlerde halka isimleri ve sıraları belli listeler sunulmaktadır. Sonuçta halk, siyasi partilerin belirlediği listeler arasında tercihte bulunmaktadır. Yönetenlerin belirlenmesi önemli ölçüde bu aşamada gerçekleşmektedir. Adayların seçmenlerce tespiti usulü dünya üzerinde sınırlı olarak uygulanmakta, genel olarak aday tespiti, parti içi işlem olarak değerlendirilmektedir. Partilerin aday tespitine ilişkin düzenleme ve uygulamalarının demokratik ilkelere göre yapılmasının gerekli olduğu kabul edilmekte ise de; siyasi partilerin oligarşik yapıları nedeniyle adayların parti üst yönetimince belirlendiği görülmektedir. Aday tespiti sürecinde en demokratik usulün; ilgili seçim çevresinde tüm partili üyelerin seçmen olarak katılmasını ifade eden, yargı denetim ve gözetiminde gerçekleştirilen ?önseçim? olacağı kanaatine varılmaktadır. Türkiye'de ise partiler önseçime başvurmamakta, adaylar daha çok parti üst yönetimince belirlenmektedir. Sonuçta, demokratik aday tespit usulünün yasa ile zorunlu hale getirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. ; Democracy giving importance to fundamental rights and liberties and depending on significant principles such as ruling power derived from the bottom layer, participation in administration, equity, freedom, justice, transparency and respect for dissimilarities is among the most important rising values in consideration of public administration. People in elections vote for the individuals that shall represent them as well as the parties that present their programs for them. In addition, in elections lists with final names and orders are presented to public as well. Consequently, people makes references among the lists specified by political parties. Determination of leading people is realized significantly in this phase. The procedure of determining candidates by voters is applied in a limited way all over the world and in general, candidate determination is evaluated as an operation within the party. Although it is admitted that regulations and applications of parties with relating to candidate determination are required to be performed in compliance with democratic principles, due to olygarchic natures of political parties, it is seen that candidates are determined by top management of the party. In the process of candidate determination one has the conviction that the most democratic procedure will be ?a primary? in the meaning of all party members? participation in related electoral constitutiency as voters and it is realized through judicial review and supervision. In Turkey parties do not apply for primaries and candidates are designated by mostly top management of the party. Finally, It is understood that the procedure of democratic candidate determination should be rendered as a necessity through law.